Του Πάρη Δημητριάδη
Είναι ξενέρωτο και απογοητευτικό, όμως το μοναδικό μέρος όπου προσωπικά τουλάχιστον, έτυχε να ακούσω όλες τις γλώσσες που μιλιούνται στην Κύπρο είναι… το ΙΚΕΑ στη Λευκωσία. Εκτός από ελληνικά, σε προχθεσινή μου επίσκεψη στο γνωστό πολυκατάστημα επίπλων και αντικειμένων για το σπίτι έτυχε να ακούσω στους διαδρόμους του και στις μεγάλες του αίθουσες ρωσικά, ουκρανικά, τουρκικά, αραβικά και εβραϊκά. Οι μόνες πολυπληθείς φυλές του νησιού μας που δεν κάνουν αισθητή την παρουσία τους στον χώρο είναι όσες προέρχονται από Αφρική και νοτιοανατολική Ασία με τους λόγους να, είναι, προφανείς: Όσο φτηνό και προσιτό κι αν είναι, που είναι, παραμένει ένα πολυκατάστημα που απευθύνεται στη μεσαία, κυρίως, τάξη της πολυσχιδούς κοινωνίας μας.
Ένα πολυκατάστημα λοιπόν, ως το μοναδικό μέρος σε ολόκληρο το νησί όπου συναντώνται σχεδόν όλες οι διαφορετικές φυλές που το κατοικούν . Η τουρκικής και τουρκοκυπριακής καταγωγής άνθρωποι που έρχονται από το γεωγραφικά βόρειο κομμάτι, η ρωσικής, ουκρανικής, ισραηλιτικής και αραβικής καταγωγής που έρχονται από το γεωγραφικά νότιο, παραθαλάσσιο κομμάτι και φυσικά οι Ελληνοκύπριοι. Κρίμα δεν είναι που μόνο συγκυριακά πραγματοποιείται αυτή η συνάντηση; Κρίμα δεν είναι που η πολυγλωσσία και η ανθρωπογεωγραφική πολυμορφία που ανέκαθεν χαρακτήριζε και στις μέρες μας εξακολουθεί να χαρακτηρίζει το νησί μας δεν αλληλεπιδρά, δεν συναναστρέφεται και δεν συμπράττει;
Ένα απογοητευτικό φαινόμενο απομονωτισμού και εσωστρέφειας, στο πλαίσιο του οποίου η κάθε εθνοτική κοινότητα ζει στον δικό της μικρόκοσμο και στη δική της κοινωνική φούσκα. Κι αυτό να συμβαίνει ακόμη και σε μια τόσο μικρή πληθυσμιακά και γεωγραφικά χώρα όπως η Κύπρος, όπου δυνητικά οι επαφές θα μπορούσαν να είναι ευκολότερες και συχνότερες.
Σκέφτομαι πως μια αρχή θα μπορούσε να γίνει από την καλλιτεχνική κοινότητα, που διαχρονικά τείνει να πρωτοπορεί σε τέτοια ζητήματα. Λίγες τολμηρές και αποτελεσματικές πρωτοβουλίες χρειάζονται, που να φέρουν τους ανθρώπους κοντά. Μια κινητικότητα προς αυτή την κατεύθυνση φαίνεται να λαμβάνει χώρα στα εμβληματικά παραθαλάσσια πρώην εργοστάσια κρασιού στο καρνάγιο της Λεμεσού, τα οποία τα τελευταία χρόνια έχουν μετατραπεί σε πολυχώρους ψυχαγωγίας και πολιτισμού. Παρά τα διάφορα επικριτικά σχόλια που δικαιολογημένα κατά καιρούς δημοσιεύονται και λέγονται για το ιδιοκτησιακό τους καθεστώς και για τον ιδιότυπο εξευγενισμό σε μορφή art-washing που προωθούν, η ωμή πραγματικότητα που φανερώνει την άλλη όψη του νομίσματος στην υπόθεση είναι πως πρόκειται για ένα από τα μέρη όπου οι παραδοσιακά γηγενείς άνθρωποι της χώρας έρχονται σε μαζική επαφή με τους νέους κατοίκους της. Σε ανθρώπινο και μόνο επίπεδο αυτό είναι μια νίκη. Αντίστοιχες νίκες είναι και όσες περιλαμβάνουν ανεπιτήδευτες και μη τυποποιημένες επαφές με τους ανθρώπους ένθεν και ένθεν της διαχωριστικής γραμμής.
Συχνά λέγεται δικαίως πως η διχοτόμηση του νησιού έχει εμπεδωθεί σε επίπεδο κοινωνίας, το ίδιο όμως ισχύει και για τις ετερόκλητες και διαφορετικές κοινότητες που ζουν μόνο στο «δικό» μας κομμάτι. Σίγουρα τα συρματοπλέγματα δεν είναι ο μοναδικός λόγος που δεν έχουμε επαφές με άτομα διαφορετικής εθνοτικής, γλωσσικής και πολιτισμικής προέλευσης.
Έπεα πτερόεντα και γραφικότητες τύπου «να’ χαμε να λέγαμε και να’ χαμε να πούμε» θα είναι, εικάζω, το συγκεκριμένο θέμα για την παρούσα κυβέρνηση, που υιοθετώντας τη μόδα της εποχής, περιορίζεται στο να παρουσιάζει τις «επιτυχίες» της στο προσφυγικό και μεταναστευτικό, το οποίο εντελώς λαικίστικα έχει -παγκοσμίως- γίνει ο νέος μπαμπούλας.
Δεν αποτελεί την πλέον ενδεδειγμένη διέξοδο, η προσωπική οπτική γωνία όμως μπορεί να λειτουργήσει ανακουφιστικά: Επειδή είναι πολύχρωμη είναι όμορφη η Κύπρος.
