Του Γιάννη Ιωάννου
Αρχής γενομένης από την Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, ο Σεπτέμβριος, που έρχεται, αναμένεται να είναι δύσκολος για το Κυπριακό. Γιατί τα πράγματα δεν θα είναι όπως την επομένη του Κραν Μοντανά όπου ο Νίκος Χριστοδουλίδης, σαν ΥΠΕΞ τότε, έχτιζε το προφίλ του και, γεμάτος αυτοπεποίθηση, συναντούσε τον τότε Τούρκο ομόλογό του, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, για μια χειραψία με την προτροπή «ελάτε να λύσουμε το Κυπριακό στη βάση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας». Σήμερα που ο κ. Χριστοδουλίδης είναι Πρόεδρος της Δημοκρατίας, η προσπάθεια για επανεκκίνηση του Κυπριακού παραμένει δύσκολη –αλλά όχι ακατόρθωτη– και ο δρόμος για την επανάληψη των συνομιλιών είναι πολύ συγκεκριμένος. Τόσο ως προς το διπλωματικό συγκείμενο, τις τρέχουσες γεωπολιτικές συγκυρίες και την απόσταση που πρέπει να καλυφθεί μετά από έξι χρόνια απουσίας διαλόγου, όσο και σε σχέση με το πώς θα βρεθούμε «από εκεί που σταματήσαμε στο Κραν Μοντανά» –δηλαδή, αντικειμενικά, να συζητήσουμε για Ασφάλεια και Εγγυήσεις.
Τον Σεπτέμβριο, ο γενικός γραμματέας, Αντόνιο Γκουτέρες, θα διορίσει –εκτός απροόπτου– έναν ειδικό απεσταλμένο για το Κυπριακό. Λίγο αργότερα, τον Οκτώβριο, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα ετοιμάσει το πλαίσιο που θα ορίσει τη νέα σχέση με την Τουρκία: Και στο επίπεδο των υπόλοιπων 26 χωρών τα πράγματα είναι… κουκιά καθαρισμένα. Θέλουν και την θετική ατζέντα, και να επαναπροσδιορίσουν μια συναλλακτική σχέση με την Τουρκία του Ερντογάν και να διασφαλίσουν εμπλεκόμενα συμφέροντα (που ξεκινούν από την Οικονομία και εκτείνονται μέχρι το Μεταναστευτικό) και να διαχειριστούν, για τα επόμενα χρόνια, τον Τούρκο πρόεδρο –που γνωρίζει, όπως και οι ίδιοι γνωρίζουν, πως δεν θα εντάξει ποτέ την Τουρκία στην Ευρώπη ως ισότιμο πλήρες κράτος-μέλος.
Μετά από όλα αυτά ξεκινά το δύσκολο, πραγματικά, μέρος. O ειδικός απεσταλμένος στο Κυπριακό θα προσπαθήσει όχι μόνο να γεφυρώσει τις εκ διαμέτρου αφετηριακές θέσεις μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων όπως αυτές διαμορφώθηκαν τα τελευταία έξι χρόνια αλλά και να βεβαιωθεί πως κάθε πλευρά θα κάνει το… homework της. Κι αυτό αφορά όλους σε ένα συνεχές και δυναμικό τεστάρισμα προθέσεων για την Λευκωσία, για τους Τουρκοκύπριους και για την Άγκυρα, προκειμένου να φανεί αν υπάρχει περιθώριο για να συζητήσουμε, πλέον, με όρους επίτευξης μιας συμφωνίας. Το δύσκολο αυτό μέρος εμπεριέχει επιμέρους δυσκολίες. Την διαπραγμάτευση εντός της διαπραγμάτευσης για το τι συζητάμε εκ νέου, τον κίνδυνο να συζητάμε για μια συμφωνία –όχι επανεκκίνησης των συνομιλιών, γιατί εξ ορισμού σε αυτό το επίπεδο θα έχουν εκκινήσει– για το ως άνω (με τον κίνδυνο να χαθούν διαπραγματευτικά κέρδη χρόνων) αλλά και τα γνωστά «παραφερνάλια του Κυπριακού» όπως το αν όλη αυτή η διαδικασία έχει χρονοδιάγραμμα ή είναι ανοικτού τέλους.
Οι προθέσεις, αυτή τη φορά, για κάθε πλευρά δεν υπόκεινται μόνο σε έλεγχο ως προς την στάση που τηρείται ή τους επιμέρους τακτικισμούς αλλά σε επίπεδο, τουλάχιστον, διεθνούς ενδιαφέροντος δεν μπορούν να έχουν θεαματικές αποκλίσεις. Θα φανεί εξάλλου ευκολότερα προς τρίτους ποιος εννοεί την λύση του Κυπριακού και ποιος διαχειρίζεται το τέμπο προκειμένου να κερδίσει κάτι προσωρινά έναντι της εσωτερικής κοινής του γνώμης ή της διεθνούς κοινότητας. Κι επί τούτου το blame-game ή οι εναλλακτικές ως προς το σενάριο «της δεύτερης καλύτερης λύσης» δεν θα έχουν την ισχύ ή την κατανόηση άλλων εποχών –πόσο μάλλον εποχών επανέναρξης των συνομιλιών μετά από μεγάλα διαστήματα απουσίας διαπραγματεύσεων.
Ο Σεπτέμβριος είναι δύσκολος. Θα δοκιμάσει άπαντες έναντι του Κυπριακού. Τον πρόεδρο, το πολιτικό σύστημα, τους ειδικούς, την ακαδημαϊκή κοινότητα, τους δημοσιογράφους και τους δημοσιολογούντες. Αυτή τη φορά χρειάζεται σοβαρότητα, καλή προετοιμασία και ειλικρίνεια. Χωρίς αυτά, ό,τι μας περιμένει στο Κυπριακό τα επόμενα χρόνια θα είναι, στη λιγότερη περίπτωση, δυσάρεστο.
