Του Πάρη Δημητριάδη
O «λάιτ» τζιχαντιστής Τζολάνι που κατέλαβε την εξουσία στη Συρία είναι παιδί Εβραίου πράκτορα. Ο σούπερσταρ Βραζιλιάνος ποδοσφαιριστής Ροναλντίνιο αρνήθηκε να παίξει σε αγώνα στα κατεχόμενα της Κύπρου, επειδή φίλος του έχασε σπίτι στην εισβολή. Τα παιδικά εμβόλια δεν έχουν ελεγχθεί ικανοποιητικά και προκαλούν καρκίνους. Ο Bill Gates κυκλοφόρησε στην αγορά ζωοτροφή που βλάπτει τη γονιμότητα (πάντοτε κολλάει ένας Bill Gates). Αιθίοπας ιεραπόστολος της Ορθόδοξης εκκλησίας σταυρώθηκε επειδή αρνήθηκε να ασπαστεί το Ισλάμ.
Μπορεί μερικές από τις παραπάνω ειδήσεις να σας ακούγονται πολύ 2020, είναι όμως παραπλανητικά ψεύδη και σε ορισμένες περιπτώσεις, εφιαλτικές ανακρίβειες που, σύμφωνα με fact checkers σε Ελλάδα και Κύπρο, διαδόθηκαν στον σκουπιδότοπο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης το τελευταίο διάστημα.
Τέσσερα χρόνια δηλαδή μετά την πανδημία του κόβιτ, όπου είχαμε δεχθεί το πρώτο ισχυρό χαστούκι για τις οδυνηρές επιπτώσεις της σόσιαλ παραπληροφόρησης, η γάγγραινα της εποχής, καλά κρατεί. Το πρόβλημα μάλιστα όχι μόνο δεν φαίνεται να έχει έστω μερικώς αντιμετωπιστεί αλλά με την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και του deep fake πολυμεσικού υλικού έχει δυστυχώς γίνει πολλαπλώς χειρότερο.
Δεν είναι όμως μόνο η κυριαρχία των ψεμάτων η νέα ζοφερή πραγματικότητα που έφερε μαζί της η υποτιθέμενη «εκδημοκρατικοποίηση» των κοινωνιών μας. Ελέφαντας στο δωμάτιο από τότε που τυχαίοι πολίτες, μόνο με την οθόνη του κινητού τους, όπως κοκορεύτηκε ο ευρωβουλευτής Φειδίας προχθές- απέκτησαν την πεποίθηση ότι επιτέλους κάνουν, τάχα, κουμάντο στο πώς διακινείται η πληροφορία και η ενημέρωση, θα πρέπει να θεωρηθεί και ο συλλογικός μας εθισμός στην ηλιθιότητα και στην ασημαντότητα.
«To ζώδιο που πρέπει να προετοιμάζεται για τεράστιες αλλαγές το 2025». «Πώς να φορέσετε τζιν τις γιορτές». «Ο εξωτικός προορισμός που επέλεξε η Δούκισσα Νομικού να περάσει τις διακοπές της». «Ο πιο γρήγορος τρόπος να αποκτήσεις φωτεινό και ξεκούραστο βλέμμα πριν το χριστουγεννιάτικο τραπέζι»… Μια πρόσθετη κατηγορία ειδήσεων, που ανάμεσα στις προαναφερθείσες, επίσης γίνονται καθημερινά viral προσφέροντάς μας το απόλυτο τίποτα.
Δεν είναι φυσικά πως η τάμπλοιτ ειδησεογραφία δεν υπήρχε ανέκαθεν, ούτε πως καθετί lifestyle και πασατέμπο πρέπει να καεί στο πυρ το εξώτερον. Καμία σχέση. Το πρόβλημα είναι ότι η ασημαντότητα πλέον βασιλεύει, αφού με τον τρόπο που είναι φτιαγμένοι οι αλγόριθμοι, εμφανίζεται χωρίς φειδώ, διάσπαρτη και ανακατεμένη ανάμεσα στα σοβαρά θέματα και γεγονότα που συμβαίνουν γύρω μας. Εμπεδώνεται δηλαδή με αυτό τον τρόπο η τρομακτική ψευδαίσθηση ότι όλα είναι ίσα και όμοια. Δεν είναι όμως!
Σοβαρά τώρα: Υπάρχει κάτι εποικοδομητικό, ωφέλιμο ή έστω ευχάριστο να προκύψει από την υπερκατανάλωση τόσων πολλών τάμπλοιτ πληροφοριών; Σε μια αλλοτινή εποχή θα λέγαμε πως πρόκειται για την άχρηστη πληροφορία της ημέρας. Πλέον όμως δεν είναι μόνο μία η άχρηστη πληροφορία την κάθε μέρα! Σκεφτείτε πόση έκταση, πόση σημασία και πόσο μέγεθος καταλαμβάνουν πια στη ζωή μας, σύμφωνα με τα μετρήσιμα δεδομένα των αλληλεπιδράσεων και των θεάσεων- οι άχρηστες πληροφορίες.
Ίσως συνεπώς το βασικότερο ερώτημα προς περισυλλογή, μιας κι αλλάζουμε κιόλας χρονιά, είναι το κατά πόσο θα ωριμάσουν ποτέ οι συνθήκες ώστε οι πλατφόρμες να εξαναγκάζονται να ιεραρχήσουν με μια κάποια λογική πως όλες αυτές οι σοβαρές ή ασόβαρες πληροφορίες θα εμφανίζονται στο feed μας. Ένα εγχείρημα φυσικά τουλάχιστον δύσκολο, αν όχι ακατόρθωτο, αφού θα πρέπει να έρθει σε ευθεία σύγκρουση με τη μαρκετινίστικη λογική των bots, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα οικονομικά υπερκέρδη των πλατφορμών που μας εξουσιάζουν.
Για την ώρα, ζήτω η ελευθερία του λόγου. Η ασυδοσία του λόγου, για την ακρίβεια. Ζήτω η αποθέωση του ψεύτικου και του ασήμαντου.
