Ο επιθετικός «μέσος»

Η είδηση για τη μάνα που κατηγορείται ότι σκότωσε τα παιδιά της βεβαίως σοκάρει. Αλλά ο δημοσιογράφος, όσο κι αν συγκλονίζεται από το αποτρόπαιο έγκλημα, οφείλει να καταγράψει το γεγονός, αφήνοντας τη δικαιοσύνη να κάνει τη δουλειά της. Υπάρχουν άλλες ειδικότητες άλλωστε, αρμοδιότερες, για ν’ αναλύσουν μία τόσο ειδεχθή πράξη ή να φωτίσουν τα σκοτάδια ενός τέτοιου εγκληματικού μυαλού.

Αν αναρωτιέστε γιατί μηρυκάζω τα αυτονόητα, η απάντηση βρίσκεται στο «σόου» που παρακολούθησα άναυδος σε κεντρικό δελτίο ειδήσεων ελληνικού καναλιού το βράδυ της σύλληψης της Ρούλας Πισπιρίγκου. Ένα εξοργισμένο πλήθος είχε μαζευτεί έξω από το σπίτι της στην Πάτρα με άγριες διαθέσεις. Μια γυναίκα είπε ότι στη φόνισσα αξίζει η κρεμάλα. Ένας άλλος έγραψε στο παράθυρο του σπιτιού της «θάνατος». Κάποιος στο στούντιο ψέλλισε κάτι για την αστυνομία που ήταν επιδεικτικά απούσα. Ένα σκηνικό τρόμου. Όχι για το φρικτό έγκλημα που είχε διαπραχθεί, αλλά για το λαϊκό δικαστήριο που στηνόταν μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες χωρίς να ιδρώνει το αυτί κανενός.

Η εκδίκηση του «μέσου» ανθρώπου. Αυτού που πρεσβεύει το «μέσο» γούστο και υπερασπίζεται τη «μέση» ηθική. «… ο παροιμιώδης μέσος ανθρωπάκος, κέρδος ποτέ μα από παθήματα χορτάτος, που συνηθίζει στην κάθε βρωμιά, αρκεί να έχει γεμάτο τον ντορβά κι επαναστάσεις στ’ όνειρά του αναζητεί…». Επίκαιρος όσο ποτέ άλλοτε ο Βολφ Μπίρμαν καθώς περνούν τα χρόνια και ο ανθρωπάκος του αναθαρρεύει, εκδηλώνοντας επιθετικές συμπεριφορές. Έτσι γίνεται αστυνόμος, δικαστής, θεματοφύλακας της τάξης και της ηθικής. Αναπαράγοντας στερεότυπα και ανατροφοδοτώντας ένα νέο συντηρητισμό που διαπερνά την κοινωνία οριζόντια.

Μιλάμε για τον επιθετικό «μέσο» που καταργεί το τεκμήριο της αθωότητας, γιατί η δικαιοσύνη πρέπει να αποδίδει το λαϊκό αίσθημα. Αυτόν που αντιστέκεται στην τεκνοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια γιατί παραβιάζουν τον νόμο του Θεού. Εκείνον που εξαντλεί τη σκληρότητά του στους μετανάστες, γιατί αλλοιώνουν τον κοινωνικό ιστό. Ο επιθετικός «μέσος» δεν έχει ιδεολογία ούτε κομματική προέλευση. Είναι άχρωμος, άοσμος και παντός καιρού. Μπορεί να βγει με ρόπαλα στους δρόμους για να τρομοκρατήσει τους μετανάστες ή μπορεί ν’ αρνηθεί τη φιλοξενία σε απροστάτευτα παιδιά, γιατί θα πληγεί η εικόνα της πόλης του. Ο επιθετικός «μέσος» είναι ένας κυνικός που αντλεί τη δύναμή του από τη βεβαιότητα ότι ανήκει στο στρατόπεδο των πολλών. Πράγμα που οι πολιτικοί γνωρίζουν καλά γι’ αυτό και του χαϊδεύουν τ’ αυτιά.

Η μόνη αντίσταση σε αυτό τον εκφασισμό είναι ο λόγος. Οι καθαρές, στρογγυλεμένες, λέξεις με τα αιχμηρά νοήματα. Δεν έχει σημασία πόσους και ποιους πείθουν. Σημασία έχει να αρθρώνονται οι σκέψεις κόντρα στο ρεύμα. Γιατί όσο μειώνονται οι αντιστάσεις μας, τόσο ο επιθετικός «μέσος» αποθρασύνεται.

«Δεν δικαιούστε διά να ομιλείτε» είχε πει κάποτε ο Μένιος Κουτσόγιωργας, απευθυνόμενος στον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, προκαλώντας σάλο. Μιλάμε για τη δεκαετία του ’80, στα χρόνια της μιντιακής αθωότητας, τότε ακόμα που κάθε απόκλιση από τους κανόνες του πολιτικού πολιτισμού θεωρείτο είδηση. Μερικές δεκαετίες μετά, μέσα στη χλαπαταγή του πολυφωνικού νέου κόσμου των κοινωνικών δικτύων, το περιστατικό με τον Κουτσόγιωργα τοποθετείται στη σφαίρα του cult. Η παρακαταθήκη του όμως δυστυχώς εμπνέει ακόμα πολλούς.

Υγ. Και κάτι από τον αφρό της επικαιρότητας: Οι «παντελονάτοι» και τα κάθε λογής παράγωγά τους τελευταίως είναι του συρμού. Κάθε τηλεοπτικό ριάλιτι εξάλλου που σέβεται τον εαυτό του έχει ένα τέτοιο τύπο με υπερχειλίζουσα τεστοστερόνη. Στην αντίπερα όχθη, οι του πνεύματος και της προόδου αυτού του είδους το αντριλίκι το λένε αλλιώς. «Παλαιάς κοπής» είναι ο πιο προσφιλής χαρακτηρισμός, κάτι σαν το αρχετυπικό «πακέτο» του Σον Κόνερι επί εποχής Μποντ: κομψοί τρόποι και αρσενικός τσαμπουκάς. Αυτό ήταν και το σκεπτικό άλλωστε εκείνων που ανέλαβαν την υπεράσπιση του Γουίλ Σμίθ για το πολυσυζητημένο χαστούκι στον Κρις Ροκ: Ο σωστός άντρας υπερασπίζεται τη γυναίκα του όποτε κάποιος τολμήσει να τη θίξει. Τελεία. Στην ανάγκη ρίχνει και καμιά σφαλιάρα. Είναι κι αυτό μια ακόμα νίκη του επιθετικού «μέσου» χωρίς σύνορα. Η βία όμως είναι βία, όπως και να τη βαφτίσει κανείς. Τελεία.