Του Αλέξη Παπαχελά
Η Αμερική κατέκτησε τη μεταπολεμική της ηγεμονία γιατί τη βάσισε σε κάτι άλλο πέρα από το κεφάλαιο και τους εξοπλισμούς. Εφτιαξε ένα «όνομα», ένα brand το οποίο είχε ως στόχο να γοητεύσει τον υπόλοιπο, δυτικό και μη, κόσμο. Τα πανεπιστήμιά της ήταν ανοιχτά για τα καλύτερα μυαλά από όλο τον κόσμο. Δεν είχε σημασία αν ήσουν πλούσιος ή γιος αγρότη από κάποια φτωχή χώρα, μπορούσες να δοκιμάσεις την τύχη σου σε ένα καλό αμερικανικό πανεπιστήμιο. Το ίδιο συνέβαινε με την έρευνα σε ζωτικούς τομείς, όπως η τεχνολογία ή η φαρμακοβιομηχανία. Ακόμη και η δημοσιογραφία της ήταν υπόδειγμα για τα άλλα δυτικά μέσα ενημέρωσης γιατί, θεωρητικά τουλάχιστον, βασιζόταν στην ανεξαρτησία τους και στην αντικειμενικότητα.
Δεν είναι, όμως, αυτή η Αμερική που έχουμε απέναντί μας σήμερα. Το εκκρεμές πήγε εντελώς από την άλλη πλευρά, και γιατί πανεπιστήμια και μέσα ενημέρωσης έπεσαν στην παγίδα της άκρατης και ανόητης πολιτικής ορθότητας. Φτάνουμε, πάντως, στο άλλο άκρο. Τα πανεπιστήμια συνιστούν σε ξένους φοιτητές να μη φύγουν για καλοκαιρινές διακοπές γιατί δεν είναι καθόλου βέβαιο αν θα μπορέσουν να επιστρέψουν. Τα κρατικά κονδύλια για την έρευνα κόβονται με ωμό τρόπο και κάνουν αμφίβολη την ολοκλήρωση μελετών σε καίριους τομείς. Οι ξένοι επενδυτές τρομάζουν με την αβεβαιότητα και βλέπουν ξαφνικά ρίσκο στις αμερικανικές επενδύσεις τους. Η Κίνα βιάζεται να καλύψει το κενό που αφήνουν οι ΗΠΑ στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στον Τρίτο Κόσμο.
Η αλήθεια είναι ότι ο Τραμπ ποτέ δεν έκρυψε τις προθέσεις του και δικαιούται απολύτως να υλοποιήσει τις προεκλογικές του δεσμεύσεις. Τον ενδιαφέρουν οι ψηφοφόροι του και πιστεύει ότι η Αμερική θα γίνει πιο ισχυρή αν γίνει πιο εσωστρεφής και αγνοήσει την έννοια της «ήπιας δύναμης». Ασχετα πάντως από το αν θα πετύχει το πείραμά του, το βέβαιο είναι ότι θα αλλάξει την Αμερική και τη Δύση για πάντα.
Γίνεται στις μέρες μας μεγάλη συζήτηση για το αν η Ευρώπη θα ξυπνήσει επιτέλους, αν θα κάνει τις απαραίτητες οικονομικές μεταρρυθμίσεις και αν θα πάρει στα σοβαρά την άμυνά της. Τα πρώτα σημάδια είναι ενθαρρυντικά. Μπορεί όμως να παίξει έναν ακόμη ρόλο, να αναπληρώσει το κενό που αφήνει η Αμερική στο πεδίο της «ήπιας ισχύος». Να γίνει παγκόσμιο κέντρο για την έρευνα, να ανοίξει τα πανεπιστήμιά της στα καλύτερα μυαλά του κόσμου, να βάλει εκείνη τον αξιακό πήχυ για το κομμάτι του πλανήτη που νοιάζεται για αυτό. Για να το καταφέρει, βέβαια, είναι ανάγκη να σοβαρευτεί και να πάρει ρίσκα, να γίνει πιο ανταγωνιστική και να δείξει ότι έχει και γεωπολιτικά «δόντια». Χωρίς αυτά δεν μπορεί να γίνει μια όαση που θα θυμίζει αυτό που ξέραμε ως Δύση, θα μοιάζει με ξεπεσμένο παράδεισο που τον καταπίνει ραγδαία η ζούγκλα γύρω του.
