Της Ελένης Ξένου
Ανυπολόγιστος ο αριθμός των εγκλωβισμένων στα ερείπια, οι διασώστες ψάχνουν αδιάκοπα για επιζώντες, οι συγγενείς όσων αγνοούνται σκάβουν με τα χέρια τους σε μια απέλπιδα προσπάθεια να βρουν ζωντανούς τους δικούς τους ανθρώπους, ένας πατέρας καθισμένος στα χαλάσματα κρατάει το χεράκι του νεκρού κοριτσιού του, ένα παιδάκι ξεπροβάλλει από μια χαραμάδα και πίνει νερό από ένα πώμα…
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας λέει πως οι νεκροί μπορεί να ξεπεράσουν τις 20.000 ενώ ο εκπρόσωπος της Unicef φοβάται πως ο φονικός σεισμός έχει κοστίσει τη ζωή χιλιάδων παιδιών. Ήδη πολλές χιλιάδες άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί, η ανάγκη για στέγαση είναι επείγουσα, το κρύο κάνει τις συνθήκες ακόμα πιο αντίξοες, ο εφιάλτης μοιάζει ατέλειωτος. Συγκλονισμός. Τίποτα άλλο. Καμία άλλη λέξη. Εικόνες απόλυτης δυστυχίας και πόνου που δεν χωράνε στον ανθρώπινο νου. Ειδικά αν αναλογιστεί κανείς πως ό,τι προηγήθηκε του τρομαχτικού σεισμού ήταν μια καθόλα συνηθισμένη μέρα στη ζωή των ανθρώπων που τώρα είναι νεκροί ή αγνοούνται ή φωνάζουν για βοήθεια, θαμμένοι κάτω από τη γη. Δεν ξέρεις τι σου ξημερώνει, έλεγαν οι παππούδες μας σοφά, μόνο που στην εν λόγω τραγική περίσταση ίσως να μην ανταποκρίνεται πλήρως η λαϊκή θυμοσοφία και εννοώ πως για την απώλεια, τον εκτοπισμό και τον εγκλωβισμό τόσων ανθρώπων φέρει ευθύνη και η οικοδομική αναρχία που πλέον αποτελεί δυστυχώς κύρια παθογένεια της θλιβερής εποχής μας. Όπως διαβάζω σε ξένα έγκυρα δημοσιεύματα μεγάλο μέρος της τουρκικής οικονομίας στηρίζεται εδώ και καιρό στις κατασκευές, στις νέες οικοδομές, στην ανάπτυξη.
Μια ανάπτυξη που λόγω των ελλιπών ελέγχων και μιας εξαιρετικής χαλαρής νομοθεσίας απέναντι στους μεγαλοεργολάβους ίσως έχει σκοτώσει χιλιάδες ανθρώπους. Με απλά λόγια οι οικοδομικοί κανόνες που δεν τηρήθηκαν πρόκειται να παίξουν καθοριστικό ρόλο σε ό,τι αφορά τον αύξοντα αριθμό της λίστας των νεκρών. Όπως λέει χαρακτηριστικά ο Samer Bagaeen, καθηγητής σχεδιασμού και ανθεκτικότητας κτιρίων στην Σχολή Αρχιτεκτονικής του Κέντ, «όσο αυστηροί και αν είναι οι οικοδομικοί κώδικες δεν μπορούν να προστατεύσουν κανένα αν δεν υπάρχει αυστηρός έλεγχος και ακηδεμόνευτη επιβολή του νόμου».
Κι αυτό μάλλον είναι που συμβαίνει στην Τουρκία αλλά και σε πολλές χώρες π.χ. Ιταλία και Αλβανία, και ποιος ξέρει με σιγουριά να πει ότι δεν συμβαίνει και στη δική μας. Ναι μεν ο Ερντογάν μετά από το καταστροφικό σεισμό του 2011 εισήγαγε νέους οικοδομικούς κώδικες που απαιτούσαν τα νέα κτίρια να είναι ανθεκτικά στους σεισμούς αλλά αυτοί οι κώδικες δεν εφαρμόστηκαν ποτέ. Τόσο οι αρχιτέκτονες όσο και αξιόπιστες πολεοδομικές εταιρείες φωνάζουν ότι οι παράνομες κατασκευές και η μαφία της τουρκικής εργολαβίας «απολαμβάνει μια εξοργιστική αμνηστία ή ακόμα και φιλία από την κυβέρνηση Ερντογάν, μια φιλία που απέφερε –με τις κακοτεχνίες της– έσοδα 3 δισ. δολαρίων στη χώρα».
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτών των «προσοδοφόρων κακοτεχνιών» και το ξενοδοχείο όπου διέμεναν τα παιδιά των τουρκοκυπριακών οικογενειών τα οποία δυστυχώς ακόμα αγνοούνται. Ένα νεόχτιστο πολυτελές οικοδόμημα το οποίο –όπως και πολλά άλλα αυτού του είδους– κατέρρευσε μέσα σε δευτερόλεπτα και το πιο πιθανόν είναι πως η κατάρρευσή του οφείλεται στις οικοδομικές αυθαιρεσίες που ενώ είναι αδιανόητο να συμβαίνουν σε σεισμογενείς περιοχές όπου θα έπρεπε πολύ αυστηρά να τηρούνται οι αντισεισμικές προδιαγραφές, εντούτοις συμβαίνουν.
Θα ήταν εύλογο λοιπόν πέρα από το συγκλονισμό που αισθανόμαστε μπροστά στις εικόνες του τρομαχτικού σεισμού να προβληματιστούμε και επί της ουσίας σχετικά με όλα αυτά τα λεγόμενα μοντέλα ανάπτυξης, τη «μαφία» της εργολαβίας, τις διαπλεκόμενες σχέσεις των μεγαλοεργολάβων με αξιωματούχους της πολιτικής, τις κακοτεχνίες, τις παρανομίες και τις όποιες «χαλαρώσεις» στον βωμό του χρήματος που εν τέλει μια μέρα όλα καταρρέουν από την οργή της φύσης, σκοτώνοντας χιλιάδες ανθρώπινες ζωές. Διότι όπως λέει ο Samer Bagaeen «υπάρχει η πολιτική διάσταση σ’ αυτό το θέμα δεδομένου ότι πολλές πτυχές της ανάπτυξης δεν είναι τίποτα άλλο παρά το αποτέλεσμα τοπικών παζαριών στο προσκήνιο».
