Του Πάρη Δημητριάδη
Στο πρόσφατο, αμερικανικού τύπου, διακαναλικό τηλεοπτικό debate που έγινε για τις επικείμενες Προεδρικές Εκλογές, σημαντικές και καίριες ερωτήσεις δεν υποβλήθηκαν από τους δημοσιογράφους μας. Καμία και κανείς δεν ζήτησε, για παράδειγμα, να σχολιάσουν οι τρεις βασικοί υποψήφιοι τα τερατώδη σκάνδαλα που αφορούν στην απερχόμενη κυβέρνηση και να πουν πώς θα επανακτήσει το κράτος αξιοπιστία, καμία και κανείς δεν διατύπωσε έστω και μία ερώτηση γύρω από τα δεκάδες S0S περιβαλλοντικά ζητήματα και καμία και κανείς δεν ζήτησε από τους υποψήφιους να πουν τι προτίθενται να πράξουν για την αποτελεσματική άμβλυνση και ανακούφιση των επιπτώσεων από την ενεργειακή, τη στεγαστική και τη συγκοινωνιακή φτώχεια. Ενοίκια, λογαριασμοί, μετακίνηση. Τα στοιχειώδη και τα πλέον σημαντικά, που «καλύφθηκαν» με ξύλινες ατάκες του τύπου «η οικονομία πάει καλά». Τι ποσοστό του πληθυσμού αφορά αυτό το «καλά»;.
Η δημοσιογραφική ένδεια φανερώθηκε και όταν διατυπώθηκαν ορισμένες, υποτίθεται ρεαλιστικές, αλλά επί της ουσίας παραπλανητικές ερωτήσεις, γύρω από τη «μάστιγα του μεταναστευτικού», όπως το πολυδαίδαλο αυτό ζήτημα περιγράφεται τακτικά, με κατάφωρη, μισανθρωπική χροιά. Η ασταμάτητη όμως και συνεχής προσφυγοποίηση και μετακίνηση πληθυσμών από τις αναπτυσσόμενες και τις λεγόμενες τρίτες χώρες προς τον δυτικό κόσμο είναι μια από τις βαθύτερες ανθρωπιστικές κρίσεις της εποχής μας και ένα πολύ σύνθετο ζήτημα για να εργαλειοποιείται ανελέητα από τόσο εκκωφαντικά ρατσιστικές απλουστεύσεις.
Στην Κύπρο, το μονοδιάστατο και μισάνθρωπο αφήγημα που αντιμετωπίζει ρακένδυτους ανθρώπους μόνο ως ενοχλητικά νούμερα που πρέπει να μειωθούν έχει κανονικοποιηθεί στη mainstream πολιτική και δημοσιογραφία. Εάν είναι φυσικά πλούσιοι οι ξένοι που ζουν στη χώρα μας, νεόπλουτοι κατά προτίμηση, κανένα πρόβλημα. Τους πουλούμε υπηκοότητα τσακ μπαμ ασχέτως αν τους ψάχνει η Ιντερπόλ. Εάν είναι όμως φτωχοί και μαυριδεροί, πρόβλημα μεγάλο. Ο ρατσισμός είναι και ταξικός συνεπώς, όχι μόνο φυλετικός. Στους εγκεφάλους μας δεν είναι το πρόβλημα;
Ο «βασικός» υποψήφιος Αβέρωφ Νεοφύτου, για παράδειγμα, και αξίζει να υπενθυμιστεί αυτό, στο πλαίσιο μιας νηπιακού επιπέδου ομιλίας του το καλοκαίρι σε χωριό στην Πάφο και προβαίνοντας σε ένα κρεσέντο ρατσισμού και ξενοφοβίας, μίλησε για την ανάγκη τοποθέτησης φράχτη σε ολόκληρη τη νεκρή ζώνη -κατά τ’ αλλά δηλώνει υπέρ της επανένωσης- παραπέμποντας σε ρητορική Donald Trump και έχοντας τη μικροπρέπεια και το θράσος να κάνει λόγο για «τίμιους Κύπριους που ως μετανάστες υπήρξαν έντιμοι και δεν γίνονταν βάρος στις χώρες που πήγαιναν» σε αντίθεση με τους παρακατιανούς, βρώμικους μαυριδερούς φτωχούς που έρχονται για επιδόματα. Τόσο πρώτο επίπεδο στην ανάλυση και κυρίως, τόσο ακροδεξιά ρητορική για έναν πολιτικό που υποτίθεται ότι προέρχεται από μετριοπαθή πτέρυγα. Ρητορική μίσους κανονική, που πέρασε και δεν ακούμπησε. Σημεία των καιρών; Μάλλον.
Πίσω στο debate, «τη στιγμή που στη χώρα έχουμε Κύπριους χαμηλοσυνταξιούχους και Κύπριους φτωχούς, το κράτος σπαταλά πολλά λεφτά τον μήνα για το Πουρνάρα», είπε με θυμωμένο, σχεδόν αγανακτισμένο ύφος δημοσιογράφος, κάνοντας -με επιτυχία- επίκληση στο ρατσιστικό συναίσθημα. Μια μεροληπτική και απάνθρωπη στάση, που χαρακτηρίζει σημαντικό ποσοστό τόσο της κοινωνίας μας όσο και όλων σχεδόν των ευρωπαικών.
