Του Σταύρου Χριστοδούλου
Δεν έχει νόημα να μιλάμε με βάση μη συγκρίσιμα μεγέθη. Π.χ. πέρυσι τον Νοέμβριο, όταν συμμετείχα στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Γουαδαλαχάρα, κάθε απόπειρα σύγκρισης με την Κύπρο θα ήταν τουλάχιστο ατυχής. Σκεφτείτε ότι την έκθεση (τη μεγαλύτερη στη Λατινική Αμερική) επισκέπτονταν 100.000 άνθρωποι καθημερινά. Μια βδομάδα εκεί, υπολόγισα ότι πέρασε σχεδόν όλη η Κύπρος! Γι’ αυτό περιορίζομαι στις ρεαλιστικές συγκρίσεις. Όπως το Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων, για παράδειγμα, το οποίο χάρηκα πολύ αλλά και ζήλεψα επίσης ως Κύπριος πολίτης.
Δεν θα μπω σε «πολιτιστικού ενδιαφέροντος» λεπτομέρειες για το Φεστιβάλ γιατί δεν είναι αυτό το ύφος της στήλης. Θα σταθώ όμως στις συμμετοχές των 24 συγγραφέων από 17 χώρες του εξωτερικού (διπλάσιοι από πέρυσι, γεγονός που δείχνει ότι το Φεστιβάλ μεγαλώνει και εξελίσσεται). Αλλά και στις πολλές εκδηλώσεις με συμμετοχές Ελλήνων λογοτεχνών με μια ευρεία θεματολογική γκάμα που ακουμπούσε στο σήμερα και το αύριο της Ευρώπης. Προσωπικά είχα τη χαρά να συζητήσω με την Ελένη Πριοβόλου – και των δύο τα νέα βιβλία μας κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Αυτά βεβαίως είναι λίγο ως πολύ αναμενόμενα. Η ευχάριστη έκπληξη αφορούσε στον τρόπο που η διοργάνωση έγινε αναπόσπαστο κομμάτι του ρυθμού της πόλης. Με τρόπο αβίαστο, αλλά καθόλου τυχαίο, δίχως φανφάρες και επικοινωνιακά εφέ. Οι Χανιώτες το αγκάλιασαν θερμά, γεμίζοντας τις αίθουσες, και οι συγγραφείς βγαίνοντας από τις αίθουσες αγαπήσαμε την πόλη.
Πολιτισμός δεν είναι μόνο η τέχνη με τη στενή έννοια. Προφανώς είναι και αυτό, η έννοια του πολιτισμού όμως υπερβαίνει την επί μέρους πολιτιστική παραγωγή. Πολιτισμός είναι και οι ωραίες συζητήσεις στη σκιερή πλατεία της Σπλάντζιας με θέα το καμπαναριό και τον μιναρέ του Αγίου Νικολάου. Πολιτισμός είναι η γαστρονομική εμπειρία της κρητικής κουζίνας, οι μουσικές έξω από το Αρσενάλι και οι βόλτες από τη Χαλέπα ως το ενετικό λιμάνι. Πολιτισμός είναι πολλά, μικρά και καθημερινά. Αλλά κυρίως είναι η αγάπη των Κρητικών για τον τόπο τους. Η υπερηφάνεια των Χανιωτών για την πόλη τους. Το πάθος να αναδείξουν την κρητική τους ταυτότητα σε κάθε έκφανση της ζωής τους.
Μοιραία σύγκρινα την εμπειρία που βίωσα στα Χανιά την περασμένη βδομάδα με ό,τι συμβαίνει εδώ, στη ευημερούσα κατά τ’ άλλα Κύπρο μας. Ο νέος δήμαρχος Λευκωσίας φαίνεται αποφασισμένος να κάνει πράγματα, οπότε εν όψει της καινούργιας αρχής δεν θέλω να μείνουμε στην γκρίνια. Ιδού πεδίον δόξης λαμπρόν για να διοργανωθεί ένα αξιόλογο Φεστιβάλ Βιβλίου και στον νέο μητροπολιτικό Δήμο. Αν πρέπει να δώσω μια πρακτική συμβουλή θα στεκόμουν στην Ομάδα Έργου των Χανίων. Το Φεστιβάλ πέτυχε γιατί εμπιστεύτηκε τους σωστούς ανθρώπους. Μια δυναμική ομάδα με επικεφαλής τον Μανώλη Πιμπλή – άξιους επαγγελματίες με βαθιά γνώση του βιβλίου.
Το πιο σημαντικό όμως που κράτησα, δεν αφορά στην επιτυχημένη διοργάνωση. Αλλά στο μάθημα που δίνουν οι Κρητικοί προς όλους μας. Τον τόπο σου δεν αρκεί μόνο να τον αγαπάς, πρέπει και να το δείχνεις. Ένας καλώς νοούμενος κυπροκεντρισμός λοιπόν είναι ο τρόπος για να κάνουμε το νησί μας πιο ελκυστικό για ντόπιους και ξένους. Δεν λέω να χάσουμε τον κοσμοπολιτισμό μας κι ούτε βεβαίως να καταφύγουμε στις γραφικότητες του φολκλόρ. Να αγαπήσουμε όμως λίγο παραπάνω την Κύπρο μπορούμε. Και να την αναδείξουμε ως «προϊόν», φωτίζοντας τις πολλαπλές της όψεις: τις γεύσεις μας, τα γεννήματά μας, τις ρίζες μας, το τώρα μας. Αν το καταφέρουμε αυτό τότε με μεγαλύτερη ευκολία θα εκθέσουμε και τα δημιουργήματα του σύγχρονου πολιτισμού τα οποία συνθέτουν την ταυτότητά μας.
Υγ. Την περασμένη Πέμπτη εγκαινιάστηκε στο Πολιτιστικό Ίδρυμα Τράπεζας Κύπρου η έκθεση «Κύπρος Νήσος» σε επιμέλεια του Γιάννη Τουμαζή. Πρόκειται για μια συγκλονιστική έκθεση, πολλαπλών επιπέδων, όπου φωτίζεται με αριστοτεχνικό τρόπο η Ιστορία, η Μνήμη και η Πραγματικότητα του νησιού μας. Σας προτρέπω να μην τη χάσετε γιατί εμπεριέχει όλα όσα θέλουμε κι όσα μας αξίζουν. Σας προτρέπω επίσης να πάτε με τα παιδιά σας – θα είναι ένα πολύτιμο μάθημα, πιστέψτε με.
stavros.christodoulou@gmail.com
