Του Παναγιώτη Χριστιά
Το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2022, που διεξάγεται στο Κατάρ, ξεκίνησε στις 20 Νοεμβρίου και θα διαρκέσει έως τις 18 Δεκεμβρίου. Σύμφωνα με όλα τα ενημερωμένα αθλητικά και οικονομικά περιοδικά, δεν θα είναι απλώς το ακριβότερο Παγκόσμιο Κύπελλο στην ιστορία του θεσμού, καθώς εκτιμάται ότι θα κοστίσει σχεδόν 220 δισ. δολάρια (περίπου 212 δισ. ευρώ). Είναι 14 φορές ακριβότερο από το κόστος διοργάνωσης του εξίσου ακριβού Παγκοσμίου Κυπέλλου της Βραζιλίας του 2014 και 95 φορές ακριβότερο από το κόστος του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Γαλλίας, το 1998. Το κόστος διοργάνωσης του Παγκοσμίου Κυπέλλου στο Κατάρ παραμένει περισσότερο από 12 φορές υψηλότερο από εκείνο του Παγκοσμίου Κυπέλλου στη Βραζιλία, ακόμη και αφού ληφθεί υπόψη ο μέσος παγκόσμιος πληθωρισμός. Ο Σίγκμουντ Φρόιντ έλεγε ότι δεν είναι μια συγκεκριμένη πρακτική, κοινωνική ή ατομική, η οποία είναι παθολογική, αλλά ότι η ένταση και η έκταση μιας καθημερινής και καθόλα φυσιολογικής πρακτικής μπορεί να προσλάβει παθολογικό χαρακτήρα, όταν οι διαστάσεις της γίνουν υπέρμετρες. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα, στο «Τοτέμ και ταμπού» (1913), έφερνε το ταμπού της αιμομιξίας, εξηγώντας ότι υπήρχε παντού στις ανθρώπινες κοινωνίες, αλλά όταν, σε συγκεκριμένες φυλές της Ωκεανίας, το ταμπού αυτό δεν επέτρεπε σε έναν άνδρα ή σε μια γυναίκα να παντρευτεί τα τρία τέταρτα των γυναικών ή των ανδρών αντίστοιχα του χωριού, τότε αυτό είναι σημείο κάποιας σημαντικής κοινωνικής παθολογίας. Οι εξαιρετικά περίπλοκοι τρόποι διαμερισμού της φυλής σε τοτεμικές ομάδες και υποομάδες περιόριζαν σε εξωφρενικό βαθμό το εύρος των επιτρεπτών σεξουαλικών συντρόφων για κάθε μέλος της. Ο Φρόιντ χαρακτήρισε την πρακτική αυτή ως συλλογική «ιδεοληπτική νεύρωση». Βέβαια, έπρεπε να περιμένουμε τον Κλοντ Λέβι-Στράους, τον σημαντικό αυτόν Γάλλο ανθρωπολόγο, για να κατανοήσουμε ότι δεν ήταν η απαγόρευση της αιμομιξίας που βρισκόταν πίσω από αυτή την υπερβολή, αλλά ο κανόνας της εξωγαμίας. Με άλλα λόγια, το αυστηρό περιοριστικό πλαίσιο είχε ως αποκλειστικό σκοπό να εμποδίσει τη δημιουργία στενών σχέσεων εξ αίματος στο εσωτερικό συγκεκριμένων ομάδων και υποομάδων μέσω της ενδογαμίας. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει στην αποκοπή τους από το σύνολο της φυλής, σε εμφύλιες διενέξεις και τελικά σε διάλυση της φυλής.
