Του Γιάννη Ιωάννου
Η ανείπωτη καταστροφή στα Τέμπη, όπου δύο συρμοί συγκρούστηκαν με τραγικό απολογισμό δεκάδων νεκρών και τραυματιών, αποτελεί, αναμφίβολα, το μεγαλύτερο σιδηροδρομικό ατύχημα στην Ελλάδα των τελευταίων ετών. Ίσως και το μεγαλύτερο στην ιστορία της -σε μια χώρα όπου οι τροχοί πρωτομπήκαν σε ράγες το 1869, πριν από ακριβώς 154 χρόνια!
Κοιτώντας κανείς την ιστορία των ελληνικών σιδηροδρόμων αντιλαμβάνεται ότι από τον πρώτο σχεδιασμό τους, το 1835, μέχρι την παρθενική κίνηση μιας αμαξοστοιχίας το 1869 μεσολάβησαν πάνω από τρεις δεκαετίες με την εμπλοκή τεσσάρων διαφορετικών εταιρειών. Τα τρένα στην Ελλάδα αποτέλεσαν το κατεξοχήν πεδίο βιομηχανοποίησης της καθώς η χώρα διαμορφώνονταν ως κράτος μέσα από την βίαιη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Και υπήρξε πάντα ένα προβληματικό πεδίο ως προς την βιωσιμότητά τους καθώς η χώρα περνούσε μέσα από ταραγμένα χρόνια τόσο στη πορεία προς τον Β’ ΠΠ όσο και μεταπολεμικά.
Το ατύχημα στην Ελλάδα δεν είναι ούτε «δυστύχημα», ούτε συνδέεται με τα «καταραμένα Τέμπη» που τα τελευταία χρόνια συνδέθηκαν με πολύνεκρα τροχαία ατυχήματα. Και δεν πρέπει να προσλαμβάνεται ως τέτοιο σε Ελλάδα και Κύπρο και δη από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Ήδη το ρεπορτάζ από την Ελλάδα κάνει λόγο για συλλογικές αποτυχίες του συστήματος, ανθρώπινα λάθη και διαχρονική απουσία του Κράτους ως προς το την συντήρηση και τις επενδύσεις στο ελληνικό δίκτυο των σιδηροδρόμων. Φυσικά, καθώς η Ελλάδα βρίσκεται σε μια παρατεταμένη προεκλογική περίοδο, το όλο ζήτημα έχει ήδη αρχίσει να πολιτικοποιείται όπως συμβαίνει διαχρονικά σε πολλές χώρες με μεγάλες ανθρωπιστικές καταστροφές, τραγικά ατυχήματα ή βυθίσεις πλοίων. Στην Ελλάδα, δυστυχώς, το είδαμε πρόσφατα τόσο στη μεγάλη πυρκαγιά στο Μάτι όπως και παλιότερα με το τραγικό ναυάγιο του «Εξπρές Σάμινα».
Όταν ενώπιον μας έχουμε ανείπωτες τραγωδίες με αθώα θύματα, η προσέγγιση αυτή πρέπει να είναι: Να μην αναζητούμε μόνο τις ευθύνες και την απόδοσή τους αλλά να δουλεύουμε συλλογικά για να αποφεύγουμε το επόμενο τραγικό συμβάν. Κι αυτό περιλαμβάνει μια standard operation procedure όπου τόσο το «σύστημα» όσο και το «ανθρώπινο δυναμικό» δουλεύουν σε αγαστή συνεργασία προκειμένου και τα ατυχήματα να αποφεύγονται ή να ελαχιστοποιείται το ρίσκο ως προς το ενδεχόμενο του να συμβούν αλλά και όταν η κρίση προκύπτει -ανεξαρτήτως λάθους συστήματος ή ανθρώπου- η διαχείριση να προλαμβάνει τα χειρότερα ή να τα περιορίζει, αν τα τελευταία συμβούν.
Τα τρένα για να συγκρουστούν πρέπει να μπούνε στο ίδιο δίκτυο. Ακριβώς γιατί κυλούν πάνω σε ράγες. Η παρομοίωση εξάλλου του τρένου που εκτροχιάζεται ή που συγκρούεται αφορά σχεδόν κάθε έκφανση πολιτικού σχεδιασμού και εφαρμογής -όταν η δεύτερη αποτυγχάνει οικτρά. Το είδαμε στη Κύπρο και το βιώσαμε, με τον χειρότερο τρόπο, με την τραγωδία στη ναυτική βάση στο Μαρί. Το βλέπουμε καθημερινά και στο κυπριακό οδικό δίκτυο με βαρύ φόρο αίματος αθώων πολιτών στους δρόμους και με παρανομίες -κάθε είδους- σε καθημερινή βάση.
Ας ελπίσουμε πως οι νεκροί θα μετριαστούν στην Ελλάδα από αυτή την ανείπωτη καταστροφή. Και πως την επόμενη ημέρα θα πάρουμε -σε Κύπρο κι Ελλάδα- το μάθημα μας προκειμένου να μην ρίχνουμε τις ευθύνες «στα καταραμένα Τέμπη» και στην «κακιά την στιγμή». Ιδίως στη Κύπρο που κάθε φορά διαβάζουμε το κλισέ για τον… Μολώχ της ασφάλτου. Δεν υπάρχουν καταραμένοι τόποι. Υπάρχει η κατάρα της αποτυχίας του συστήματος.
