Του Ανδρέα Ανδρέου
Σε ένα podcast του @BoldHorisons28 με καλεσμένο τον Elon Musk, του ζητήθηκε, μεταξύ άλλων, να κάνει μια σύγκριση μεταξύ της Καλιφόρνιας και του Τέξας σε ό,τι αφορά τον βαθμό ευκολίας των διαδικασιών αδειοδότησης και κατασκευής των γνωστών Gigafactories που διαθέτει η Tesla στις εν λόγω πολιτείες.
Πληροφοριακά, η Tesla διαθέτει συνολικά πέντε Gigafactories καθώς και άλλα μικρότερα εργοστάσια. Τα πέντε Gigafactories βρίσκονται από ένα στη Νεβάδα - ΗΠΑ, στη Νέα Υόρκη - ΗΠΑ, στη Σαγκάη - Κίνα, στο Τέξας - ΗΠΑ και στο Βερολίνο - Γερμανία. Το πρώτο εργοστάσιο της Teslaκτίστηκε και βρίσκεται στην Καλιφόρνια - ΗΠΑ, αλλά δεν θεωρείται Gigafactory.
Και για να βάλουμε ένα πλαίσιο στην κουβέντα μας, να αναφέρουμε ότι αυτό το podcast γινόταν με αφορμή την εμπλοκή του ElonMusk στον προεκλογικό αγώνα με την υποστήριξή του προς τον Ντόναλντ Τραμπ και την τοποθέτησή του εναντίον των πολιτικών των Δημοκρατικών που είναι καθαρά αριστερίζουσες προς κομμουνιστικές, φέρνοντας σαν παραδείγματα την Καλιφόρνια που είναι κατά κράτος ενταγμένη στο στρατόπεδο των Δημοκρατικών και το Τέξας που κυβερνάται από Ρεπουμπλικάνους. Και η σύγκριση ήταν στο τι επιφέρουν οι πολιτικές των μεν, σε αντίθεση με αυτές των δε.
Συνοπτικά, λοιπόν, σε σχετική ερώτηση ανέφερε πως από τη στιγμή που εξασφάλισαν τη γη στο Όστιν του Τέξας (έκτασης 8,5 τετραγωνικών χιλιομέτρων) τον Ιούνιο του 2020, περί τα τέλη του Ιουλίου του 2020 άρχισαν τα κατασκευαστικά έργα και το εργοστάσιο ολοκληρώθηκε σε 14 μήνες, οπόταν και άρχισε η παραγωγή αυτοκινήτων εντός του 2021! Επίσης πληροφοριακά, οι κτηριακές εγκαταστάσεις έχουν εμβαδόν 930.000τμ. Αυτά το κατατάσσουν ως το δεύτερο μεγαλύτερο κτήριο στις ΗΠΑ και το δεύτερο μεγαλύτερο σε όγκο κτήριο στον κόσμο.
Δηλαδή, μέσα σε 15 μήνες αγόρασαν τη γη, ολοκλήρωσαν τα σχέδια, εξασφάλισαν τις απαιτούμενες άδειες, έκλεισαν την κατασκευαστική εταιρεία και αυτή τους παρέδωσε τα κλειδιά. Το έργο ήταν συνολικής επένδυσης περί το $1,1 δισ. και έκτοτε εργοδοτεί 20.000 υπαλλήλους. Με παραδοχή του ίδιου, αν το ίδιο έργο πήγαινε να το κτίσει στην Καλιφόρνια, θα ήθελε δύο χρόνια μόνο για την αδειοδότηση.
Είναι σημαντικό να πούμε πως το κόστος ανά τετραγωνικό μέτρο μεταφράζεται σε $1.180/ τ.μ. και να είστε βέβαιοι ότι δεν έκτισε παράγκα με ανάλογη ποιότητα, αλλά υπερσύγχρονη βιομηχανία κατασκευής αυτοκινήτων! Παρεμπιπτόντως, τα εργοστάσια της Tesla λειτουργούν κατά 100% με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η επιλογή του Τέξας είχε καθαρά φορολογικά κίνητρα προς όφελος της εταιρείας, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τις επιδιώξεις και αξιώσεις της Καλιφόρνια.
Άρα εδώ σε αυτό το παράδειγμα, εξάγουμε κάποια συμπεράσματα:
Πρώτον, ότι αν θέλεις να ελκύσεις σοβαρές επενδύσεις, το σοβαρότερο κίνητρο είναι το φορολογικό με τρόπο που να είναι ανάλογο του ύψους της επένδυσης.
