Του Σταύρου Χριστοδούλου
Με τους παπάδες ανέκαθεν ήμουν καχύποπτος, αλλά ο συγκεκριμένος ομολογώ πως μου ήταν συμπαθής. Μάλλον επειδή ο πατέρας Αντώνιος ήταν νέος κι έδειχνε να γνοιάζεται για τα παιδιά. Ώσπου κάποιος τράβηξε την κουρτίνα και βρεθήκαμε αντιμέτωποι με τη φρίκη που κρυβόταν πίσω από την ευσεβή βιτρίνα: κακοποιήσεις, ασελγείς πράξεις, ξυλοδαρμοί, καταναγκαστική εργασία, παρενοχλήσεις, ανεπαρκής σίτιση. Πράξεις εγκληματικές, παράνομες και ανήθικες. Με θύματα παιδιά και θύτες ένα αδίστακτο κύκλωμα που είχε ως αρχηγό τον κατά τ’ άλλα «συμπαθή» παπά.
Αυτά ως εισαγωγή και τροφή για σκέψη. Σκέψη που υπερβαίνει τη δυσώδη ιστορία και εμβαθύνει στον πυρήνα του προβλήματος: στον κοινωνικό ρόλο του κράτους και την υποκατάστασή του από κάθε λογής εθελοντές. Η συγγραφέας Ελένη Πριοβόλου, σε μια ευθύβολη ανάρτησή της, φωτίζει αυτήν ακριβώς τη διάσταση: «Η ενοχή ότι έχουμε την υποχρέωση μοιρασμένη με το κράτος μάς καθιστά συνδρομητές του ελέους. Όμως στην πραγματικότητα αφαιρούμε από την πολιτεία την υποχρέωση να προστατεύει τα αδύναμα μέλη της. Η πολιτεία να γίνεται Κιβωτός. Ή τουλάχιστον να έχει την αυστηρή εποπτεία της μπίζνας Φιλανθρωπία ΑΕ. Και τούτο δεν αφορά μόνο την Κιβωτό του “κατακλυσμού”. Αφορά όλα τα ευαγή ιδρύματα». Δεν θέλω να μηδενίσω τη δουλειά που γίνεται από φιλανθρωπικές οργανώσεις κι ο λόγος είναι γιατί θεωρώ επικίνδυνο μαζί με τα ξερά να καούν και τα χλωρά. Προσωπικά έχω ζήσει από κοντά την προσπάθεια να βοηθηθούν παιδιά που έχουν ανάγκη. Το είδα να συμβαίνει στην Κένυα, το είδα να συμβαίνει και εδώ στα δύσκολα χρόνια των κοινωνικών παντοπωλείων. Αλλά ακόμα και σ’ αυτές τις περιπτώσεις που ο ακτιβισμός υπερβαίνει τη φιλανθρωπία, το κράτος πρόνοιας δεν είναι δουλειά των ιδιωτών. Η ποιότητα ενός σύγχρονου κράτους κρίνεται από τον τρόπο που χειρίζεται τους αδύναμους κρίκους της κοινωνικής αλυσίδας. Ιδιαιτέρως όταν πρόκειται για απροστάτευτα παιδιά. Ακόμα περισσότερο όταν πρόκειται για κακοποιημένα παιδιά, που πρέπει να επουλώσουν τις πληγές τους. «Έχε το νου σου στο παιδί» λέει το τραγούδι. Δεν αρκεί όμως να αναλωνόμαστε στη συναισθηματολογία. Το κοινωνικό κράτος πρόνοιας προσδιορίζεται με αμιγώς πολιτικούς όρους. Γιατί το θέμα δεν είναι ο κάθε πατέρας Αντώνιος αλλά το νομοθετικό πλαίσιο και οι δομές της πολιτείας. Για να κατανοήσουμε την αναγκαιότητα αυτής της προσέγγισης είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τόσο τι ισχύει σήμερα όσο και την έκταση του προβλήματος.
Ας ξεκινήσουμε από τα θετικά: Τη λειτουργία της «Φωνής» που έχει την ευθύνη εφαρμογής της Εθνικής Στρατηγικής και την ευθύνη να συντονίζει όλες τις ενέργειες για την πρόληψη και καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης παιδιών και της παιδικής πορνογραφίας. Το πρώτο Συμβούλιο διορίστηκε τον Μάρτιο του 2018 με πρόεδρο την Αναστασία Παπαδοπούλου. Έκτοτε έχει να επιδείξει σημαντικό και αξιόλογο έργο, καθώς το πρόβλημα αποδείχτηκε αντιστρόφως ανάλογο του μικρού μεγέθους της χώρας. Τα νούμερα είναι ενδεικτικά: Τη φετινή χρονιά το Σπίτι του Παιδιού διαχειρίστηκε ως τώρα υποθέσεις 330 παιδιών, εκ των οποίων οι 254 προχώρησαν δικαστικά. Πέρυσι ο αριθμός των κακοποιημένων παιδιών είχε φτάσει τα 481, με 278 ποινικές υποθέσεις.
Οι άνθρωποι της Φωνής πιστεύουν στην πρόληψη και επενδύουν στην παιδεία. Τα στοιχεία δείχνουν ότι ένας μεγάλος όγκος των καταγγελιών γίνεται στα σχολεία, γεγονός που αποδεικνύει ότι η ενημέρωση των εκπαιδευτικών έχει αποτέλεσμα. Απ’ εκεί και πέρα πρέπει να γίνουν ακόμα πολλά. Το Σπίτι του Παιδιού δεν αρκεί για να καλύψει τις ανάγκες οπότε χρειάζεται η δημιουργία ενός δεύτερου Σπιτιού. Το κυριότερο όμως είναι πως όλα αυτά αφορούν υποθέσεις παιδιών που υφίστανται σεξουαλική βία. Για τα υπόλοιπα είδη βίας δεν υπάρχουν ανάλογες δομές, γι’ αυτό στην Κύπρο έχουμε θύματα κακοποίησης δύο ταχυτήτων.
Όλα αυτά είναι πολύ σοβαρά ζητήματα για να καταλήγουν στα χέρια του οποιουδήποτε ιδιώτη. Η κοινωνική πολιτική δεν πρέπει να εξαρτάται από τα φιλάνθρωπα αισθήματα κανενός. Είναι υποχρέωση του κράτους να προστατεύσει τα παιδιά του, αν δεν θέλουμε να καταλήξουν σε «κιβωτούς» που μπάζουν από παντού, με κίνδυνο να πνιγούν από την καλοσύνη των ξένων.
