Του Ανδρέα Ανδρέου
Το πρόβλημα της στέγασης φοιτητών δεν είναι κυπριακό. Πρόβλημα στέγασης οι φοιτητές αντιμετωπίζουν στις πλείστες χώρες του κόσμου. Μια μικρή μόνο έρευνα αρκεί για να διαπιστώσετε πως πρόβλημα υπάρχει στις περισσότερες πολιτείες των ΗΠΑ, στη Βρετανία, στην Ιρλανδία, στη Γαλλία, στην Ολλανδία, στη Γερμανία, για να αναφέρω μόνο μερικά βαρύγδουπα ονόματα χωρών. Αρκετοί που έχετε παιδιά στο εξωτερικό, γνωρίζετε ακριβώς για τι ύψη ενοικίων μιλάμε.
Το αξιοσημείωτο είναι πως παράλληλα με το πρόβλημα σε αυτές τις χώρες, υπάρχουν και ανοικτές συζητήσεις για το πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί. Δεν υπάρχουν όπως βλέπετε μαγικές λύσεις. Τα ίδια τα πανεπιστήμια είναι αδύνατο να στεγάσουν όλους τους φοιτητές τους. Και δεν μπορούν επειδή πρώτον δεν υπάρχει αστείρευτη χρηματοδότηση για να αποκτήσουν ιδιόκτητες εστίες που να τις προσφέρουν στους φοιτητές τους, και δεύτερον, δεν υπάρχει αστείρευτος φυσικός χώρος για να τις ανεγείρουν με τρόπο που να εξυπηρετούν κατά 100% όλους. Μετά είναι και το θέμα πως τα πανεπιστημιακά ιδρύματα δεν είναι εταιρείες real estate για να δεσμεύουν άπλετους πόρους για να διαχειρίζονται τέτοια ογκώδη και απαιτητικά ακίνητα. Αυτό το παράθυρο ευκαιρίας, σε χώρες που προανέφερα, το καλύπτει σε κάποιο βαθμό ο ιδιωτικός τομέας ο οποίος αναπτύσσει κτηριακά συγκροτήματα εξειδικευμένα ως φοιτητικές εστίες. Προσφέρουν όλες τις βασικές ανέσεις στον φοιτητή, σε ένα όμορφα δομημένο περιβάλλον, προσφέροντας παράλληλα την πολυπόθητη ασφάλεια. Όμως είναι αντιληπτό και αυτή η υπηρεσία έχει κάποιο κόστος αφού η τιμολόγηση περιλαμβάνει τα πάντα: από την απόσβεση της επένδυσης, μέχρι λειτουργικά έξοδα, προσφορά υπηρεσιών και ανέσεων, έως και το γεγονός ότι ο φοιτητής δεν θα έχει αυξημένο κόστος διακίνησης επειδή θα πηγαίνει στο πανεπιστήμιο πεζός. Στο τέλος της ημέρας όμως παντού έχουμε την προσφορά και τη ζήτηση. Η προσφορά που είναι σε θέση να ικανοποιήσει κατά το μέγιστον τους φοιτητές και σε λογικό κόστος είναι σαφώς μικρότερη από τη ζήτηση. Όσοι προλάβουν, πρόλαβαν και οι υπόλοιποι τρέχουν μέσα στις γειτονιές για να βρουν ό,τι υπάρχει. Σε αυτό το market πλέον δεν ανταγωνίζεται ο ένας φοιτητής τους άλλους φοιτητές, αλλά υπάρχει και ο πληθυσμός των μη φοιτητών. Άρα τα πράγματα σκουραίνουν.
Τα πανεπιστήμιά μας στην Κύπρο είναι σχετικά νεαρά σε ηλικία και συνεχώς μεγαλώνουν σε μέγεθος. Αυτό αναμένεται να συνεχιστεί σε βάθος χρόνου – και μακάρι να γίνει, επειδή η ανάπτυξη στην εκπαίδευση είναι ένα μέλλον που κάθε χώρα που σέβεται τον εαυτό της πρέπει να προσδοκά και να απαιτεί. Όμως παράλληλα αυτό σημαίνει και προβλήματα στέγασης: τόσο σε κτηριακές εγκαταστάσεις των ακαδημαϊκών σχολών, όσο και σε εγκαταστάσεις διοικητικού προσωπικού και φυσικά σε φοιτητικές εστίες. Οι οικονομικοί πόροι, είτε ιδιωτικοί ή δημόσιοι, δεν είναι απεριόριστοι. Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια κάνουν κουμάντο του εαυτού τους. Τα δημόσια όμως όπως το ΤΕΠΑΚ και το Πανεπιστήμιο Κύπρου πρέπει να αφεθούν πιο ελεύθερα και να μην είναι έρμαια των αγκυλώσεων που θέτει διαχρονικά η πολιτεία και κυρίως η Βουλή. Πρέπει να αποφασίσουμε επιτέλους τι πανεπιστήμια θέλουμε. Δεν μπορούν αυτά τα ιδρύματα το 2022 να μην μπορούν να προσφέρουν προπτυχιακές σπουδές στην αγγλική γλώσσα. Δεν είναι απαίτηση όλα τα προγράμματα να προσφέρονται ΚΑΙ στην αγγλική, αλλά κάποια δημοφιλή ΠΡΕΠΕΙ. Έτσι θα ελκύσουμε ξένους φοιτητές που θα πληρώνουν σοβαρά δίδακτρα και θα αυξήσουν τα ίδια έσοδα των πανεπιστημίων καθιστώντας τα βιώσιμα. Η ενίσχυση και η απελευθέρωση ιδίων και κρατικών πόρων θα υποβοηθήσει και τα επιδόματα προς οικονομικά ευάλωτους φοιτητές, αλλά και τον ορθολογικό προγραμματισμό της ανάπτυξης των πανεπιστημιουπόλεων.
