Του Γιάννη Ιωάννου
Ένα bot με όνομα Αναστασία Σάντη, με μια random φωτογραφία από το διαδίκτυο και ένα προφίλ στο Twitter με στοιχειώδη γραφιστική δουλειά, εμφανίστηκε ως υποψήφια Πρόεδρος για τις προεδρικές εκλογές του 2023. Η ανακοίνωση της υποψηφιότητάς της μεταδόθηκε και αναπαράχθηκε από το σύνολο των μέσων μαζικής ενημέρωσης στην Κύπρο, ενώ ο χαβαλές στο κυπριακό Twitter –μόλις διαπιστώθηκε η ταυτότητα της φωτογραφίας της με ένα απλό reverse image search– έδωσε και πήρε. Κάποιος ή μας τρολάρει ή πολύ εύστοχα δημιούργησε ένα ωραίο κοινωνικό πείραμα διάσπασης, κάνοντας τους πάντες, και δη τα ΜΜΕ, να τσιμπήσουν.
Σε κάθε περίπτωση, η «υποψηφιότητα» της κ. Σάντη παρέθεσε ορισμένες θέσεις που μέχρι στιγμής είναι καλύτερες και πιο ξεκάθαρες από αυτές του κ. Χριστοδουλίδη –που είχε ανακαλύψει έναν ανύπαρκτο τύπο ονόματι “Triantafyllis” στο Facebook που τον προωθούσε όντας ένα ανύπαρκτο bot σε ένα γκρουπ που άλλαξε χέρια –πριν κλείσει– αμέσως μετά την κάθοδό του. Οι θέσεις της κ. Σάντη επίσης φαντάζουν πιο προοδευτικές από αυτές του κ. Νεοφύτου που δείχνει να χάνεται κάπου μεταξύ Κονγκό και συνταγματικής αναθεώρησης ενώ σίγουρα είναι πιο σοβαρές από την πρόταση του κ. Ηλιάδη να… ξεχειμωνιάσουν Ευρωπαίοι πολίτες στην Κύπρο ενόψει του δύσκολου χειμώνα που έρχεται στην Ευρώπη λόγω του ουκρανικού πολέμου. Η κ. Σάντη είναι επίσης πιο δραστήρια από τον κ. Μαυρογιάννη που στο ιδιαίτερα δραστήριο (όχι απαραίτητα και με ισχυρή επιρροή) κυπριακό Twitter έχει εξαφανιστεί –μαζί με τους υπερδραστήριους προ υποψηφιοτήτων τους κ. Νεοφύτου και Χριστοδουλίδη. Του πρώτου που έφτασε μέχρι να μοιράζει… tablet και του δευτέρου που ως ΥΠΕΞ επιδίδονταν σε φωτογραφικούς διαγωνισμούς –ξεκινώντας τον πρόωρο προεκλογικό του, πολύ πριν υποβάλει υποψηφιότητα.
Μπορεί ένα τρολ να επισημαίνει την ένδεια και τα κλισέ των υποψηφίων για τις προεδρικές; Δεν υπάρχει αμφιβολία. Ζούμε εξάλλου στην εποχή των NFTs, του Metaverse όπου στρατιές από bots από φάρμες κάπου στη Ρωσία ή το Ιράν διαμορφώνουν ολόκληρα αφηγήματα για κρίσιμα γεωπολιτικά ζητήματα. Στην εποχή που οι περιφερειακές και διεθνείς στρατιωτικές συγκρούσεις καλύπτονται, σε ζωντανό χρόνο, από την πλατφόρμα του TikTok ή το Telegram. Kαι σε μια δημόσια σφαίρα, και στην Κύπρο, όπου οι δημοφιλείς πλατφόρμες των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης μετατρέπονται σε echo chambers ή αρένες πολιτικής αντιπαράθεσης με σχεδόν κάθε υποψήφιο να έχει τη δική του στρατιά από ανώνυμα τρολς που επιδίδονται στο… dirty job της μείωσης των αντιπάλων.
Η συζήτηση για την Αναστασία Σάντη ωστόσο δεν είναι μια συζήτηση για το μέλλον του Διαδικτύου και το πώς η ΑΙ και τα big data θα διαμορφώσουν το μέλλον των εκλογών στην Κύπρο. Εξάλλου όσο εκσυγχρονισμό και αν ευαγγελίζονται οι υποψήφιοι η τελική μάχη γίνεται «κουτζί με κουτζί» σε πανηγύρια, κουμαροκαφενέδες, σωματεία και τσάγια σε πόλεις και χωριά. Με τις προσωπικές μικροφιλοδοξίες όσων συμπορεύονται, τις ισχυρές πελατειακές σχέσεις των σχετικών δικτύων και την «τόκα» να κυριαρχούν ακόμη έναντι του like ή της viral συνθήκης ή μιας πολιτικής στρατηγικής που υπάγεται, αμιγώς, στους ψυχρούς νόμους της τεχνητής νοημοσύνης.
Η συζήτηση όμως για την Αναστασία Σάντη υπενθυμίζει πως συνολικά οι υποψήφιοι ενώπιόν μας, για τις προεδρικές του 2023, μπορεί να είναι κατώτεροι των περιστάσεων σε σχέση με τις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει η Κύπρος τα επόμενα χρόνια. Και δυνητικά μπορεί να είναι χειρότεροι ακόμη κι από ένα… bot ως προς τις θέσεις που εκφράζουν και τις προτάσεις που ρίχνουν στη δημόσια σφαίρα της προεκλογικής.
Στην Κύπρο σε κάθε προεκλογική καμπάνια ακούμε, βλέπουμε και διαβάζουμε πολλές προτάσεις πολιτικής που είτε υφίστανται ήδη εδώ και χρόνια ή που ποτέ δεν εφαρμόζονται γιατί δεν υπάρχει ανεπτυγμένη η κουλτούρα του πολιτικού practitioner έναντι αυτής του policy maker. Κι επιπλέον σε επίπεδο πολιτικής επικοινωνίας βλέπουμε περισσότερο συγκεκαλυμμένες ad hominem επιθέσεις παρά μεγαλοπρεπείς –και ολίγον radical– δημόσιες αντιπαραθέσεις υψηλών τόνων όπου κυριαρχεί η αντιπαράθεση στη βάση στοιχειοθετημένης επιχειρηματολογίας. Και μια αυξημένη τάση, διαδικτυακή, για τρολς και parody accounts που προσεγγίζουν τη σάτιρα αυστηρά μέσα από τη μικρότητα της πολιτικής τους ιδεοληψίας ή της κομματικής τους ταυτότητας. Μπορούμε καλύτερα και ίσως μελλοντικά πρέπει να δώσουμε πνοή σε μια Αναστασία Σάντη. Πραγματική αυτή τη φορά.
