Του Σταύρου Χριστοδούλου
Πόσοι πολιτικοί έκαναν καριέρα επάνω στο κουφάρι του Κυπριακού; Πολλοί. Τόσοι, που η έξη τους μετεξελίχθηκε εντέλει σε επάγγελμα. Δεν είναι δύσκολο να αποστηθίσει κανείς τα περασμένα. Η κατ’ επάγγελμα ενασχόληση άλλωστε με ένα πρόβλημα –που παραμένει άλυτο μισό αιώνα τώρα, εξασφαλίζει μια διόλου ευκαταφρόνητη παρουσία στο κομματικό παζάρι. Η σύγχρονη ιστορία μας το αποδεικνύει περίτρανα. Γεγονός που άνοιξε την όρεξη και σε ένα δεύτερο είδος επαγγελματιών της πολιτικής: τους καπετάνιους της οικονομίας.
Κρατάμε στιβαρά το τιμόνι για να μη ρίξουμε το καράβι στα βράχια. Αυτή είναι η καραμέλα που μετράει κιόλας δέκα χρόνια ζωής, σαφώς λιγότερα από το Κυπριακό, αλλά αρκετά για να κτιστούν κάποιες διόλου ευκαταφρόνητες πολιτικές καριέρες. Το φαινόμενο εμφανίστηκε μετά την οικονομική κρίση που έφερε την κατάρρευση των τραπεζών και το κούρεμα που ταρακούνησε συθέμελα την κυπριακή οικονομία. Εκεί, επάνω στα αποκαΐδια της κρίσης, εμφανίστηκε το νέο δόγμα: Δημοσιονομική & Χρηματοπιστωτική Σταθερότητα. Οι ζηλωτές της ισχυρής οικονομίας κραδαίνουν τη «σταθερότητα» παρά τις όποιες «παράπλευρες απώλειες». Οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα ένιωσαν τα επίχειρα αυτής της νέας τάξης πραγμάτων στο πετσί τους: συρρίκνωση μισθών και κατάργηση των κεκτημένων τους.
Ποιος τολμά αλήθεια να σταθεί εμπόδιο στη σταθερότητα, όταν οι μνήμες από την καταστροφή της οικονομίας είναι νωπές; Αυτή την πικρή αλήθεια κατάλαβαν νωρίς όσοι κράταγαν το πηδάλιο της οικονομίας και όσους πόντους στερούνταν σε πολιτικό μπόι τούς αναπλήρωσαν με πολιτικό attitude. Έτσι φτάσαμε στο φαινόμενο «άδεια κοστούμια». Πολιτικούς καρμπόν, με τυποποιημένο λόγο, επαρκείς διαχειριστικές ικανότητες και πανομοιότυπες πολιτικές. Χωρίς πρόσωπο. Χωρίς όραμα. Χωρίς κοινωνική ευαισθησία.
Δεν ισχυρίζομαι ότι η λελογισμένη διαχείριση της οικονομίας είναι αμελητέα. Κι ούτε υιοθετώ τις λαϊκίστικες κορώνες τύπου «Τσοβόλα, δώστα όλα» ή τις αλόγιστες σπατάλες. Αλλά είναι θέμα οπτικής. Από ποια όχθη δηλαδή αντικρίζει κανείς τον κόσμο. Για άλλους είναι σημαντικό να ευημερούν οι δείκτες, γιατί μόνο έτσι θα υπάρξει ανάπτυξη και οικονομική ευμάρεια. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν οι πολιτικοί του λευκού κολλάρου, οι οποίοι όσο καλοί καραβοκύρηδες κι αν είναι δύσκολα θα καταγραφούν στις υποσημειώσεις της Ιστορίας. Υπάρχουν όμως και άλλοι που ιεραρχούν ως σημαντικότερη την πολιτική με κοινωνικό πρόσημο. Δεν είναι αφελείς για να αμφισβητήσουν την ελεύθερη αγορά, ούτε θέλουν να βάλουν τρικλοποδιά στα θεμέλια του συστήματος. Αν πρέπει όμως να θυσιάσουν κάτι, π.χ. τα απροσδόκητα κέρδη των τραπεζών ή την ενίσχυση των οικονομικά ευάλωτων ομάδων, θα επιλέξουν το πρώτο.
Η Ισπανία, η οποία υποθέτω δεν κατατάσσεται στους πολέμιους του καπιταλιστικού συστήματος, τα τελευταία δύο χρόνια έχει επιβάλει έκτακτο τέλος στις τράπεζες με την έγκριση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, χωρίς να καταστρέψει την οικονομία της. Τις τράπεζες φορολόγησαν όμως και άλλες χώρες της ευρωζώνης, όπως η Λετονία και η Λιθουανία, ώστε να αποκτήσουν τη δυνατότητα να στηρίξουν την κοινωνία. Αυτό το μοντέλο, στο πρότυπο της Ισπανίας, επικαλείται το ΑΚΕΛ στην πρωτοβουλία που ανέλαβε για τη φορολόγηση των απροσδόκητων κερδών των τραπεζών.
Τα κέρδη των κυπριακών τραπεζών το 2023 ξεπέρασαν το 1,1 δισ. ευρώ, ως αποτέλεσμα των αυξήσεων στα επιτόκια των δανείων που επέβαλε η ΕΚΤ. Σε μια εποχή που η χώρα μας μαστίζεται από την ακρίβεια, τι πιο ανθρώπινο ένα μέρος των απροσδόκητων κερδών να επιστρέψει στους οικονομικά ευάλωτους; Οι οποίοι δεν είναι μόνο τα χαμηλά εισοδήματα και οι χαμηλοσυνταξιούχοι, αλλά και η άλλοτε κραταιά μεσαία τάξη, η οποία προσπαθεί να επιβιώσει με τρομακτικές δυσκολίες. Με την ενέργεια να εξελίσσεται σε εφιάλτη και τα ενοίκια να οδηγούν ειδικά τους νέους ανθρώπους στην απελπισία.
Την πρωτοβουλία του ΑΚΕΛ μπορεί να την αναγνώσει κανείς ως ένα αριστερό αφήγημα που αντιπαρατίθεται στη λογική της ελεύθερης οικονομίας. Μπορεί όμως να τη διαβάσει και ως κοινωνική αντίληψη της πολιτικής, που βάζει στη ζυγαριά από τη μια τα υπερκέρδη των τραπεζών και από την άλλη την ευημερία των πολλών. Ιδού η Ρόδος και για τα άλλα κόμματα ώστε να λάβουν στη Βουλή τις κατάλληλες αποφάσεις.