Αυτό όμως που σπάνια έως ποτέ συζητιέται ικανοποιητικά δημοσίως, είναι ότι αν δει κανείς τη μεγάλη εικόνα και δεν εστιάζει κυρίως, ασυνείδητα ή συνειδητά, στο πώς να κάνει τη μίζερη ζωή δυστυχισμένων ανθρώπων ακόμα πιο δύσκολη, είναι ότι η ανεπτυγμένη Ευρώπη που τα τελευταία χρόνια δέχεται «ορδές μεταναστών» - ακόμα μια ποπ ρατσιστική φρασεολογία - βιώνει ουσιαστικά τις επιπτώσεις αιώνων αποικιοκρατίας και καλό θα ήταν να σκεφτόμαστε δυο και τρεις φορές πριν μιλάμε με τόση έπαρση και ελιτίστικη αλαζονεία για την Ευρώπη ως το μοναδικό θύμα. Οι μεσογειακές ακτές επηρεάζονται σίγουρα πολύ περισσότερο, αυτό όμως είναι ξεκάθαρα λόγω γεωγραφίας κι αυτό απαιτεί και μεγαλύτερη αλληλεγγύη μεταξύ των χωρών της ΕΕ, ένα άλλο, πονεμένο ζήτημα.
Αιώνες ολόκληροι «εκπολιτισμένης» αποικιοκρατίας, όπου Άγγλοι, Ολλανδοί, Ισπανοί, Πορτογάλοι, Βέλγοι και Γάλλοι άνδρες κατακτούσαν τη μια «τρίτη» χώρα μετά την άλλη, επιβάλλοντας τις δικές τους πολιτισμικές νόρμες και το βασικότερο αφαιμάζοντας πλουτοπαραγωγικό πλούτο. Μπορεί λοιπόν στις μέρες μας, ο αυταρχικός γείτονας δικτάτορας Ερντογάν να εργαλειοποιεί ανερυθρίαστα τους πρόσφυγες, η απάντηση όμως δεν είναι να τους εργαλειοποιούμε και εμείς λαικιζοντας και παραπλανώντας ή θεωρώντας τους υπεύθυνους για τα κακά μας.
Την επόμενη φορά που θα ξεστομίσεις και εσύ ότι το μεταναστευτικό είναι τόσο τεράστιο πρόβλημα επειδή μας απειλούν τη δημογραφική σύνθεση και μας σπαταλούν τα λεφτά του νοικοκυρεμένου μας κράτους, κάνε μόνο ένα βήμα πίσω και σκέψου ποιοι μας καθαρίζουν τα σπίτια, ποιοι μας ξεσκατίζουν κυριολεκτικά και απολογούμαι για την έκφραση, τις γιαγιάδες και τους παππούδες μας, ποιοι μας φέρνουν καθημερινά delivery στο κρύο ή στον καύσωνα, σπίτι ή στο γραφείο, ποιοι δουλεύουν στα κτίσματα και στους αγρούς και ποιοι κάνουν γενικώς τις πιο κακοπληρωμένες και δυσχερείς εργασίες. Σκέψου επιπλέον στα αλήθεια ρεαλιστικά και διερωτήθου πόσοι μη εξαθλιωμένοι άνθρωποι θα έμπαιναν στη διαδικασία να ρισκάρουν τη ζωή τους, διασχίζοντας μια παγωμένη θάλασσα με φουσκωτή βάρκα ή στην περίπτωση της Κύπρου να διασχίζουν βράδυ τη νεκρή ζώνη με νάρκες.
Η ιεράρχηση των γεγονότων ως στάση ζωής έχει μεγάλη σημασία. Σαφώς και όταν άνθρωποι βρίσκονται στο περιθώριο θα γκετοποιηθούν και ενδέχεται να προβούν σε πράξεις βίας ή απελπισίας και σαφώς υπάρχουν πολιτισμικές διαφορές ανάμεσα σε ανθρώπους που γεννιούνται και μεγαλώνουν σε διαφορετικά σημεία του πλανήτη. Αυτά ωστόσο ούτε δικαιολογούν, ούτε εξανθρωπίζουν τη χαιρέκακη πρόθεση και διάθεση αρκετών ανάμεσά μας, είτε να τους αφήνουμε, στις πιο ακραίες περιπτώσεις, μέσω pushbacks να πνίγονται στη θάλασσα ή να γκρινιάζουμε και να φωνασκούμε να επιστρέψουν με όσο το δυνατόν πιο συνοπτικές διαδικασίες «από εκεί που ήρθαν». Βιωματικά και εμπειρικά, πάντως, γνωρίζω αρκετές περιπτώσεις ατόμων που η αίτηση ασύλου τους απορρίφθηκε εντελώς παράλογα. Εξωφρενική γραφειοκρατία, εξωφρενικές καθυστερήσεις, ένα εξωφρενικό κέντρο κράτησης και ένας τεράστιος αριθμός 36 τόσων χιλιάδων εκκρεμούντων αιτήσεων.
Μιλώντας τέλος για εγκληματικότητα και ανασφάλεια, κλείνω μόνο με τρεις επίκαιρες, για ακόμη μία φορά, λέξεις, και καληνυχτίζω: Ντόπιοι χούλιγκαν και ποδόσφαιρο. Καληνύχτα.
