Οι ανοιχτοί λογαριασμοί

Είχαν την τιμητική τους οι ποιητές τη βδομάδα που πέρασε. Ειδικά την Πέμπτη, ανήμερα της επετείου της εισβολής, θυμήθηκα εκείνο το παλιό «κάθε σπίτι και κάστρο». Κάθε ανάρτηση και στίχος, από ανθρώπους που ζήτημα είναι αν έχουν μια συλλογή ποιημάτων της προκοπής στις βιβλιοθήκες τους. Δεν θέλω να είμαι ισοπεδωτικός, μάλλον είμαι επηρεασμένος από το ότι άκουσα ένα ραδιοφωνικό παραγωγό να αναφέρεται, με περισπούδαστο ύφος, στον Κώστα… Μάντη. Για γέλια είμαστε ή για κλάματα αλήθεια; Ας αφήσουμε το ερώτημα να αιωρείται για να επιστρέψουμε στη σοφία των ποιητών. Έναν από αυτούς θα επικαλεστώ και εγώ.

Έναν από τους πιο σημαντικούς κι ας μην είναι τόσο δημοφιλής στις αναζητήσεις του Google search. «Οι λέξεις» είναι ο τίτλος του ποιήματός του που δημοσιεύτηκε στη Συλλογή «Ποιήματα» του 1975. Γράφει λοιπόν ο σπουδαίος Λεύκιος Ζαφειρίου: «Ωστόσο εγώ θα επιμένω να λέω την ελευθερία ελευθερία, το φόνο φόνο, την ενοχή ενοχή, μ’ ένα πείσμα τρελού που σκαλίζει στον τοίχο τ’ όνομά του με τα νύχια». 29 λέξεις μόνο χρειάστηκε ο ποιητής για να εκφράσει με σαφήνεια αυτό που συζητήθηκε κατά κόρον τις τελευταίες ημέρες: την προσβολή της μνήμης όσων θυσιάστηκαν για την υπεράσπιση της δημοκρατίας, με αφορμή την απόδοση τιμών σε εκείνους που επιχείρησαν να την καταλύσουν.

Ένας τρόπος υπάρχει για να μην καταλήξουμε ένας λοβοτομημένος λαός που παπαγαλίζει στιχάκια, ενώ βουλιάζει στη λήθη: να κυριολεκτούμε. Να ξέρουμε τι σημαίνει ελευθερία, φόνος και ενοχή. Να μη φοβόμαστε να αρθρώσουμε τις λέξεις. Και να θυμόμαστε πως τίποτε σε αυτό τον τόπο δεν έγινε τυχαία. Γιατί όσο δύσκολο είναι να πιστέψουμε πως «μας τους έφερε η αγαπημένη θάλασσα της Κερύνειας» άλλο τόσο δύσκολο είναι να θυμόμαστε πως οι άνεμοι που άνοιξαν τα πανιά τους φύσηξαν τη 15η Ιουλίου. Με αυτουργούς προδότες εγκληματίες. Και θύματα αθώους. Αναφέρει κάτι πολύ ενδιαφέρον ο ιστορικός Πέτρος Παπαπολυβίου σε μελέτη του: «… εάν αθροίσουμε όλους τους νεκρούς κατά την προσπάθεια επιβολής των στρατιωτικών κινημάτων της νεοελληνικής ιστορίας στον 20ό αιώνα, από το 1909 μέχρι και το 1967, δεν φτάνουν τους 94 που καταγράφηκαν κατά τις 15-18 Ιουλίου 1974 στην Κύπρο». Τη μνήμη αυτών των 94 νεκρών προσέβαλε ο υπουργός Μεταφορών, εκπροσωπώντας την κυβέρνηση, με την κατάθεση στεφάνου στους τάφους των καταδρομέων που σκοτώθηκαν κατά την επίθεση στο Προεδρικό. Αλλά προσέβαλε επίσης και όλους τους δημοκρατικά σκεπτόμενους πολίτες οι οποίοι αρνούνται να κάνουν γαργάρα τα εγκλήματα κατά της δημοκρατίας εν ονόματι τάχαμου της ενότητας. «Δεν είμαι εδώ για να δικαιολογήσω τα αδικαιολόγητα, για να δικαιολογήσω όλους αυτούς που εμπλέκονται στο προδοτικό πραξικόπημα» δήλωσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. «Είμαι εδώ για να ενώσω τον κυπριακό λαό, να πορευτούμε από κοινού, για να πετύχουμε αυτό που θεωρώ για όλους μας ότι είναι ο υπ’ αριθμόν ένα στόχος, η απελευθέρωση, ο τερματισμός από την κατοχή και η επανένωση της πατρίδας μας».

Θα έπρεπε να γνωρίζει όμως ο Πρόεδρος ότι λαός χωρίς μνήμη δεν είναι σε θέση να διεκδικήσει ούτε απελευθέρωση ούτε τερματισμό της κατοχής. Με γενικόλογες αναφορές και κάποιες αναρτήσεις συναισθηματικών στίχων το μόνο που καταφέρνουμε είναι να ρίξουμε νερό στον μύλο της λήθης. Εκτός και αν αποφασίσουμε να σκαλίσουμε τον τοίχο με τα νύχια και να χαράξουμε τις λέξεις που δεν πρέπει να ξεχνάμε. Μόνο έτσι μαθαίνεται η Ιστορία. Και μόνο έτσι κλείνουν οι ανοιχτοί λογαριασμοί με όσους η εγκληματική τους δράση μας κόστισε μισή πατρίδα.

Η κυβέρνηση έχει υποχρέωση να δώσει το παράδειγμα. Να κάνει αυτό που δεν έκαναν οι προηγούμενοι. Να τραβήξει τη γραμμή που χωρίζει ένα ευνομούμενο κράτος από τη δράση των παρακρατικών. Αποτελούμε άλλωστε θλιβερή εξαίρεση και παγκόσμια πρωτοτυπία: ένα κράτος που τιμά αυτούς που συνήργησαν στην πραξικοπηματική κατάργησή του. Σκεφτείτε την επίσημη Ελλάδα να τιμά τους συνταγματάρχες της χούντας. Ή την επίσημη Ισπανία να καταθέτει στεφάνια στους συνεργάτες του Φράνκο. 49 χρόνια μετά είναι καιρός να σταματήσει αυτή η ντροπή και εδώ.