Του Παναγιώτη Χριστιά
«Για να κάνεις πόλεμο πρέπει να τον έχεις ήδη κερδίσει. Αν περιμένεις να κερδίσεις τον πόλεμο στα πεδία των μαχών τότε τον έχεις ήδη χάσει», έγραφε ο Σουν Τσου. Η πίεση στο ιρανικό καθεστώς για αντίποινα στο Ισραήλ είναι τεράστια. Το καθεστώς ήδη αρνήθηκε μια φορά να προχωρήσει σε εκτεταμένα χτυπήματα κατά του Ισραήλ, κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει ολοκληρωτικό πόλεμο με την Ιερουσαλήμ. Η δολοφονία του Χανίγια στην ιρανική πρωτεύουσα κατά τη διάρκεια της ενθρόνισης του νέου προέδρου του Ιράν αποτελεί την δεύτερη μεγάλη δοκιμασία για το καθεστώς των Μουλάδων. Θα είναι άραγε ικανοί να αντισταθούν για δεύτερη φορά στη δοκιμασία των παθών τους; Η πίεση την οποία δέχονται από τους οπαδούς τους και από τους απανταχού φανατικούς αντισημίτες είναι τεράστια. Οι ίδιοι όμως θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η στιγμή δεν είναι κατάλληλη για να επιτεθούν στο Ισραήλ και τους συμμάχους του. Ένας εκτεταμένος πόλεμος θα οδηγήσει σε στρατιωτική καταστροφή του Ιράν, κάτι στο οποίο άλλωστε προσβλέπει η συμμαχία Ισραήλ-ΗΠΑ αλλά και ολόκληρη η Δύση. Όλες οι αναλύσεις δείχνουν ότι μια βαριά στρατιωτική ήττα των Φρουρών της Επανάστασης θα μπορούσε να οδηγήσει σε φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος και εκδημοκρατικοποίηση του Ιράν. Όσο οι φρουροί της επανάστασης και ο ιρανικός στρατός παραμένουν ισχυροί, υλικά και συμβολικά, η στρατιωτική χούντα του Ιράν θα είναι πολύ δύσκολο να ανατραπεί.
Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει μεγάλες προσπάθειες από την ιρανική κοινωνία να αποτινάξει το θεοκρατικό καθεστώς των Μουλάδων, οι οποίοι επιμένουν να κρατούν μια μοντέρνα κοινωνία σε καθεστώς ομηρίας, επιβάλλοντας νοοτροπίες θρησκευτικού μεσαίωνα. Σύμφωνα με τις αναλύσεις της Hannah Arendt, η ιδεολογία είναι ένας από τους πυλώνες του ολοκληρωτισμού. Στην περίπτωση του Ιράν, η ιδεολογία ταυτίζεται με το δόγμα του πολιτικού Ισλάμ που προώθησε ο Χομεϊνί. Ο δεύτερος πυλώνας του ολοκληρωτισμού, ο αντισημιτισμός, εγκαθιδρύθηκε ταυτόχρονα σχεδόν με την επιβολή του θεοκρατικού καθεστώτος. Αυτή είναι και η χαρακτηριστική διαφορά του σύγχρονου ισλαμισμού από τον μεσαιωνικό. Το μεσαιωνικό ισλάμ δεν ήταν αντισημιτικό. Φερόταν στους εβραϊκούς πληθυσμούς με τον ίδιο τρόπο που φερόταν και στους χριστιανικούς. Τους αντιμετώπιζε ως υπόδουλους πληθυσμούς ή έθνη και όχι φυλές προς εξόντωση. Στη συγκυρία όμως των πολέμων των αραβικών εθνών κατά του Ισραήλ και τις επανειλημμένες ήττες που είχαν υποστεί οι αραβικές συμμαχίες από τον στρατό του Ισραήλ, ο Αγιατολάχ βρήκε πρόσφορο έδαφος για να φυτέψει τον σπόρο του αντισημιτισμού, εγκαθιστώντας ταυτόχρονα μια από τις πιο σκληρές τυραννίες στον σύγχρονο κόσμο.
