Του Ανδρέα Ανδρέου
Μέσα στα πλαίσια της ακρίβειας τίθενται επιτακτικά από κάποιες ομάδες ιδέες με σκοπό τον περιορισμό της και το οικονομικό όφελος προς τον καταναλωτή. Οι ιδέες περιστρέφονται γύρω από την εφαρμογή πλαφόν ή οροφής σε τιμές προϊόντων. Επίκαιρο είναι το πλαφόν στις τιμές των καυσίμων και κάποιοι άρχισαν να πιπιλούν ξανά το πλαφόν στα ενοίκια.
Αυτή η προσέγγιση είναι προβληματική για πολλούς λόγους, με πρώτη την οριζόντια ισοπέδωση ή/ και εξίσωση των αγορών πίσω από τα προϊόντα και την αδυναμία να δει το τι συνεπάγεται στην κάθε περίπτωση η εφαρμογή μιας τέτοιας οροφής.
Η εφαρμογή ενός πλαφόν ή μιας οροφής στην τιμή πώλησης ενός προϊόντος σημαίνει πως η τιμή του πλαφόν πρέπει να είναι χαμηλότερη από την τιμή που καθορίζει η αγορά – αλλιώς δεν έχει νόημα η εφαρμογή του. Όποιος είναι γνώστης βασικής οικονομικής θεωρίας, ξέρει πως στην χαμηλότερη τιμή αυτόματα έχουμε περισσότερη ζήτηση και λιγότερη προσφορά. Λόγω της ρύθμισης της τιμής του πλαφόν – είτε με διάταγμα ή/ και νομοθετικά – η αγορά δεν μπορεί να πάει εκεί που θα πήγαινε με ελεύθερη λειτουργία και να βρει το ισοζύγιό της. Σαν αποτέλεσμα είναι στην τιμή του πλαφόν να υπάρχει έλλειψη του προϊόντος. Άρα όσοι προλάβουν και αγοράσουν το προϊόν στην πιο χαμηλή τιμή επωφελούνται και οι υπόλοιποι απλά ατύχησαν. Αυτό συνεπάγεται μια απώλεια ευημερίας στο επίπεδο της κοινωνίας ολόκληρης. Η έλλειψη του προϊόντος στην αγορά δημιουργεί σε χρόνο ρεκόρ και τις συνθήκες ύπαρξης μαύρης αγοράς.
Στην περίπτωση των καυσίμων μπορείτε να φανταστείτε τι διαστάσεις μπορεί να πάρει αυτό το φαινόμενο. Όσοι έχουν αποθέματα από καύσιμο θα βρίσκουν τους τρόπους να το διαθέσουν (παράνομα) σε πιο ψηλές τιμές και να θησαυρίζουν, αφού όσοι το θέλουν και δεν το βρίσκουν διά της κανονικής οδού, θα προσφέρουν όσο – όσο για να το αποκτήσουν. Εναλλακτικά, στις δικές μας ιδιάζουσες καταστάσεις, μπορεί να στραφούν στα κατεχόμενα όπου συγκριτικά είναι πιο φτηνό και να φουλάρουν μέχρι νεωτέρας. Επίσης, σε τέτοιο σενάριο μαύρης αγοράς, η ποιότητα είναι πάντα πιο αμφίβολη: οι αντιστάσεις στην χαμηλή ποιότητα είναι σαφώς εξασθενημένες από αμφότερες των πλευρών και έτσι τα καύσιμα σχεδόν μετά βεβαιότητας είναι νοθευμένα. Άρα, ποιους βοηθούμε και ποιους καταστρέφουμε στο τέλος της μέρας με αυτή την προσέγγιση.