Περαιτέρω ας δοθούν τα κατάλληλα εργαλεία στα δημόσια πανεπιστήμια να μπορούν να αγοράσουν κτήρια για στέγαση φοιτητών, χωρίς να εξαναγκάζονται εκ των πραγμάτων σε δαιδαλώδεις διαδικασίες που παίρνουν δεκαετίες να υλοποιηθούν και πολλαπλάσιο κόστος. Η συζήτηση που γίνεται στη δημόσια σφαίρα για την ακριβή στέγη, ηθελημένα ή μη περιπλέκει τα πράγματα αναμιγνύοντας την φοιτητική στέγη με όλα τα άλλα είδη στέγης. Σήμερα ας εστιάσουμε στην φοιτητική στέγη. Υπάρχουν τρεις βασικές κατηγορίες μέτρων και πολιτικών που μπορούν να εφαρμοστούν και να έχουν επιτυχία. Αυτά χωρίζονται σε άμεσα, μεσοπρόθεσμα και άλλα μέτρα. Στα άμεσα μέτρα ήδη έγινε μια σοβαρή κίνηση με τη μίσθωση κλινών σε ξενοδοχειακές μονάδες στην περίπτωση στέγασης φοιτητών του ΤΕΠΑΚ. Οφείλω να σημειώσω την θετική πρωτοβουλία του Αβέρωφ Νεοφύτου προς αυτή την κατεύθυνση και συνάμα να επικρίνω τους άλλους υποψήφιους που τήρησαν μια στάση σιωπής στην καλύτερη έως χλευασμού και εκμηδενισμού στην χειρότερη. Θα ήταν καλά να ακούσουμε και από αυτούς τι άμεσα υλοποιήσιμα μέτρα εισηγούνται για το ακαδημαϊκό έτος 2022 – 2023.
Στα άμεσα μέτρα εγώ θα πρόσθετα εισήγηση για έκτακτη κυβερνητική κλιμακωτή χορηγία (subsidy) στο πλαίσιο άσκησης της κοινωνικής της πολιτικής για όσους έχουν βρει ήδη φοιτητική στέγη σε υψηλή τιμή εφόσον υποβάλουν τα σχετικά συμβόλαια αναλόγως ποσού. Το μέτρο θα αφορά επιδότηση 10% του μηνιαίου ενοικίου με ελάχιστο ποσό τα €50 μηνιαίως και μέγιστο ποσό τα €90 μηνιαίως. Το μέτρο θα εφαρμόζεται στη βάση οικονομικών και άλλων κριτηρίων. Μεσοπρόθεσμα, να υποδειχθούν κρατικά τεμάχια γης στα οποία με τη μέθοδο συνεργασίας ιδιωτικού και κρατικού τομέα, PPP(Public Private Partnership), να γίνουν διαγωνισμοί για ανέγερση φοιτητικών εστιών ή / και οικολογικών κατοικιών για κοινωνική στέγαση. Τα έργα θα είναι υψηλής ενεργειακής απόδοσης και θα μπορούν να χρηματοδοτηθούν με καλές αποδόσεις από ταμεία προνοίας και συνταξιοδοτικά ταμεία στο πλαίσιο συμφωνιών με το κράτος για μακροχρόνια διαχείριση. Οι μονάδες θα προσφέρονται με πολύ ανταγωνιστικά ενοίκια σε δικαιούχους.
Κρατικά κίνητρα για δημιουργία φοιτητικών εστιών εκτός αστικού κέντρου με δυνατότητα μεταφοράς με φοιτητικά λεωφορεία από και προς το campus ανά μισή ώρα επιχορηγούμενα από το ΤΕΠΑΚ ή/ και άλλα πανεπιστήμια που θα δηλώσουν συμμετοχή. Κάθε μεγάλη ανάπτυξη εντός των αστικών ορίων (που θα οριστεί με πολεοδομικούς όρους) να συνοδεύεται με την απαίτηση για συνεισφορά σε ταμείο ανέγερσης φοιτητικών εστιών ή/και κοινωνικής στέγης που θα ιδρυθεί ή με άλλες αντιπαροχές προς αυτή την κατεύθυνση. Αυτό το μέτρο έπρεπε να εφαρμοζόταν εδώ και καιρό...
