Του Γιάννη Ιωάννου
To σύνθημα «η κρίση θέλει ηγέτη» της προεκλογικής του Αναστασιάδη το 2013 ακούγεται σήμερα, δέκα χρόνια μετά σχεδόν, απόμακρο. Γιατί το 2013 η Κύπρος μπορεί να περνούσε μέσα από τις συμπληγάδες της οικονομικής κρίσης, με το τραπεζικό σύστημα υπό κατάρρευση, ωστόσο στην περίοδο που διανύουμε η κρίση δεν είναι μόνο οικονομική. Είναι κρίση αξιών, θεσμών –από την παιδεία μέχρι τη δικαιοσύνη, εμπιστοσύνης μεταξύ των πολιτών και των πολιτικών ελίτ. Είναι επίσης κρίση υπαρξιακή με το Κυπριακό να βρίσκεται στον πάγο, τη διχοτόμηση να μας χτυπάει την πόρτα, το Βαρώσι χαμένο και την ΑΟΖ μας... διάτρητη από τις τουρκικές παράνομες γεωτρήσεις. Είναι κρίση αξιοπιστίας με τους Ευρωπαίους εταίρους μας να μας προσλαμβάνουν ως διεφθαρμένους και να μη ρισκάρουν να βάλουν το μαχαίρι στο κόκκαλο με την Τουρκία –παρά το ότι παραμένουμε ένα κράτος-μέλος υπό στρατιωτική κατοχή. Τέλος είναι και μια κρίση βαθιά κοινωνική. Που η πανδημία ανέδειξε πως η κυπριακή κοινωνία πασχίζει υπό το βάρος του συντηρητισμού, της έλλειψης αλληλεγγύης και συλλογικής ευθύνης, και της παντελούς απουσίας συλλογικότητας, ανεξαρτήτως ιδεολογίας, προσωπικής τοποθέτησης ή στάσης. Μια κοινωνία στην οποία βασιλεύει η κατά το κυπριακότερον «τράμπα» και η μετριότητα σε κάθε έκφανσή της: Από τον επαγγελματισμό μέχρι την οδηγική συμπεριφορά.
Η κρίση του 2013 μπορεί να ήθελε ηγέτη. Η κρίση όμως που διανύουμε δεν χρειάζεται ηγέτη, αλλά μια ηγεσία που θα ηγείται διά του παραδείγματος. Ακριβώς γιατί σε αυτήν εδώ τη διάσταση διαφοροποιείται ο ορισμός του «ηγέτη», σ’ ένα πολιτικό σλόγκαν μιας προεκλογικής καμπάνιας, από το αποτέλεσμα της στιβαρής ηγεσίας. Αυτής που δεν παράγει μόνο απτά αποτελέσματα αλλά και χρηστή διοίκηση (κι εξουσία κατ’ επέκταση) και, κυριότερα, εμπνέει από την ίδια της τη στάση απέναντι στην πολιτική, τον δημόσιο βίο, την εξουσία (που προαναφέραμε), την καθημερινότητα, τον ιδιωτικό βίο και τον πολιτισμό.
Η παγκόσμια πολιτική και στρατιωτική ιστορία είναι γεμάτη από λαμπρά παραδείγματα ηγετών που με το προσωπικό τους παράδειγμα, στις πιο κρίσιμες στιγμές για τη μοίρα των λαών τους, στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων και ρίχτηκαν στην πρώτη γραμμή της μάχης –πολιτικής ή κυριολεκτικής. Από τον Ουίνστον Τσώρτσιλ και τον στρατηγό Γκραντ και από τον Βίλλυ Μπραντ μέχρι τον Σκιπίωνα τον Αφρικανό και τον Μέγα Αλέξανδρο. Από τον Βενιζέλο της περιόδου διπλασιασμού της Ελλάδας μέχρι τον Βενιζέλο της real politik και της πολιτικής ειρήνης με την Τουρκία. Σε όλους αυτούς τους στρατιωτικούς και πολιτικούς ηγέτες ξεχώριζαν δύο πράγματα: Η ενσυναίσθηση και πως ό,τι ζητούσαν από τον λαό τους το έκαναν πράξη και οι ίδιοι. Βρίσκονταν δηλαδή στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων.
Φέτος στις γιορτές η μέση κυπριακή οικογένεια πέρασε τις διακοπές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς με σχετική επιφύλαξη λόγω του καλπασμού της πανδημίας. Δεν ταξίδεψε. Έκανε rapid test πριν από τα τραπέζια –όπου ο αριθμός ήταν μειωμένος. Δεν είδε αγαπημένους φίλους και συγγενείς. Κι ανήμερα της πρωτοχρονιάς έκανε ουρές για rapid test ή PCR ή ήταν στενή επαφή κρούσματος. Φέτος στις γιορτές στο Instagram ο πρόεδρος Αναστασιάδης πόζαρε με τον ιδιοκτήτη ενός «κυριλέ» εστιατορίου στην Αθήνα –από αυτά που τα ονόματα των φαγητών παραπέμπουν σε ό,τι ο μέσος Κύπριος βλέπει στην εκπομπή Master Chef. Δικαίωμά του να ταξιδέψει όπου επιθυμεί. Καμιά μομφή επί τούτου. Είναι όμως αυτό παράδειγμα ηγεσίας διά του παραδείγματος; Σε μια περίοδο μάλιστα που η κοινωνία δοκιμάζεται από την επέλαση της παραλλαγής «Όμικρον» και έχει κουραστεί –ψυχολογικά, σωματικά και οικονομικά.
H απάντηση είναι ξεκάθαρη. Αρνητική. Αν ο κ. Αναστασιάδης ήταν πραγματικός ηγέτης θα επέλεγε να μείνει στη Κύπρο για την περίοδο των εορτών της Πρωτοχρονιάς. Να επισκεφθεί τα νοσοκομεία και τις ΜΕΘ. Να στείλει ένα μήνυμα υπέρ του εμβολιασμού με τη φυσική του παρουσία στα εμβολιαστικά κέντρα. Να δει, επιτόπου, πώς προχωράνε οι ουρές στους χώρους διενέργειας των rapid test. Να σφίξει το χέρι –όχι απαραίτητα με φυσική επαφή– των εργαζομένων στην υγεία : ιατρών και νοσηλευτών. Να τονώσει το ηθικό των πολιτών του, δείχνοντας ενσυναίσθηση για τη δοκιμασία τους. Να υποδεχτεί μικρά παιδιά, που τόσο δοκιμάστηκαν στα δύο χρόνια της πανδημίας με κλειστά τα σχολεία. Αυτό σημαίνει ηγεσία διά του παραδείγματος. Να βρίσκεσαι με τον κόσμο. Τους πολίτες. Η κρίση, είπαμε, θέλει ηγέτη. Οι κρίσεις ωστόσο σαν αυτές που βιώνουμε θέλουν ηγεσία. Και χωρίς το προσωπικό παράδειγμα δεν γίνεται να υπάρξει ηγεσία. Ούτε μετά τον Αναστασιάδη, ούτε και, δυστυχώς στα επόμενα κρίσιμα χρόνια που έρχονται για τη Κύπρο.
