Του Σταύρου Χριστοδούλου
Ένα περίεργο αίσθημα. Σαν να κόλλησα σε μια λούπα και οι στίχοι στροβιλίζονταν τριγύρω: «…σαν μεγάλο καράβι…θα περνάει φωτισμένο…». Ήτανε λες και το θηριώδες κτίριο της Αποθήκης Χαρουπιών κύλησε μαλακά επάνω στο ξερό χώμα κι αρμένισε πέρα μακριά: από το Καρνάγιο της Λεμεσού, ώς την Αλυκή της Λάρνακας κι ακόμα πιο πέρα. Στα ανατολικά παράλια, στα σοκάκια της παλιάς Λευκωσίας κι ακόμα πιο πέρα. Στα απόκρημνα βράχια του Ακάμα, τα πράσινα νερά της Λαπήθου και τα δάση του Τροόδους. Ένα μεγάλο καράβι φορτωμένο με μνήμες, εικόνες και συναισθήματα από αυτό που υπήρξε και από αυτό που συμβαίνει τώρα. Με φάρους σπουδαίους καλλιτέχνες, οι οποίοι αφήνουν ξεκάθαρο το αποτύπωμά τους στο τοπίο της κυπριακής σύγχρονης τέχνης.
Casts of an Island 2024. Ένα μοναδικό αρχιτεκτόνημα του Κυπριακού Μοντερνισμού αλλάζει χρήση για να φιλοξενήσει μιας μεγάλης κλίμακας έκθεση Contemporary Art σε επιμέλεια του Νίκου Χρ. Παττίχη. Ο επισκέπτης, στον προαύλιο χώρο κιόλας, έρχεται αντιμέτωπος με το «Warning Dangerous Building» του Πανίκου Τεμπριώτη. Ένα ικρίωμα που ορθώνεται θαρρείς καταμεσής του ερειπιώνα της Ιστορίας. Ο υποψιασμένος επισκέπτης αισθάνεται αυτό που θα συμβεί όταν περάσει το κατώφλι του ιστορικού κτιρίου. Όπου θα βρεθεί αντιμέτωπος με έργα τα οποία εισχωρούν υποδόρια σε ό,τι συνιστά την πραγματικότητα που μας ορίζει. Δεν είναι πρόθεσή μου να μιλήσω με εικαστικούς όρους. Γι’ αυτό εξάλλου υπάρχουν άλλοι καταλληλότεροι για να το πράξουν. Περιορίζομαι λοιπόν σε μια ενδεικτική καταγραφή καλλιτεχνών οι οποίοι αποτελούν ψηφίδες του σύγχρονου πολιτισμού μας: Άγγελος Μακρίδης, Θεόδουλος Γρηγορίου, Μαρία Λοϊζίδου, Σάββας Χριστοδουλίδης, Γλαύκος Κουμίδης, Σωκράτης Σωκράτους. Ο κατάλογος είναι μακρύς, με ονόματα που το καθένα κουβαλά ένα ειδικό εικαστικό βάρος. Και με έργα που κάνουν «διάλογο» μεταξύ τους. Η Μαρίνα Σιακόλα, ο Λευτέρης Τάπας, ο Πόλυς Πεσλίκας, η Κυριακή Κώστα και άλλοι πολλοί σημαντικοί καλλιτέχνες που το φιλότεχνο κοινό της Κύπρου αξίζει να γνωρίσει.
Μια τέτοιας κλίμακας έκθεση δεν θα μπορούσε να υπάρξει χωρίς την ιδιωτική πρωτοβουλία. Αυτό όμως δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Όλοι θυμόμαστε ελπίζω ότι χωρίς τον Δημήτρη Πιερίδη δεν θα υπήρχε το Δημοτικό Κέντρο Τεχνών της Λευκωσίας. Το παράδειγμα δεν είναι διόλου τυχαίο. Το αναφέρω επειδή αποτελεί ορόσημο για τη σύγχρονη τέχνη στην Κύπρο, ένας πυρήνας πολιτισμού που καθόρισε μια ολόκληρη εποχή. Τα πέτρινα χρόνια που ακολούθησαν το κούρεμα έφεραν μια εσωστρέφεια και, όπως ήταν φυσικό, επηρέασαν τις μεγάλες εικαστικές διοργανώσεις. Γι’ αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό όταν ιδιώτες βάζουν βαθιά το χέρι στην τσέπη για να χορηγήσουν εκθέσεις που υπό άλλες συνθήκες θα ήταν δουλειά του κράτους. Απ’ την άλλη δεν μπορεί να μας αφήσει αδιάφορους το γεγονός ότι ένα αρχιτεκτόνημα αυτής της σπουδαιότητας, όπως η Αποθήκη Χαρουπιών, κατέληξε σε ιδιωτικά χέρια. Είναι μια ένδειξη για τη σοβαρότητα που προσδίδουν οι κρατικές και οι τοπικές αρχές στον πολιτισμό διαχρονικά, ανεξάρτητα από το ποιος κάθεται στην καρέκλα της εξουσίας.
Ένα σημείωμα για μια τόσο σημαντική διοργάνωση θα ήταν άδικο να καταλήξει στη γνωστή γκρίνια. Απ’ την άλλη, αν θέλουμε να είμαστε χρήσιμοι, οφείλουμε να επισημάνουμε την ευθύνη της αξιοποίησης του momentum που δημιουργεί αυτή η έκθεση. Ελπίζω ότι το υφυπουργείο Πολιτισμού, σε συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας, θα μεριμνήσει ώστε από τον Σεπτέμβριο οι μαθητές μας να την επισκεφθούν σε ειδικές ξεναγήσεις. Γιατί ο πολιτισμός δεν προκύπτει ως επιφοίτηση. Απαιτεί πλάνο, προγραμματισμό, επένδυση και όραμα. Αν δεν φυτέψουμε τον σπόρο από νωρίς, ας μην αναρωτιόμαστε μετά γιατί στη χώρα μας πλεονάζουν οι κάτοχοι πανεπιστημιακών πτυχίων αλλά την ίδια ώρα η πνευματική πενία είναι ορατή διά γυμνού οφθαλμού.
Υγ. Η έκθεση Casts of an Island άνοιξε για το κοινό την περασμένη Κυριακή, όταν τα προεκλογικά «θα» για τον πολιτισμό ήταν στο απόγειό τους. Επειδή μάθαμε να κρατάμε μικρό καλάθι, αλλά και μέχρι να εκπλαγούμε ευχάριστα από όσα σπουδαία «θα» γίνουν, επιλέγουμε να εστιάσουμε στο «τώρα». Ο πολιτισμός άλλωστε ποτέ δεν ήταν υπόθεση αγαθών προθέσεων.
