Ραντεβού στα τυφλά

Το πιο κρίσιμο ζήτημα των εκλογών της 9ης Ιουνίου είναι αν οι πολίτες θα πάνε να ψηφίσουν. Όσοι βλέπουν το ποτήρι μισογεμάτο εκτιμούν ότι με 20.000 και πλέον υποψηφίους θα μειωθεί το ποσοστό της αποχής. Ο αριθμός είναι όντως εντυπωσιακός και από αυτόν θα αναδειχθούν οι 3.500 νικητές της κάλπης. Απ’ εκεί και πέρα όμως ξεκινούν τα δύσκολα. Διαδικαστικά μεν, αλλά πάντως καθόλου αμελητέα.

Οι ψηφοφόροι στους μεν δήμους θα πάρουν έξι ψηφοδέλτια, στις δε κοινότητες τέσσερα. Η Υπηρεσία Εκλογών, σε μια προσπάθεια να διευκολύνει τη διαδικασία, ανακοίνωσε ότι τα ψηφοδέλτια θα έχουν διαφορετικά χρώματα: μπλε για τις ευρωεκλογές, μωβ για τους προέδρους των Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης, κίτρινο για τους δημάρχους, καφέ για τους αντιδημάρχους, λευκό για τους δημοτικούς συμβούλους, πράσινο για τα μέλη της Σχολικής Εφορείας, πορτοκαλί για τους κοινοτάρχες και γκρίζο για τους κοινοτικούς συμβούλους. Το θέμα πλέον είναι πώς θα λειτουργήσουν οι πολίτες πίσω από το παραβάν. Κατά την εκτίμηση του γενικού διευθυντή του υπουργείου Εσωτερικών: «Ο κάθε εκλογέας θα πρέπει να μείνει 5-6 λεπτά στο εκλογικό κέντρο προκειμένου να ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα». Ένα μάλλον αισιόδοξο σενάριο που θα κριθεί την ημέρα των εκλογών.

Υπάρχει όμως και ένα θέμα ουσίας, το οποίο δεν λύνεται με τα διαφορετικά χρώματα των ψηφοδελτίων. Αφορά στην ίδια τη μεταρρύθμιση της Αυτοδιοίκησης με ό,τι μπορεί να συνεπάγεται. Επί της ουσίας, δηλαδή, εάν οι πολίτες γνωρίζουν για ποιο πράγμα ψηφίζουν. Σύμφωνα με την τελευταία δημοσκόπηση του Σίγμα, απαξιώνουν τη μεταρρύθμιση σε ποσοστό 83%, θεωρώντας την ιδιαιτέρως πολύπλοκη. Εκτιμώντας ότι όχι μόνο δεν θα είναι βιώσιμη (62%), αλλά και ότι το κράτος δεν θα μπορέσει να τη διαχειριστεί αποτελεσματικά (76%). Αξιολογούν επίσης τον θεσμό του προέδρου του ΕΟΑ και του αντιδημάρχου ως «μη χρήσιμο», με ποσοστά 50% και 77% αντίστοιχα.

Μεγαλύτερο θύμα της άγνοιας είναι οι Επαρχιακοί Οργανισμοί Αυτοδιοίκησης και οι πρόεδροί τους –αυτοί που καθιερώθηκε να αποκαλούμε με τον αδόκιμο όρο «περιφερειάρχες». Όταν οι πολίτες συνειδητοποιήσουν τη σοβαρότητα του έργου που θα αναλάβουν, μόνο τότε θα αντιληφθούν και τη σημασία επιλογής των κατάλληλων προσώπων. Πολύ συνοπτικά, οι αρμοδιότητες των Επαρχιακών Οργανισμών χωρίζονται σε τρεις βασικούς πυλώνες: O πρώτος αφορά στην άσκηση πολεοδομικού ελέγχου και χορήγηση πολεοδομικών αδειών, καθώς και στην άσκηση ελέγχου και έκδοση αδειών οικοδομής. Ο δεύτερος περιλαμβάνει τα θέματα περιβαλλοντικού σχεδιασμού και περιβαλλοντικής διαχείρισης. Ο τρίτος αφορά την κατασκευή, συντήρηση και λειτουργία έργων υποδομής για τα συστήματα ύδρευσης, τα συστήματα αποχέτευσης για υγρά λύματα και όμβρια, αλλά και τις εγκαταστάσεις διαχείρισης αποβλήτων. Είναι φανερό πως πρόκειται για ένα πακέτο αρμοδιοτήτων που απαιτεί την εκλογή προσώπων με τεχνοκρατικά χαρακτηριστικά. Το ζητούμενο εδώ δεν είναι να μαρκάρει κανείς το κουτάκι με κομματικά κριτήρια, αλλά με γνώμονα τι είναι καλύτερο για τη ζωή του. Αυτό βεβαίως ισχύει και για τους δημάρχους, αφού η συγχώνευση των δήμων, που έφερε η μεταρρύθμιση, ανεβάζει τον δείκτη δυσκολίας της διοίκησης.

Η μεγάλη εικόνα απαξίωσης και μπερδέματος σε σχέση με τη μεταρρύθμιση, οδηγεί στον μεγάλο κίνδυνο των επερχόμενων εκλογών. Κίνδυνος ο οποίος δεν έχει να κάνει μόνο με την προσέλευση ή τη διαδικασία της ψηφοφορίας, αλλά και την αμηχανία του ψηφοφόρου μπροστά στα πολλά ψηφοδέλτια, η οποία μπορεί να τον οδηγήσει στην απόφαση άλλα να συμπληρώσει και άλλα να αφήσει κενά, αυξάνοντας έτσι το ποσοστό του λευκού –όχι από πολιτική άποψη αλλά από άγνοια.

Για τις ευρωεκλογές η ευθύνη ενημέρωσης βαραίνει τους ώμους των κομμάτων. Για τις αυτοδιοικητικές εκλογές, όμως, η ευθύνη δεν μπορεί να επιμεριστεί στους υποψηφίους. Ούτε καν στους λίγους προβεβλημένους στους μεγάλους δήμους ή τις επαρχίες. Το υπουργείο Εσωτερικών βρίσκεται ενώπιον ενός μεγάλου εχθρού: του αμείλικτου χρόνου. Οφείλει λοιπόν να δρομολογήσει («χθες» αν είναι δυνατόν) μιας μεγάλης κλίμακας εκστρατεία ενημέρωσης, ώστε να κατανοήσουν οι πολίτες το διακύβευμα των εκλογών. Αλλιώς υπάρχει σοβαρός κίνδυνος το ραντεβού στην κάλπη να αποδειχτεί –για πολλούς– ραντεβού στα τυφλά.