Δεύτερον, μέσα στα πλαίσια της παραχώρησης φορολογικών κινήτρων, μπορείς να εξασφαλίσεις και οικονομικές ενισχύσεις προς συγκεκριμένες ομάδες ή τμήματα της κοινωνίας που το έχουν ανάγκη. Για παράδειγμα, η Tesla πρέπει να πληρώνει περίπου 1 εκ. δολάρια τον χρόνο για 12 χρόνια προς τη σχολική κοινότητα δημόσιων σχολείων.
Τρίτον, η δημόσια διοίκηση πρέπει να είναι εποικοδομητική και υποβοηθητική προς την ιδιωτική πρωτοβουλία. Και αυτό δεν είναι μόνο θέμα νοοτροπίας, αλλά θα πρέπει να έχει και τα εργαλεία να ανταγωνίζεται άλλες δημόσιες διοικήσεις ή αρχές έτσι ώστε να μπορεί να κάνει τις υπερβάσεις που θέλει για να ελκύσει τέτοιες επενδύσεις.
Τέταρτον, η γραφειοκρατία σκοτώνει σε αντίθεση με το λιγότερο κράτος και τον αυστηρότερο έλεγχο που βοηθά την ανάπτυξη.
Πέμπτο, όταν οι διαδικασίες προκήρυξης έργων, ανάθεσης, παρακολούθησης και εκτέλεσης είναι σωστές και εναρμονισμένες στον σύγχρονο κόσμο που ζούμε, τότε τα έργα ολοκληρώνονται εντός σύντομου χρονικού διαστήματος και εντός προϋπολογισμών ανεξαρτήτως κλίμακας.
Εμείς εδώ στην Κύπρο του «μικτού οικονομικού μοντέλου» – δηλαδή αυτού της ελεύθερης οικονομίας που είναι διαχρονικά εμβολιασμένη/ αγκυλωμένη με μεσοβέζικες «σοσιαλιστικές»/ «κομμουνιστικές»/ «οικολογικές»/ «ακροδεξιές»/ συντεχνιακές ιδέες/ προτάσεις/ ραδιουργίες/ πατέντες κ.λπ., έχουμε το φαινόμενο να υποθέτουμε ότι μια διώροφη κατοικία στο Τσέρι θα κτιστεί σε 14 μήνες και μια τριώροφη πολυκατοικία στις Καμάρες σε 16 μήνες και τελικά να τελειώνουν σε 24 και 26 μήνες αντίστοιχα και νοουμένου ότι δεν σε άφησε σύξυλο ο εργολάβος που ήλπιζε να βγάλει κέρδος από τα «extra» που τελικά δεν έγιναν όπως τα ήθελε. Σιγά, τι είναι άλλες €50.000 τόκοι λόγω της καθυστέρησης Ύστερα κλαίμε επειδή ακριβαίνουν τα διαμερίσματα.
Το δε development process, δηλαδή η διαδικασία από τη σύλληψη της ιδέας μέχρι την παράδοση ενός δημόσιου έργου μπορεί να διαρκέσει κάτι μεταξύ 8 και 40 χρόνια, επιτυγχάνοντας όμως την απόλυτη συμμετρία: όπου το 30% του χρόνου θα απαιτηθεί για τη σύλληψη, το 40% για τις διαδικασίες και το 30% για την κατασκευή. Το δε κόστος θα έχει απόκλιση (εννοείται προς τα πάνω) κάτι μεταξύ 18% και 350% με το αιτιολογικό να κυμαίνεται σε οτιδήποτε μεταξύ της «φυσικής αύξησης των υλικών και εργατικών», στο ότι δεν υπολογίσαμε ότι το υπέδαφος έχει κόννο και water- table και πρέπει να αλλάξει όλη η μελέτη και κατασκευή του κτηρίου, στο ότι έκανε πολλή ζέστη ή πολύ κρύο ή στο ότι είπε ο Κίτας ότι δεν θα βρέξει και έβρεξε. Και παρόλο ότι μας αρέσει να κάνουμε πολυσέλιδα έγγραφα και συμβόλαια για να εξασφαλίζουμε τις πλάτες μας, τελικά οι πλείστοι μας ξεγελάνε και τρώνε το 120% του budget κάνοντας το 60% της δουλειάς.
Και για να το κλείσω όπως το ξεκίνησα, για να μπορέσουμε να ελκύσουμε μεγάλες επενδύσεις που θα επιφέρουν θετικό μετρήσιμο αντίκτυπο στην κοινωνία και στην οικονομία, πρέπει αφενός να δοθούν πραγματικά οικονομικά οφέλη και αφετέρου να εκσυγχρονιστούμε σαν κράτος σε όλες του τις εκφάνσεις – όχι μόνο στα λόγια και στις επιθυμίες, αλλά στην πράξη.
Ο κ. Ανδρέας Α. Ανδρέου, MRICS, είναι CEO της APS Andreou Property Strategy - Chartered Surveyors.
