Του Παναγιώτη Χριστιά
Έχουν περάσει ογδόντα χρόνια από τις αποβατικές επιχειρήσεις στη Νορμανδία και τις συναφείς αερομεταφερόμενες επιχειρήσεις την Τρίτη, 6 Ιουνίου 1944. Η συμμαχική εισβολή στη Νορμανδία, στο πλαίσιο της επιχείρησης Overlord, με κωδική ονομασία «Επιχείρηση Ποσειδώνας» και συχνά αναφερόμενη ως D-Day, είναι η μεγαλύτερη θαλάσσια εισβολή στην ιστορία. Η επιχείρηση οδήγησε στην απελευθέρωση της Γαλλίας και της υπόλοιπης δυτικής Ευρώπης και έθεσε τα θεμέλια της συμμαχικής νίκης στο δυτικό μέτωπο. Δυτικές δυνάμεις και σοβιετικό καθεστώς βρισκόντουσαν τότε σε μια ιδιότυπη συμμαχία, όπου και οι δύο κατανοούσαν ότι τυχόν αντιπαράθεσή τους θα έθετε σε σοβαρό κίνδυνο την έκβαση του πολέμου απέναντι σε έναν ύπουλο και πάντα επικίνδυνο αντίπαλο που ήταν πλέον έτοιμος για όλα. Κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, τα δύο πρώην συμμαχικά μέρη απομακρύνθηκαν, έγιναν αντίπαλοι και ανταγωνιστές στο παιχνίδι της παγκόσμιας κυριαρχίας. Αν και πολλές φορές βρέθηκαν να πολεμούν μέσω τρίτων, όπως στην Κορέα ή στο Βιετνάμ, μόνο κατά την κρίση της Κούβας, όπου η ανθρωπότητα πίστεψε ότι ο πυρηνικός πόλεμος ήταν θέμα ημερών, υπήρξε άμεση πολεμική εμπλοκή.
Η πάλαι ποτέ Σοβιετική Ένωση κατέρρευσε και πλέον η Ρωσία του Πούτιν, μετά από ένα βραχυχρόνιο ειδύλλιο με τη Δύση είναι αλήθεια, διεκδικεί δυναμικά τον ρόλο του ανταγωνιστή της Δύσης σε έναν κόσμο εντελώς διαφορετικό από εκείνον του μεταπολέμου. Η Ρωσία είναι πλέον ένας οικονομικός νάνος με το δεύτερο μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο στον κόσμο. Ο εκβιασμός του Πούτιν είναι ωμός, κυνικός: ή με αφήνετε να κάνω ό,τι θέλω στην Ουκρανία και όπου αλλού το θελήσω ή πάμε σε πυρηνικό ολοκαύτωμα. Το πόσο πραγματική είναι αυτή η απειλή είναι δύσκολο δυστυχώς να εκτιμηθεί αντικειμενικά. Στη Δύση τουλάχιστον, ο Πούτιν έχει φήμη παρόμοια με του Χίτλερ, του αυτοκαταστροφικού παράφρονα που παίζει στο έπακρο το αντιδυτικό ιδεολογικό παιχνίδι χωρίς να διστάζει να καταστρέψει τον πλανήτη μέσα στο ντελίριο μεγαλομανίας του. Υπό αυτό το πρίσμα, οποιοσδήποτε λόγος για απευθείας αντιπαράθεση Δύσης-Ρωσίας, και πολύ περισσότερο Ευρώπης-Ρωσίας, πρέπει να θεωρείται ιδιαίτερα επικίνδυνος και ολισθηρός. Παρόλα αυτά η φωνή της Γαλλίας και του Εμανουέλ Μακρόν γίνεται όλο και πιο ηχηρή, καθώς φαίνεται να προετοιμάζει μια αρχικώς θετική με την ιδέα για πολεμική εμπλοκή της Γαλλίας στα μέτωπα της Ουκρανίας γαλλική κοινή γνώμη. Με το Παρίσι να περιμένει να καλωσορίσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες το καλοκαίρι, το γαλλικό επιτελείο, σε συνεννόηση με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους και την Ουάσιγκτον, προετοιμάζει πυρετωδώς σενάρια εμπλοκής. Αποστολή εκπαιδευτών, πολεμικών αεροσκαφών και πυραύλων τελευταίας τεχνολογίας, ακόμη και αποστολή στρατευμάτων στο μέτωπο: κανένα μέσο δεν αποκλείεται από την προσπάθεια απώθησης του εισβολέα από τα ευρωπαϊκά χώματα της Ουκρανίας. Άραγε δεν φοβάται ο Μακρόν να εκτεθεί και να εκθέσει τη χώρα του και την Ευρώπη στον