Του Απόστολου Κουρουπάκη
Μετά την πατάτα της Ξυλοφάγου νόμιζα πως είχαμε φτάσει στο όριο της άναρχης πολιτιστικής μας εξέλιξης και φαντασίας. Προφανώς έκανα λάθος. Δεν έχει όριο η φαντασία μας, sky is the limit! Ποιος θα το ’λεγε ότι κάποια φωτεινά μυαλά θα σκεφτόντουσαν να εισαγάγουν στην Κύπρο το σπάσιμο της στάμνας –και απορώ πώς και δεν το πήρα χαμπάρι από το περυσινό Πάσχα. Η περίπτωση μοιάζει με το πώς εισάγουμε τσένταρ, γεωργικά μηχανήματα, μπανάνες, υφάσματα και άλλα προϊόντα. Δεν παράγουμε δικά μας εδώ και χρόνια, οι λαμπρατζιές και τα πυροτεχνήματα έχουν εξελιχθεί σε μάχες εντός κατοικημένων περιοχών. Και αφού δεν έχουμε άλλα έθιμα τώρα τα εισάγουμε, τα οποία θα τα κάνουμε συν τω χρόνω και δικά μας. Εδώδιμα και αποικιακά. Ίσως του χρόνου δούμε εν πλω επιταφίους, φαναράκια στον ουρανό, ποιος ξέρει… ελλείψει εγχωρίων προϊόντων έθιμα υπάρχουν. Εδώδιμα και αποικιακά.
Τώρα για ποιον λόγο το κάνουμε είναι απορίας άξιον. Ενισχύουμε την ελληνικότητα του νησιού, με το να φέρνουμε έθιμα από τον ελλαδικό χώρο ή μήπως πρόκειται για κάτι το εξωτικό που εξάπτει τη φαντασία μας; Εδώδιμα και αποικιακά. Όπως η σοκολάτα από το Ντουμπάι ή η ιαπωνική κουζίνα για παράδειγμα; Πώς μπήκε η Λαγάνα στην κυπριακή Καθαρά Δευτέρα… να σημειώσω σε αυτό το σημείο πως τη Δευτέρα του Πάσχα μου έστειλαν κουλούρι του Πάσχα, όπως το έφτιαχναν στην Κοντέα και πολύ το χάρηκα.
Μήπως στον Λαογραφικό Όμιλο Ακρίτες Γερίου ξέμειναν από ιδέες; Το βιβλίο «Το Γέρι: ιστορία-έθιμα-παραδόσεις» του Πολύβιου Πολυβίου το έχουν εξαντλήσει; Μάλλον. Υπάρχει και άλλη σχετική λαογραφική βιβλιογραφία, που θα μπορούσε να φανεί χρήσιμη, πάντως. Βέβαια, κάποτε αστεία-αστεία εξήγαμε έθιμα: «Και οι τρεις Κύπριοι εδήλωσαν, ότι ή διαμονή των εις το Πουέρτο Ρίκο υπήρξε καθ’ όλα ευχάριστος. Το Πάσχα οι τρεις Κύπριοι συνεώρτασαν με τους συναδέλφους των τών άλλων χωρών οι οποίοι ενεθουσιάσθησαν με τα Κυπριακά πασχαλινά έθιμα, ιδιαιτέρως δε με την «αυγολέμονην», που έγινε η πλέον δημοφιλής σούπα εις την κατασκήνωσιν», ναι η απλή αβγολέμονη, το 1966 εδοξάσθη στο Πουέρτο Ρίκο… εν έτει 2025 πετάμε στάμνες, που τις λέμε κούζες.
Βέβαια, το ζήτημα δεν είναι ο Σύλλογος και η επιλογή του να φέρει το κερκυραϊκό έθιμο στο Γέρι, το οποίο για πρώτη φορά έγινε το Πάσχα του 2024, αλλά είναι η σύγχυση που μπορεί να επικρατήσει για την ταυτότητά μας. Ιδίως των νέων παιδιών. Και αυτή η σύγχυση είναι επικίνδυνη.
Δική μου απορία είναι γιατί δεν συλλέχθηκαν ήθη και έθιμα του Πάσχα, του Μεγάλου Σαββάτου, από τις κατεχόμενες κοινότητες και να παρουσιαστούν στις εκδηλώσεις του Δήμου και του Συλλόγου; Μάλιστα, πολλά από αυτά είναι και πανελλήνια, άρα και τον στόχο της ελληνικότητας θα πετύχαιναν και την ανάδειξη τοπικών ιδιαιτεροτήτων θα κατάφερναν.
Πάντως το έθιμο στο Γέρι δεν αναβίωσε, διότι ποτέ δεν υπήρχε στην Κύπρο, εισήχθη, εν είδει λεσσεψιανού μετανάστη, πριν από έναν χρόνο και η συνέχειά του για ακόμη μία χρονιά μάλλον δείχνει πως έχουμε ξεμείνει από δικές μας ιδέες ή από κυπριακά έθιμα. Και αυτό δεν είναι αναβίωση αλλά επιβολή… και αχρείαστο χάι-χούι.
Και μην αναρωτιόμαστε στο τέλος αν η λαμπρατζιά είναι έθιμο ή ευκαιρία χαβαλέ και νεανικής παραβατικότητας, που η Πολιτεία είναι ανίκανη να πατάξει. Αλλά σκέφτεται σοβαρά μέσω του υπουργού Δικαιοσύνης Μάριου Χαρτσιώτη η παραβατικότητα να μεταφέρεται στο απολυτήριο και στο ενδεικτικό… Μιλάμε για σοβαρά μελετημένες προτάσεις, όχι αστεία!
