Του Πάρη Δημητριάδη
Με την πτώση ενός τεράστιου αστεροειδούς στη Γη, αντίστοιχου μεγέθους με τον μετεωρίτη που ίσως να είχε πέσει στον πλανήτη μας όταν εξαφανίστηκαν οι δεινόσαυροι, παραλληλίστηκαν, με μια δόση υπερβολής προφανώς, οι εξελίξεις στο πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης την εβδομάδα που πέρασε. Η αιφνιδιαστική και εντυπωσιακή αντεπίθεση της Κίνας σίγουρα εγκαινιάζει μια νέα εποχή στον οικονομικό ανταγωνισμό της ασιατικής υπερδύναμης με τις ΗΠΑ και καθίσταται σαφές πως η εποχή της Pax Americana έχει τελειώσει μια και καλή. Κι ας ωρύεται ο ιδιοσυγκρασιακός Ντόναλντ Τραμπ περί του αντιθέτου.
Σίγουρο είναι επιπλέον ότι οι τεχνολογικές εξελίξεις γύρω μας τρέχουν με ιλιγγιώδεις ταχύτητες. Άπιαστες. Και τι παθαίνουμε εμείς οι απλοί άνθρωποι; Εξελισσόμαστε και προοδεύουμε, νοητικά και πνευματικά, μαζί με την τεχνολογία ή όπως έχουν επανειλημμένα προειδοποιήσει ιδιοφυΐες της εποχής, ελλοχεύουν κίνδυνοι που πρέπει να έχουμε κατά νου;
Αρκετά επιχειρήματα θα μπορούσαν, πάντως, να συνηγορήσουν πως μάλλον προς την αντίθετη κατεύθυνση οδεύουμε: Προς το τεμπέλιασμα, δηλαδή, του μυαλού και προς την οκνηρία στη σκέψη και στην ανθρώπινη κρίση.
Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει, για παράδειγμα, το λεγόμενο monkey mind. Μιλώντας στο περιοδικό «Κ», η νευροψυχολόγος Ελισάβετ Κάλμπαρη περιέγραψε το «μυαλό μαϊμούς» ως τις ανήσυχες και ανεξέλεγκτες σκέψεις που κάνουμε λόγω των άπειρων πληροφοριών που εισπράττουμε καθημερινά. Ο εγκέφαλος μας, εξηγεί η νευροψυχολόγος, παίρνει μεν τις πληροφορίες αλλά ο τρόπος ζωής μας δεν βοηθά ώστε να τις ξεσκαρτάρουμε και να τις επεξεργαστούμε με τρόπο που να νιώσουμε ικανοποίηση και εγκεφαλικά να αναπτυχθούμε.
Το μυαλό μας, δηλαδή, θυμίζει μια μαϊμού που πηδά από κλαδί σε κλαδί. Σεροτονίνη και ντοπαμίνη δεν εκκρίνονται. Αισθανόμαστε εξαντλημένοι, αγχωμένοι και τελικά ανεπαρκείς, σημειώνει στο δημοσίευμα του το «Κ» αναφορικά με την καθημερινή κατανάλωση της γρήγορης και άσκοπης υπερπληροφόρησης.
Παρατηρώντας, την ίδια ώρα, ορισμένα από τα trends που γίνονται viral σε πλατφόρμες όπως το Tiktok ανάμεσα στους πρώτους ψηφιακούς αυτόχθονες στην ιστορία της ανθρωπότητας, τους σημερινούς έφηβους και εικοσάρηδες, ορισμένες κάπως πρωτόγονες συμπεριφορές προξενούν εντύπωση και προβληματισμό. Trends που έχουν να κάνουν με την καταβρόχθιση fast food φαγητού, για παράδειγμα, όσο πιο γρήγορα και όσο πιο αηδιαστικά γίνεται απλώς και μόνο για να ακουστεί ως asmr ήχος το μασούλημα και το κρατς κρατς. Σε εγκεφαλικό πισωγύρισμα ή τουλάχιστον μούδιασμα τύπου brain rot δεν παραπέμπει όλο αυτό, αν αναλογιστεί κανείς την απ΄ήχηση και τη δημοτικότητά του;
Το άγχος, η ανυπομονησία και η κατάθλιψη που περιτριγυρίζονται και πυροδοτούνται γύρω από αυτά τα φαινόμενα μπορούν να αντιμετωπιστούν αναγνωρίζοντας την πηγή της προέλευσής τους. Έπειτα, κάνοντας πράγματα που κινούνται προς την αντίθετη κατεύθυνση: Σωματική άσκηση, για παράδειγμα. Διάβασμα βιβλίων. Περνώντας ποιοτικό χρόνο, εκτός οθόνης, με φίλους και αγαπημένους ανθρώπους. Όπως επίσης και με τον εαυτό μας. Κλισέ συμβουλές, που μόνο σύμπτωση δεν το λες που είναι κλισέ.
Μπορεί να ακούγεται δύσκολο, είναι όμως εφικτό, το περιβόητο «fomo» που σημαίνει «fear of missing out» να αντικατασταθεί με το «jomo» που πάει να πει «joy of missing out».