Σε τι αποσκοπεί άραγε η τεράστια αυτή σπατάλη των αρχόντων του Κατάρ; Ο Πέτρος Κράνιας έγραφε σε άρθρο του το 2020: «Η κάθε μορφής αποσχιστική βία έχει εξαπλωθεί σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, ενώ οι πληθυσμοί σουνιτών και οι Σιιτών παραμένουν απορροφημένοι και παγιδευμένοι στην αδιάκοπη αφαίμαξη. Αλλά για να χειροτερέψουν τα πράγματα, ο σουνιτικός κόσμος πρόσφατα διαχωρίστηκε σε δύο ανταγωνιζόμενους άξονες που εκφράζονται κυρίως από μια νέα συμμαχία Τουρκίας-Κατάρ (Μουσουλμανική Αδελφότητα), η οποία βρίσκεται απέναντι από ένα μπλοκ που ηγείται η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (Γουαχαμπιστικό Ισλάμ). Σε όλη την περιοχή, από το Ιράκ μέχρι τη Λιβύη, αυτές οι αντίθετες σουνιτικές παρατάξεις αμφισβητούν τώρα ο ένας την επιρροή του άλλου, προσθέτοντας ένα άλλο επίπεδο πολυπλοκότητας σε μια ήδη ασταθή περιοχή. Δεδομένου ότι αυτοί οι άξονες τώρα επιδιώκουν να προβάλουν τη δύναμή τους και την επιρροή τους, μειώνοντας ταυτόχρονα των ανταγωνιστών τους, η σταθερότητα της περιοχής θα μπορούσε να καταστεί παράπλευρη απώλεια, στη μάχη αυτή για υπεροχή» («Τουρκία-Κατάρ: Οι εκφραστές της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και η πρόκληση των ΗΠΑ», Capital.gr, 23 Ιανουαρίου 2020). Σύμφωνα με τον συγγραφέα, η Τουρκία και το Κατάρ έχουν αδερφοποιηθεί μέσω μια σειράς κοινών επιχειρήσεων «για παράνομη χρηματοδότηση, υποστηρίζοντας τον φανατικό ισλαμισμό και προωθώντας εξτρεμιστικές ιδεολογίες». Αν και σύμμαχοι, στα χαρτιά πάντα, των ΗΠΑ και της Δύσης, οι «κακοήθεις πολιτικές» των νέων «αδελφών μουσουλμάνων» σκοπό έχουν να σταματήσουν τη διείσδυση των δυτικών ηθών και αξιών στον αραβικό και ευρύτερα μουσουλμανικό χώρο και να εμποδίσουν τον εκδημοκρατισμό του. Από την άλλη πλευρά, προωθούν μια κρυφή ατζέντα αντεπίθεσης, γοητεύοντας τις κοινότητες μουσουλμάνων εντός των Δυτικών κοινωνιών και στρατολογώντας μαχητές κατά της Δύσης. Οι πολιτικές αυτές όμως έχουν αμαυρώσει τη δημόσια εικόνα τους, ενώ πληθαίνουν οι φωνές, στο εσωτερικό και στο εξωτερικό των δυο αυτών «αδελφών», για αλλαγή πλεύσης και ουσιαστική σύμπλευση με τη Δύση.
Ο Πέτρος Κράνιας συνεχίζει: «Όμως, το μεγαλύτερο όφελος που θα αποκομίσει η Άγκυρα και η Ντόχα, αλλάζοντας τις κακοήθεις πολιτικές τους, θα ήταν να καταργήσουν την παγκόσμια εικόνα που έχουν ως φιλικά περιβάλλοντα για υπόθαλψη μελών και χρηματοδοτών της διεθνούς τρομοκρατίας, που θα βελτίωνε το επενδυτικό κλίμα και θα βοηθούσε στη διόρθωση του ελλείμματος της δημόσιας διπλωματίας». Αυτό το έλλειμμα ψάχνει στην ουσία να καλύψει το Κατάρ με τα «πεταμένα» 220 δισ. δολάρια που δαπάνησε για το μεγαλύτερο σε ακροαματικότητα αθλητικό γεγονός του Δυτικού κόσμου. Το Κατάρ, αντί να προωθήσει μια πραγματική ατζέντα προσέγγισης με τη Δύση, εγκαταλείποντας τις εξτρεμιστικές πολιτικές των Αδελφών Μουσουλμάνων, προσπαθεί να σαγηνεύει προωθώντας μια ψεύτικη εικόνα με σκοπό να προσελκύσει τη συμπάθεια του ποδοσφαιρόφιλου κόσμου και να συνεχίσει ανεπηρέαστα την προώθηση της κρυφής του ατζέντας. Έτσι, σε αντίθεση με αυτό που προβάλλεται μέσα από την υπερβολική δαπάνη, ότι δηλαδή δήθεν το Κατάρ και η Μουσουλμανική Αδελφότητα θέλουν να είναι κομμάτι του Δυτικού κόσμου και να ξεφύγουν από την απομόνωση (εξωγαμία), αυτό που στην ουσία προωθείται είναι η περαιτέρω εμβάθυνση του σχίσματος με τη Δύση και η ακόμη μεγαλύτερη εσωστρέφεια του μουσουλμανικού κόσμου. Εν τέλει, το ανοιχτό πνεύμα των ποδοσφαιρικών αγώνων είναι αυτό που χειραγωγείται και δέχεται το πλήγμα.
Ο κ. Παναγιώτης Χριστιάς είναι αν. καθηγητής πολιτικής και κοινωνικής φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Κύπρου.
