Υποκρισία και προκατάληψη

Διάβασα προσεκτικά το κείμενο της συναδέλφου Μαρίνας Χατζηκώστα με την οποία οι επαγγελματικοί μας δρόμοι δεν διασταυρώθηκαν ποτέ, εξ ου και δεν γνωριζόμαστε. Γνωρίζω όμως πολύ καλά σε τι αναφέρεται. Όπως γνωρίζουν παρόμοια περιστατικά δεκάδες δημοσιογράφοι κι ας μην το ομολογεί κανείς δημόσια. Στη δεκαετία του ’90 ειδικά, ανάλογες ιστορίες κυκλοφορούσαν εν είδει ανεκδότων στη δημοσιογραφική πιάτσα. Βοούσε τότε η Λευκωσία για κάποιους ισχυρούς άντρες των ΜΜΕ, οι οποίοι θεωρούσαν τη σεξουαλική παρενόχληση αυτονόητη. Κάτι σαν μαγκιά, τζάμπα αντριλίκι με τη δύναμη της εξουσίας. Τα ξέραμε, λοιπόν, τα κουβεντιάζαμε και πολλές φορές σπάγαμε πλάκα. Μη σας φαίνεται περίεργο επειδή τώρα πια οι άνεμοι του #metoo πνέουν σαρωτικοί στη δημόσια σφαίρα. Τότε τα πράγματα ήταν αλλιώς. Δεν το επικαλούμαι ως δικαιολογία, αλλά ως γεγονός. Θυμάμαι για παράδειγμα συνάδελφο να μας αφηγείται πως την παρενοχλούσε καθημερινά ένα ραμολί που τότε έλυνε κι έδενε, αλλά ποτέ δεν διανοηθήκαμε πως έπρεπε να κάνουμε κάτι γι’ αυτό.

Είχαμε γίνει χοντρόπετσοι, επειδή αυτή ήταν η εποχή. Όσο και να λέγαμε πως ήμασταν καλύτεροι από τους γονιούς μας, στην πραγματικότητα δεν διαφέραμε πολύ απ’ αυτούς. Η Κύπρος υπήρξε ανέκαθεν μια κλειστοφοβική χώρα. Οι άνθρωποι κρύβονταν πίσω από τις λέξεις και η διαφορετικότητα ήταν απαγορευμένη διά ροπάλου. Και για κάτι παιδιά «που δεν γίνονταν άντρες», αλλά και για τα κορίτσια που διέθεταν το σώμα τους όπως εκείνα ήθελαν. Η νήσος των Αγίων ήταν αμείλικτη σε τέτοιου είδους «αποκλίσεις». Ο καθωσπρεπισμός της κοινωνίας τα κατάπινε όλα αμάσητα. Οι άνθρωποι σώπαιναν. Είτε γιατί καταλάβαιναν αλλά δεν είχαν συνειδησιακό πρόβλημα, είτε γιατί όλες αυτές οι στρεβλώσεις τους φαίνονταν φυσιολογικές. «Καταλαβαίναμε» θα ήταν το πιο σωστό να πω και όχι μόνο τη δεκαετία του ’90 στην οποία αναφέρθηκα πριν. Αλλά και στα χρόνια που ακολούθησαν, μετά την είσοδο στον νέο αιώνα. Νέες εποχές, παλιά μυαλά. Μούχλα και ανοχή. Υποκρισία και προκατάληψη. Η ιστορία της ζωής μας.

Ώσπου μια γυναίκα τόλμησε να αφαιρέσει το πέπλο της ντροπής και να μιλήσει με τη γλώσσα της αλήθειας. Η μια γυναίκα έγινε πολλές. Κι έπειτα προστέθηκαν τα αγόρια. Οι μύθοι αίφνης άρχισαν να καταρρέουν σαν χάρτινοι πύργοι και πρόσωπα υπεράνω πάσης υποψίας αποκαλύφθηκαν. Αυτά που περιγράφει η Μαρίνα Χατζηκώστα, στην Ελλάδα απέκτησαν ονοματεπώνυμα. Κι αλλού βεβαίως, αλλά στέκομαι στην Ελλάδα γιατί τα πρόσωπα μάς είναι οικεία και οι αντιστοιχίες πολλές. Τώρα πια κανείς δεν νομιμοποιείται να προσποιείται πως δεν ξέρει για ποιο πράγμα μιλάμε. Τα χρόνια που με ένα ποτό στο χέρι σπάγαμε πλάκα για τον ισχυρό άντρα των Media με το χυδαίο σεξιστικό υβρεολόγιο ανήκουν σε ένα ζοφερό παρελθόν. Τώρα πια πρέπει να έχουμε τη γενναιότητα αν μη τι άλλο ν’ ακούμε. Και αν έχουμε μια στάλα αξιοπρέπειας να μιλούμε. Δίχως αστερίσκους και ερωτηματικά. Χωρίς σκιές που βαραίνουν τα θύματα.

Πριν από μερικά χρόνια ο διευθυντής του περιοδικού Time έγραφε για το #metoo πως «Πρόκειται για την ταχύτερα εξελισσόμενη κοινωνική αλλαγή εδώ και δεκαετίες». Και να που το κίνημα γιγαντώθηκε, λαμβάνοντας παγκόσμιες διαστάσεις. Γιατί υπήρξαν γυναίκες που τόλμησαν να ανοίξουν δρόμους χωρίς να σκέφτονται το προσωπικό κόστος. Για να ακολουθήσουν κορίτσια όπως η 24χρονη Γεωργία Μπίκα με τη θαρραλέα της καταγγελία για όσα φρικτά συνέβησαν στο ξενοδοχείο της Θεσσαλονίκης. Φαίνεται ότι κάτι κινείται επιτέλους εκεί έξω. Στην Ελλάδα ξεκίνησε πριν από μερικές ημέρες η πρώτη δίκη του ελληνικού #metoo. Μια δίκη ορόσημο όπως τη χαρακτήρισε η Σοφία Μπεκατώρου, η έκβαση της οποίας «θα δείξει το κατά πόσον θα έρθουν περισσότερα πλέον θύματα να καταγγείλουν και δεν θα κλείσουν τα στόματά τους».

Ο συγκεκαλυμμένος ρατσισμός, η ομοφοβία και η ανοχή στις κακοποιητικές συμπεριφορές τρέφονται από την ανοχή. Τη δική μας ανοχή. Όσο σπάμε το τείχος της σιωπής, τόσο θα αποκαλύπτεται το αποκρουστικό πρόσωπο της έμφυλης βίας. Αν δεν το κάνουμε, η σιωπή μας καταγράφεται ως συνενοχή. Ιδιαιτέρως όταν οι φερόμενοι ως θύτες είναι ηχηρά ονόματα μιας ελίτ που επιβιώνει εξαγοράζοντας συνειδήσεις.