Άραγε τι μένει στο σύγχρονο Ιράν από το παρωχημένο μείγμα θρησκευτικής ιδεολογίας και αντισημιτισμού; Τεράστιες μερίδες του πληθυσμού, όπως οι γυναίκες και η φοιτητιώσα νεολαία, έχουν αποτινάξει τον συμβολικό ζυγό της θρησκείας. Έχουν αρνηθεί με πείσμα και πίστη τις παρωχημένες νοοτροπίες ενός ξεπερασμένου Ισλάμ. Το καθεστώς έχει πλέον αποκαλυφθεί. Αντιδρά με σφαγές και ωμή βία. Το θεοκρατικό καθεστώς έχει μετατραπεί σε σκληρή στρατιωτική χούντα, όπου οι Φρουροί της Επανάστασης έχουν μετατραπεί σε δεσμώτες του έθνους. Οι «σκληροί» αυτοί του καθεστώτος κατέχουν σημαντικά κοινωνικά προνόμια, καθώς ανήκουν σε μια ανώτερη κάστα, σε μια κάστα ιερών πολεμιστών. Καλύπτονται δε από μύθους περασμένης δόξας σε σύγχρονους ιερούς πολέμους, σημαντικότερος των οποίων είναι αυτός κατά του Ισραήλ. Αντίθετα όμως από πολλά από τα υπόλοιπα αραβικά κράτη, το Ιράν ουδέποτε πολέμησε το Ισραήλ κατά μέτωπο. Αρκέστηκε πάντα στη δειλία της τρομοκρατίας και στη χυδαιότητα των εγκλημάτων κατά πολιτών. Δημιούργησε στρατιωτικές αντιπροσωπείες του, τη Χεζμπολά ή τη Χαμάς, για να μη χρειαστεί το ίδιο ποτέ να πολεμήσει. Κάθε φορά που υποσχόταν ολοκληρωτική καταστροφή στους Εβραίους, είχε τη σύνεση να αυτοκυριαρχηθεί και να αποφύγει έναν πόλεμο που ήξερε πως δεν θα κερδίσει. Σε αντίθετη περίπτωση, μια στρατιωτική ήττα του, μια στρατιωτική ταπείνωση των σκληροπυρηνικών ταγμάτων των Φρουρών της Επανάστασης, θα σήμαινε και το τέλος του καθεστώτος.
Η τελευταία πρόκληση είναι ωστόσο μεγάλη και ο πειρασμός τεράστιος. Είναι εξίσου τεράστιος με τον εξευτελισμό που δέχθηκαν οι Φρουροί μέσα στην ίδια τους την πρωτεύουσα. Μια ολομέτωπη επίθεση στο Ισραήλ ή μια επίθεση τέτοιας κλίμακας που θα επέτρεπε στο Ισραήλ και τους Αμερικανούς να απαντήσουν με εκτεταμένες επιθέσεις ίσως να είναι και το κύκνειο άσμα ενός αναχρονιστικού καθεστώτος. Ίσως κλείσει έτσι η θεοκρατική παρένθεση στην ιστορία του σύγχρονου ιρανικού πολιτισμού που άνοιξε το 1979. Η στρατιωτική ήττα έχει αποδειχθεί ως ο πλέον αποτελεσματικός τρόπος για την πτώση μιας στρατιωτικής χούντας. Αυτό μας έχουν διδάξει η πτώση της Χούντας των Συνταγματαρχών στην Αθήνα, το 1974, μετά τη στρατιωτική τραγωδία της Κύπρου, και το τέλος μιας από τις πλέον σκληρές και ωμές τυραννίες της Λατινικής Αμερικής. Η πτώση της δικτατορίας του Βιδέλα ακολούθησε τη στρατιωτική ήττα της Αργεντινής στα Φώκλαντ το 1982. Με τον ίδιο τρόπο, μια ταπείνωση των στρατιωτικών δυνάμεων των Μουλάδων απέναντι στο Ισραήλ θα οδηγήσει σε αλυσιδωτά γεγονότα, τα οποία θα επιτρέψουν στο Ιράν να επιστρέψει στην δημοκρατική κανονικότητα. Ωστόσο, το καθεστώς της Τεχεράνης διστάζει να εκτεθεί σε γεγονότα που δεν μπορεί να ελέγξει. Το τέλος όμως των τυραννικών καθεστώτων είναι συνήθως τραγικό, καθότι οι υπαίτιοι των πιο στυγνών εγκλημάτων κατά των λαών τους είναι ανίκανοι να ελέγξουν το μίσος και τη μισαλλοδοξία τους και ενεργώντας ενάντια στη λογική οδηγούνται στην καταστροφή.
Ο κ. Παναγιώτης Χριστιάς είναι αν. καθηγητής πολιτικής και κοινωνικής φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Κύπρου.
