Του Σταύρου Χριστοδούλου
Όλα αυτά τα χρόνια που βιοπορίζομαι από τη δημοσιογραφία αρκετές φορές έπρεπε ν’ ανακαλέσω εκείνο το τρομακτικό καλοκαίρι. Αλλά και ως συγγραφέας επιχείρησα να ξύσω τη σκουριά της μνήμης, προσπαθώντας να καταλάβω πώς και πόσο μας σημάδεψε η συναισθηματική αναπηρία που προκάλεσε το τραύμα του 1974.
Θυμάμαι, λοιπόν, γιατί πολύ απλά δεν μπορώ να κάνω αλλιώς. Θυμάμαι εκείνη τη γυναίκα από τη Χιλή που την ημέρα του πραξικοπήματος με αγκάλιασε και με δάκρυα στα μάτια ψιθύρισε κάτι που δεν κατάλαβα. «Τι είπε;» ρώτησα τον πατέρα μου αργότερα, καθώς αφήναμε πίσω μας τον αχανή κάμπο με τα ηλιοτρόπια. «Ότι εύχεται να μη γνωρίσεις ποτέ τον φασισμό» μου απάντησε, δίχως άλλη εξήγηση. Εγώ τότε ήμουνα 11 χρόνων, δεν ήξερα τι σημαίνει φασισμός και δεν καταλάβαινα γιατί διασχίζαμε την ξένη χώρα σαν να έπρεπε να προλάβουμε κάτι. Τις επόμενες ημέρες θυμάμαι ανθρώπους να μπαινοβγαίνουν εκεί όπου μέναμε κι ύστερα ένα βομβαρδισμένο τοπίο στην τηλεόραση. Θυμάμαι τη μάνα μου να κλαίει και μετά το ταξίδι με το αεροπλάνο. Έπειτα τις μακρόσυρτες ώρες στο πλοίο και στο λιμάνι της Λεμεσού μια γυναίκα με βαμμένα νύχια, πολύ περίεργο δεδομένου ότι οι άνθρωποι μίλαγαν μόνο για την καταστροφή σκέφτηκα. Θυμάμαι τους συγγενείς μας που ξεσπιτώθηκαν, το σχολείο που γέμισε πρόσφυγες κι ένα γιαπί στη γειτονιά που έμενε μια οικογένεια με ένα κορίτσι στην ηλικία μου. Θυμάμαι τη λύπη στα πρόσωπα αυτών που τα έχασαν όλα και το συσσίτιο για τα παιδιά που ο πόλεμος έριξε στα βράχια. Θυμάμαι και τον παππού μου που δούλευε στις οικοδομές αλλά η ανάγκη τον οδήγησε στο εξωτερικό για το μεροκάματο.
Ένα λεηλατημένο τοπίο ήταν η Κύπρος∙ αυτό θυμάμαι. Κι ύστερα δεν θυμάμαι άλλο. Ή μάλλον ύστερα οι αναμνήσεις μπερδεύονται μέσα σε μια δίνη αντιφάσεων. Οι διαδηλώσεις, οι ντισκοτέκ, τα συλλαλητήρια, τα σφαιριστήρια. Τι έγινε αλήθεια; Συνηθίσαμε, αυτό έγινε. Επειδή αυτό μας απέδειξε η ζωή: ότι συνηθίζεται η δυστυχία, γιατί το ένστικτο της επιβίωσης μάς ωθεί να υπερβούμε τους εαυτούς μας. Η συνέχεια είναι γνωστή και οικεία αφού σε αυτό το δρόμο βαδίσαμε τις δεκαετίες που ακολούθησαν. Στην αρχή οπλισμένοι με τις ιδεολογικές και πολιτικές μας βεβαιότητες, ώσπου κατέρρευσαν κι αυτές με πάταγο, μηδενίσαμε το κοντέρ και πορευτήκαμε όπως ο καθένας μπορούσε. Άλλοι μπερδεμένοι, άλλοι θυμωμένοι, άλλοι πληγωμένοι. Ένας λαός προσφύγων που έπρεπε να βρει τον βηματισμό του μετά από εκείνο το τρομακτικό καλοκαίρι.
Αναρωτιέμαι, τι άλλαξε; Ή μάλλον τι μας άλλαξε τόσο ώστε να καταλήξουμε αυτό που είμαστε σήμερα; Πώς εκφυλίστηκε έτσι αυτός ο λαός των προσφύγων ώστε να βρεθεί στον κατήφορο δίχως φρένα; Και το πιο σκληρό απ’ όλα τα ερωτήματα: Πώς κατρακυλήσαμε στο πιο χαμηλό σκαλοπάτι για να βρεθούμε αντιμέτωποι με την απεχθή σκληρότητα του δημάρχου Θεόδωρου Πυρίλλη; Ο οποίος αρνήθηκε τη φιλοξενία σε 150 ασυνόδευτα παιδιά γιατί δεν θέλει λέει να γίνει ο Πρωταράς Πουρνάρα. Κι ύστερα αρνήθηκε τη φιλοξενία των Ουκρανών προσφύγων γιατί… «μεγάλη διαφορά το αξιοθέατό μας να είναι πρόσφυγες» δήλωσε ανερυθρίαστα. Οι πρόσφυγες αξιοθέατο! Να λέγεται αυτό από ένα δήμαρχο και να μην προκαλείται ξεσηκωμός. Να μην ντρεπόμαστε, αυτός ο λαός των προσφύγων με την κολοβή μνήμη, όταν ολόκληρη η πολιτισμένη ανθρωπότητα συγκλονίζεται από τις εικόνες καταστροφής στην Ουκρανία.
Τι είδους άνθρωποι είναι αυτοί που ενώ έζησαν στο πετσί τους την εισβολή δεν συγκινούνται από την ισοπέδωση της Μαριούπολης; Τα πλάνα με τα γκρεμισμένα κτίρια, ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα βομβαρδισμένα, μαυρίζουν την ψυχή. Και οι πρόχειροι τάφοι, οι χιλιάδες νεκροί, ο εφιάλτης του πολέμου που ξαναζωντανεύει. Πώς μπορείς να τα βλέπεις όλα αυτά και εσένα να σε νοιάζει μόνο η τσέπη σου; Τι στο καλό συνέβη σε αυτόν τον τόπο και καταλήξαμε έτσι, άλλοι θλιβεροί μεταπράτες κι άλλοι ακόμα θλιβερότεροι ιδεοληπτικοί που δεν βλέπουν μακρύτερα από τη μύτη τους; Από το κλείσιμο του ματιού του Συλλούρη μέχρι τον κυνισμό του Πυρίλλη «this is Cyprus», δυστυχώς, οπότε καλά ξεμπερδέματα.
