Του Ανδρέα Ανδρέου
Οι ενδείξεις είναι ότι βρισκόμαστε σε ένα μονοπάτι που οδηγεί σε μια κατάσταση στασιμοπληθωρισμού (stagflation) στην οικονομία. Και αυτό δεν αφορά μόνο την κυπριακή οικονομία, αλλά ισχύει σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό σε πολλές άλλες οικονομίες του πλανήτη. Στασιμοπληθωρισμός υπάρχει όταν σε μια οικονομία συνυπάρχει μια κατάσταση αυξανόμενου πληθωρισμού, μείωση στο ΑΕΠ και αύξηση στην ανεργία. Η αιτία είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία που οδήγησε σε αύξηση στην τιμή του πετρελαίου που με τη σειρά της οδήγησε σε γενική αύξηση στις τιμές πρώτων υλών, αγαθών κλπ. Αυτό το γεγονός υπερακόντισε την ήδη προβληματική εφοδιαστική αλυσίδα που προέκυψε λόγω της πανδημίας με αποτέλεσμα να έχουμε αυτή την προβληματική εικόνα.
Δεν είναι εύκολο να αντιμετωπιστεί μια κατάσταση στασιμοπληθωρισμού. Τουλάχιστον δεν υπάρχουν εργαλεία νομισματικής πολιτικής που να είναι ικανά να διαχειριστούν ταυτόχρονα τον πληθωρισμό και την ανεργία. Αντίθετα, τα εργαλεία είτε επιδρούν θετικά στο ένα και αρνητικά στο άλλο ή το αντίθετο. Για παράδειγμα, μια Κεντρική Τράπεζα μπορεί να αυξήσει τα επιτόκια για να μειώσει τον πληθωρισμό ή να μειώσει τα επιτόκια για να μειώσει την ανεργία. Είναι θέμα στρατηγικής επιλογής σε κάθε συγκεκριμένη περίοδο τι είναι πιο σημαντικό να τύχει διαχείρισης πρώτα. Είναι δηλαδή κάτι αντίστοιχο της κατάστασης ενός τραυματία που γίνεται εισαγωγή στο νοσοκομείο. Οι γιατροί θα κρίνουν ποια τραύματα χρήζουν άμεσης διαχείρισης και ποια σε δεύτερη φάση. Δεν είναι τυχαίο (πιστεύω) που η Κριστίν Λαγκάρντ μας είπε προχθές πως οι αποφάσεις νομισματικής πολιτικής αυτή την περίοδο καθορίζονται σχεδόν αποκλειστικά από ανάλυση των (οικονομικών) δεδομένων όπως αυτά τρέχουν.
Προσωπικά συμμερίζομαι την άποψη πως οι αποφάσεις είναι άρρηκτα δεμένες με τη διάρκεια του πολέμου. Αν τελειώσει σύντομα τότε και η κανονικότητα επιστρέφει συντομότερα και το κύριο πρόβλημα είναι η αντιμετώπιση του πληθωρισμού. Οπότε σε τέτοιο ενδεχόμενο θα δούμε αυξήσεις στα επιτόκια – κάτι που φυσικά ήταν αναμενόμενο από πριν τον πόλεμο. Και ήταν αναμενόμενο από πριν καθώς στη μετα- κόβιντ εποχή είδαμε μεγάλες αυξήσεις στους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης οι οποίοι όμως ήταν λίγο πλασματικοί. Και ο λόγος που ήταν λίγο πλασματικοί είναι επειδή ο κόσμος δεν πίστευε πως ίσχυαν στην πραγματικότητα επειδή την ίδια περίοδο βίωναν αρνητική πίεση στα πραγματικά τους εισοδήματα λόγω της αύξησης των τιμών με όλα τα αρνητικά συνεπακόλουθα. Άρα υπήρχε πληθωρισμός και ήταν δεδομένο ότι θα αντιμετωπιζόταν.
Αν όμως ο πόλεμος χρονοτριβήσει τότε τα πράγματα θα είναι πιο δραματικά. Ενδεχομένως να δούμε αύξηση στη διαρθρωτική ανεργία (όπως και σε άλλες μορφές ανεργίας) – που από μόνο του είναι δραματικό- τις συντεχνίες να αυξάνουν τις απαιτήσεις τους και την όλη κατάσταση να ξεφεύγει επειδή η προσοχή θα είναι στραμμένη προς την μείωση της ανεργίας με την ελπίδα ότι αυτό θα τονώσει την παραγωγή, αφήνοντας τον πληθωρισμό ανεξέλεγκτο. Άρα η διάρκεια του πολέμου είναι καθοριστική στον βαθμό του στασιμοπληθωρισμού. Μικρή διάρκεια οδηγεί σε ελαφριάς μορφής στασιμοπληθωρισμό και πιο εύκολα διαχειρίσιμο · μεγάλης διάρκειας πόλεμος οδηγεί σε βαθιά μορφή στασιμοπληθωρισμού και δύσκολη αντιμετώπιση, λόγω της δημιουργίας φαύλων κύκλων.
Το άλλο πράγμα που βγήκε προχθές στην επιφάνεια είναι πως στην Κύπρο έχουμε – να μου επιτραπεί ο όρος – και cashflation. Η ρευστότητα στις τράπεζες μας ανέρχεται περίπου στο 350% που είναι διπλάσια από τον μέσο όρο της ΕΕ. Αυτό δυνητικά δίνει ένα δείκτη για το αποθεματικό ανάπτυξης που έχει η κυπριακή οικονομία.
Και επειδή είμαι από αυτούς που πάντα προσπαθούν να δουν το δάσος και όχι το δέντρο, στην προκειμένη περίπτωση το δέντρο είναι η παρούσα κατάσταση την οποία θεωρώ παροδική, θα πρέπει να σηκώσουμε μανίκια για να αναδιαρθρώσουμε την οικονομία μας. Και αυτό ισχύει και για την αγορά ακινήτων. Αντί να μεμψιμοιρούμε για την αύξηση στο κόστος κατασκευής και για το πόσες καθυστερήσεις υπάρχουν για να παραλάβουμε τα κεραμικά και τα αλουμίνια μας, θα πρέπει να βρούμε τους τρόπους περεταίρω βελτίωσης του πλαισίου λειτουργίας της και έλκυσης σοβαρών αγοραστών από όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη. Έχουμε πολύ περισσότερα από τη βασική μαγιά.