Ποιες οι επιπτώσεις μιας εφαρμογής οροφής στα ενοίκια;
Κατ’ αρχήν υπάρχει μια ουσιαστική διαφορά της αγοράς των ακινήτων και της αγοράς των καυσίμων. Η πρώτη είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστική αφού υπάρχει πληθώρα παρόχων (ιδιοκτητών) και χρηστών (ενοικιαστών). Η δεύτερη δεν θεωρείται αρκούντως ανταγωνιστική. Μάλιστα μπορεί να θεωρηθεί ότι λειτουργεί κάτω από συνθήκες ολιγοπωλίου αφού υπάρχει ελάχιστος αριθμός παρόχων και πληθώρα χρηστών (καταναλωτών). Αυτό είναι προβληματικό από μόνο του όταν δεν υπάρχει σοβαρή και αποτελεσματική εποπτεία και ρύθμιση.
Ερχόμενοι πίσω στην αγορά ακινήτων, η εφαρμογή πλαφόν στα ενοίκια δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από αυτά που προσπαθεί να επιλύσει. Το πρώτο – τεράστιο – πρόβλημα είναι η ανομοιογένεια του προϊόντος. Είναι αντιληπτό πως δεν μπορεί να υπάρξει παραλληλισμός με το καύσιμο όπου για παράδειγμα η βενζίνη των 95 οκτανίων είναι σχεδόν πανομοιότυπη μεταξύ των εταιρειών που την προσφέρουν. Πώς θα διαχειριστεί ένα διάταγμα τα φυσικά και άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των χιλιάδων ετερογενών ακινήτων. Πώς θα ασκηθεί έλεγχος αν τηρείται ένα τέτοιο πλαφόν που θα καθορίζει το διάταγμα – αν και όταν καταφέρει κάποιος να το συντάξει.
Τώρα θα μου πείτε ότι δεν θα είναι πλαφόν με την έννοια του πλαφόν, αλλά θα πάρει τη μορφή της επέκτασης του ενοικιοστασίου. Ναι και όλοι ξέρουμε πόσο καλά λειτουργεί αυτός ο νόμος…
Η οποιαδήποτε προσπάθεια επέμβασης στην ελεύθερη λειτουργία της αγοράς θα μειώσει τον αριθμό των διαθέσιμων μονάδων προς ενοικίαση και δη στα αστικά κέντρα των πόλεων. Θα σπρώξει τα άτομα των χαμηλών εισοδηματικών στρωμάτων εκτός των αστικών περιοχών και θα παρατηρηθεί αύξηση ενοικίων στις περιοχές που θα καταλήξουν, ενώ θα τους εξαναγκάζει να κάνουν μεγαλύτερη χρήση των οχημάτων τους ζητώντας περισσότερα καύσιμα που δεν θα βρίσκουν, στραγγαλίζοντάς τους οικονομικά ακόμη περισσότερο.
Οι ιδιοκτήτες θα αποσύρουν το ενδιαφέρον τους να ανακαινίζουν επειδή έχοντας από τη μια ψηλότερο κόστος ενώπιόν τους και χαμηλότερα διά νόμου ενοίκια από την άλλη, δεν θα προβούν σε οικονομική αυτοκτονία. Άρα οι μονάδες που θα διατίθενται προς ενοικίαση θα είναι χαμηλότερες σε ποιότητα από αυτές που βρίσκει κάποιος σήμερα. Η απόσυρση ενδιαφέροντος για ανακαινίσεις στο ήδη τεταμένο οικονομικό κλίμα θα σημαίνει μείωση οικονομικής δραστηριότητας και αύξηση στην ανεργία με την οποία φλερτάρουμε λόγω της επικείμενης υιοθέτησης κατώτατου μισθού σε ένα βεβαρυμμένο οικονομικό περιβάλλον. Η λύση λοιπόν δεν είναι η επέμβαση στην ελεύθερη λειτουργία της αγοράς.
Η λύση είναι η ενθάρρυνση της αύξησης της προσφοράς και δη η αύξηση της προσφοράς προσιτής στέγης. Και αυτό επιτυγχάνεται με φορολογικά και άλλα κίνητρα. Παράλληλα, θα πρέπει να ενισχυθούν τα σχέδια υποβοήθησης αγοράς στέγης από τους οικονομικά ασθενέστερους.
