Του Ανδρέα Ανδρέου
Είχαμε προχθές την έκτη κατά σειρά μείωση επιτοκίων από την ΕΚΤ μέσα σε ένα κλίμα παγκόσμιας αβεβαιότητας, σε μια προσπάθεια ενίσχυσης των ευρωπαϊκών οικονομιών με το αναγκαίο καύσιμο για ανάπτυξη – η οποία ανάπτυξη είναι και προδιαγράφεται ασθενική.
Στο δικό μας χρηματοπιστωτικό τοπίο, παρατηρήθηκε μια πτωτική τάση στα επιτόκια και αναμένεται περαιτέρω μείωση το επόμενο διάστημα. Δεδομένης της χρονοκαθυστέρησης που σχεδόν πάντα παρατηρείται, η νέα μείωση αναμένεται να αρχίσει να φαίνεται εντός της ερχόμενης τριμηνίας.
Παράλληλα, δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε το γεγονός πως το τραπεζικό τοπίο αλλάζει με εξαγορές/ συγχωνεύσεις, αναδιοργανώσεις και είναι λογικό να αναμένεται πως θα αρχίσει ανταγωνισμός μεταξύ των νέων σχημάτων για διατήρηση και επέκταση του χαρτοφυλακίου πελατών τους και αύξησης του μεριδίου αγοράς τους – γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα πως συνδυαστικά με την πτωτική τάση των επιτοκίων, θα υπάρξει αύξηση των δανείων.
Η αύξηση των δανείων είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον κατασκευαστικό τομέα, τον τομέα ανάπτυξης γης και τον στεγαστικό τομέα, επηρεάζοντας έτσι τόσο την προσφορά, αλλά και τη ζήτηση. Αν συνυπολογιστεί και η επέκταση του αυτοελέγχου στην αδειοδότηση η οποία τίθεται σε ισχύ, τότε έρχεται αύξηση στις μονάδες που δυνητικά θα προσφέρονται προς πώληση ανά χρονική περίοδο. Εκείνο που δεν μπορεί να προβλεφθεί με ανάλογο βαθμό βεβαιότητας είναι το ύψος των τιμών πώλησης: αν δηλαδή θα αυξηθούν, αν θα παραμείνουν στα ίδια σημερινά επίπεδα ή αν θα μειωθούν. Ο λόγος της αδυναμίας πρόβλεψης έχει να κάνει αφενός, με το κατά πόσο η νέα και υφιστάμενη προσφορά θα μπορέσουν συνδυαστικά να καλύψουν ή σε ποιο βαθμό θα καλύψουν τη ζήτηση, και αφετέρου, δεν είναι εύκολα υπολογίσιμη η ευαισθησία της νέας ζήτησης σε παραμέτρους όπως τις μεταβολές τιμών και εισοδημάτων.
Σε ό,τι αφορά στο τελευταίο, η επικείμενη φορολογική μεταρρύθμιση έχει πολλά θετικά στοιχεία και πρέπει να προχωρήσει, παρόλο που προσωπικά ανέμενα ότι μετά από κάποιες δεκαετίες που έγινε η τελευταία, θα έπρεπε να είναι πολύ πιο βαθιά και πλατιά. Αν ήταν ενδεικτικά να αναφέρω μόνο μια παράμετρο, αυτή έχει να κάνει με το ύψος του αφορολόγητου εισοδήματος: η προτεινόμενη αναθεώρηση προς τα πάνω είναι πολύ μικρή αν ληφθεί υπόψη η αγοραστική δύναμη του παλιού ορίου τότε που εφαρμόστηκε και του νέου προτεινόμενου ορίου σήμερα. Αν θέλουμε να βοηθήσουμε περισσότερο κόσμο να ζει με αξιοπρέπεια και να αποκτά μεταξύ άλλων, στέγη, κανονικά θα πρέπει να είναι πιο ψηλό.
Μεγάλο ερωτηματικό αποτελεί η ζήτηση προερχόμενη από ξένους. Αυτή είναι πολύ πιο επιρρεπής στην αβεβαιότητα και σε άλλες συνθήκες (πολιτικές, οικονομικές κ.λπ.), σε αντίθεση με την εγχώρια, η οποία ιστορικά δείχνει να είναι πιο δυνατή ή πιο αναίσθητη (θα τολμούσα να πω) σε ανάλογες συνθήκες – ίσως επειδή μάθαμε να ζούμε στην ασφάλεια που προσφέρει η δική μας γυάλα…
Αν λοιπόν η ξένη ζήτηση είναι αισθητά μειωμένη τους επόμενους μήνες, η κτηματαγορά των παραλιακών μας επαρχιών θα υποστεί πλήγμα και θα δούμε ανάλογα αρνητικά αποτελέσματα στις συναλλαγές. Αν από την άλλη η μείωση δεν είναι αισθητή αλλά οριακή, τότε ενδεχομένως να μη δούμε σοβαρή διαφοροποίηση στη δραστηριότητα σε σχέση με το 2024. Υπενθυμίζω πως τον Γενάρη οι αποδόσεις σε συναλλαγές ήταν ιδιαίτερα ψηλές, γεγονός που μας γέμισε με αισιοδοξία.
Ας μην ξεχνάμε ότι είναι και ο παράγοντας του πολέμου στην Ουκρανία και οι ζυμώσεις που γίνονται για τερματισμό του από πλευράς ΗΠΑ ή συνέχισής του από πλευράς ΕΕ και ΗΒ. Είναι πολύ νωρίς να κρίνουμε την έκβασή του, πόσο μάλλον πώς δυνητικά θα μας επηρεάσει ως Κύπρος σε διάφορα οικονομικά πεδία.
Συνοψίζοντας, αν και υπάρχουν πολλά θετικά στοιχεία, οι προκλήσεις είναι πολλές, η αβεβαιότητα μεγάλη, οι αστάθμητοι παράγοντες μεταβάλλονται καθημερινά και άρα χρειάζεται μεγάλη προσοχή στις επενδυτικές μας επιδιώξεις.
Ο κ. Ανδρέας Α. Ανδρέου, MRICS, είναι CEO της APS Andreou Property Strategy - Chartered Surveyors.