ύστατο και κυρίως στον αχρείαστο κίνδυνο της αντιπαράθεσης με το πυρηνικό οπλοστάσιο της πρώην Σοβιετικής Ένωσης; Τι οπλίζει με τέτοιο θάρρος τον Μακρόν και τη Δύση; Μια εν μέρει επιβεβαιωμένη είδηση, που έρχεται κατευθείαν από το αιματοβαμμένο ρωσο-ουκρανικό μέτωπο, είναι η αλλαγή παιχνιδιού (game changer) στην παγκόσμια σκακιέρα. Μια παρόμοια αλλαγή παιχνιδιού, η ανάπτυξη των υπερηχητικών ρωσικών βαλλιστικών πυραύλων, ικανών να πλήξουν στόχους στη Δύση, πριν καν η τελευταία προλάβει να τους εντοπίσει για να τους αναχαιτίσει, είχε οδηγήσει στην έναρξη του πολέμου της Ουκρανίας. Σίγουρος για την υπεροπλία της Ρωσίας και για τη βέβαιη σχετική επικράτησή της σε μια ολέθρια για τον πλανήτη πυρηνική αντιπαράθεση, ο Πούτιν έδωσε τη διαταγή για εισβολή στην Ευρώπη. Η τεχνολογία όμως δεν μένει ποτέ στάσιμη. Κατά την έναρξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, η χιτλερική Γερμανία είχε μια σχετική υπεροπλία, νέες τακτικές πολέμου και νέα μέσα διεξαγωγής του. Ωστόσο, η πλάστιγγα γρήγορα γύρισε υπέρ της αμερικανικής και της σοβιετικής βαριάς βιομηχανίας που δεν άργησαν να μετατραπούν σε πολεμικές. Το 1945 οι ΗΠΑ διέθεταν πλέον την ατομική βόμβα και κάθε λόγος για αμφισβήτηση της κυριαρχίας τους έσβησε στο ολοκαύτωμα της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι. Ο πόλεμος στην Ουκρανία ξεκίνησε με ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της Ρωσίας και πλέον όλα δείχνουν ότι τελειώνει με στρατηγικό πλεονέκτημα της Δύσης. Η Ουκρανία φέρεται να κατέστρεψε περισσότερα τους ενός ρωσικά συστήματα αεράμυνας S-400 Triumf, αξίας 1,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων το καθένα. Και αυτό εντός του ρωσικού εδάφους. Πρόκειται προφανώς για συστήματα πυραυλικής αεράμυνας, με κύριο σκοπό την αναχαίτιση και καταστροφή πυρηνικών βαλλιστικών πυραύλων που θα απειλούσαν τη Ρωσία. Το πόσο πιθανό είναι τα τελευταίας τεχνολογίας ρωσικά πυραυλικά συστήματα να έχουν χτυπηθεί σε επίθεση από drones είναι ασφαλώς μια μεγάλη συζήτηση. Κατά άλλους, τα ρωσικά συστήματα χτυπήθηκαν από αμερικανικούς πυραύλους τελευταίας τεχνολογίας από το ουκρανικό έδαφος.
Αν κάτι τέτοιο ισχύει, τότε καταλαβαίνουμε καλύτερα το γαλλικό «θράσος» για εμπλοκή ευρωπαϊκών στρατευμάτων στις χερσαίες επιχειρήσεις στο ουκρανικό μέτωπο. Η Μόσχα βρίσκεται στο έλεος των δυτικών πυρηνικών χτυπημάτων. Τα αντιαεροπορικά της μέσα καταστρέφονται ή μπορούν να καταστραφούν ανά πάσα στιγμή, με χρήση καθώς φαίνεται μέσων προηγμένου ηλεκτρονικού πολέμου. Αυτή η εξέλιξη θα οδηγήσει άραγε σε ειρηνευτικές συνομιλίες ή, αντίθετα, σε διεύρυνση και εντατικοποίηση του πολέμου; Οι απειλές του Μακρόν έχουν ως αντικειμενικό σκοπό την ειρήνευση ή τη διαιώνιση του πολέμου; Δεν είναι πάντως λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι είναι ίσως η καταλληλότερη ευκαιρία να ησυχάσουμε μια για πάντα από την απειλή του σοβιετικού πυρηνικού οπλοστασίου.
Ο κ. Παναγιώτης Χριστιάς είναι αν. καθηγητής πολιτικής και κοινωνικής φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Κύπρου.
