Της Μαρίνας Οικονομίδου
«Ας γυρίσω στην Κύπρο και ας κάνω στρατό 50 χρόνια» δήλωνε το 2005 ο 26χρονος Θανάσης Νικολάου στη μητέρα του, όταν μάθαινε πως προϋπόθεση για να επιστρέψει από την Αυστραλία μόνιμα στην Κύπρο θα ήταν και η εξάμηνη θητεία του στον στρατό. Ο ίδιος είχε ήδη κάνει τα σχέδιά του για το μέλλον, με έναν κεντρικό άξονα: να ζήσει στην Κύπρο. Θα δούλευε για λίγο σε ένα αρχιτεκτονικό γραφείο για την εμπειρία, θα ολοκλήρωνε τη θητεία του και στη συνέχεια θα άνοιγε το δικό του γραφείο.
Όλα λοιπόν είχαν δρομολογηθεί. Μόνο μία λεπτομέρεια είχε παραγνωριστεί. Ότι ακόμα και στις αρχές του 2000, το διαφορετικό δεν συγχωρείται. Η ξενική προφορά, η διαφορετική ηλικία, η μειωμένη θητεία και οι χαμηλοί του τόνοι αποτελούσαν προφανώς για μέλη της μονάδας του τον κύριο λόγο εκφοβισμού του.
Από μία σύντομη ματιά στις καταθέσεις που λήφθηκαν μετά τη δολοφονία του, διαπιστώνεται ο συντονισμένος εκφοβισμός που είχε ως αποτέλεσμα να φοβάται να πάρει αυτοκίνητο στη μονάδα του, ακόμα και να κοιμηθεί το βράδυ. Τον φώναζαν καγκουρό, τον έβαζαν να κάνει ερωτική εξομολόγηση σε λάμπα, ενώ όταν έσκυβε να δέσει τα παπούτσια του πίεζαν το κεφάλι. Όταν προσπαθούσε να κοιμηθεί του άναβαν το φως μέσα στα μούτρα, του κουνούσαν το κρεβάτι, του έβαζαν χαρτιά ανάμεσα στα δάκτυλα των ποδιών του και έβαζαν φωτιά.
Μία τετράδα που έκανε χρήση χόρτου και παρεκτρεπόταν, ένας διοικητής και ένας επιτελάρχης που γνώριζαν για τους στρατιώτες-θύτες και υποβάθμιζαν την κατάσταση. Την υποβάθμιζαν θεωρώντας πως το καψόνι και τα βάσανα είναι μέρος της σκληραγώγησης των στρατιωτών, αρνούμενοι τη μετάθεσή του. Μέχρι λοιπόν και το μοιραίο συμβάν της δολοφονίας του.
Η υπόθεση ωστόσο έκλεισε συνοπτικά. Ο ιατροδικαστής της Δημοκρατίας Πανίκος Σταυριανός έκρινε πως πρόκειται για αυτοκτονία μετά από πτώση από τη γέφυρα. Το άθικτο σώμα του ωστόσο μαζί με το ότι εμφανίστηκε ανάσκελα πρόδιδαν πως κάτι δεν πήγαινε καλά με αυτό το πόρισμα. Δακτυλικά αποτυπώματα δεν ελήφθησαν από το αυτοκίνητο που υπόπτως βρέθηκε όπως βρέθηκε πάνω από τη γέφυρα της Άλασσας με το πρόσχημα πως δεν είχαν λόγο να το λερώσουν!
Μπροστά στην απάθεια των αρχών η μητέρα του Θανάση Ανδριάνα, ανέλαβε η ίδια τον ρόλο των αρχών και της έρευνας. Εντόπισε αίμα κάτω από τη γέφυρα που βρέθηκε ο γιος της δολοφονημένος, άμμο στο στόμα του και μώλωπες στα δάκτυλα.
Κανείς ωστόσο δεν ήταν πρόθυμος ούτε να την ακούσει ούτε να ξανανοίξει την όλη υπόθεση, αντιμετωπίζοντάς την ως γραφική φιγούρα. Μόνο με την καταδίκη της Κύπρου στο ΕΔΑΔ για ελλιπή έρευνα άνοιξε ξανά η υπόθεση.
Το πόρισμα Μάτσα επιβεβαιώνει πως ο θάνατος προήλθε από στραγγαλισμό. Από τα ευρήματα των ανακριτών εξάγεται μάλιστα το συμπέρασμα πως προτού στραγγαλιστεί, ξυλοκοπήθηκε βάναυσα. Με τα κτυπήματα να είναι τόσο δυνατά που του προκάλεσαν κάταγμα στέρνου και ρήξη ζωτικών οργάνων.
Δεν γνωρίζω αν η Ανδριάνα Νικολάου νιώθει πλέον δικαιωμένη. Μια μάνα που έστειλε τον γιο της να υπηρετήσει στην Εθνική Φρουρά και μάζεψε από εκείνον τα ματωμένα ρούχα του. Δεν ξέρω αν αυτό αποτελεί μία έστω ανάσα ανακούφισης στον 17χρονο αγώνα της για δικαιοσύνη. Το θέμα όμως δεν είναι μόνο η μάνα του Θανάση. Είναι ο τρόπος που λειτουργεί η Πολιτεία. Από την υπόθεση του Θανάση, στην υπόθεση Μεταξά και των θυμάτων του, που από καθαρή τύχη αποκαλύφθηκε η αλήθεια. Αρχές αρνούμενες να κάνουν το καθήκον τους, βγαίνοντας σε συμπεράσματα. Αρχές που μπαίνουν ίσως σε μία διαδικασία συγκάλυψης και επιβεβαιώνουν μέρα με τη μέρα πως εγκλήματα στην Κύπρο μπορούν να μένουν ανεξιχνίαστα και οι εγκληματίες να γυρίζουν ανενόχλητοι.
Δεν γνωρίζω τι μπορεί να γίνει πλέον στην υπόθεση Θανάση. Αν μπορούν πλέον μετά από 17 χρόνια και με ελλιπή στοιχεία να καταλήξουν στους ενόχους. Θέλω να πιστεύω όμως ότι η Γενική Εισαγγελία, τουλάχιστον σε αυτή την περίπτωση, θα φροντίσει μέχρι τέλους να εντοπιστούν και να τιμωρηθούν οι ένοχοι. Αν δεν το κάνουν για την Ανδριάνα που για χρόνια αντιμετώπιζαν ως γραφική, ας το κάνουν για να φύγει μέρος όλου αυτού του λεκέ από την ίδια την Πολιτεία. Οτιδήποτε άλλο, θα αποτελεί ακόμα μία σελίδα ντροπής στην κυπριακή δικαιοσύνη.
