Του Σταύρου Χριστοδούλου
Τα κόμματα είναι ο πιο βολικός σάκος του μποξ. Ανέκαθεν ήταν, αλλά τα τελευταία χρόνια ειδικά η απαξίωσή τους λαμβάνει σαρωτικές διαστάσεις. Καλώς ή κακώς αυτή είναι η τάση, και η ευθύνη βεβαίως δεν βαραίνει όσους αντιδρούν. Στοιχειώδης αυτοκριτική άλλωστε επιβάλλει στα κόμματα την παραδοχή ότι σε μεγάλο βαθμό έχασαν την επαφή τους με το τι πραγματικά συμβαίνει εκεί έξω. Ιδιαίτερα με τη νεολαία. Είμαι βέβαιος πως αν ρωτήσουμε τους 56 βουλευτές μας «τι είναι η Gen Z;», οι μισοί θα νομίσουν πως πρόκειται για κάποιου είδους τεχνολογική ανακάλυψη. Καμία επαφή με τη γενιά που γεννήθηκε μετά το 2000. Μόνο λόγια βγαλμένα από κασέτες του παρελθόντος.
Αναρωτιέμαι, όμως, με αφετηρία την πιο πάνω συλλογιστική, ποιο είναι το επόμενο βήμα για έναν πολιτικά σκεπτόμενο πολίτη; Η συλλήβδην ακύρωση των κομμάτων δηλαδή, πού ακριβώς οδηγεί; Όσοι επέλεξαν την «τάση της εποχής» υποθέτω ότι με όλα όσα γίνονται τις τελευταίες ημέρες δεν θα πρέπει να αισθάνονται πολύ ευτυχείς. Γιατί το αντίπαλον δέος στα κόμματα –κατά κόσμον Φειδίας Παναγιώτου– αποδείχτηκε μια καρικατούρα που φτιάχνει παιδαριώδη βιντεάκια στο Διαδίκτυο, και με το γνωστό θράσος της ημιμάθειας προσβάλλει τις οικογένειες των αγνοουμένων. Ή διατυμπανίζει επί μήνες το success story του για το μηνιαίο εισόδημα των δεκάδων χιλιάδων ευρώ αλλά στο διά ταύτα, όταν έπρεπε καθηκόντως να δηλώσει τα εισοδήματά του στο Ευρωκοινοβούλιο, έπεσε στα 1.200 ευρώ τον μήνα. Αλαζονεία, αναίδεια ή αμορφωσιά, δεν έχει σημασία πώς θα ονομάσουμε το φαινόμενο. Σημασία έχει ότι, από αυτοσεβασμό και μόνο, δεν μπορεί ένας σοβαρός άνθρωπος να προτάσσει αυτή την παρωδία ως απάντηση στη «χρεοκοπία» των κομμάτων.
Το παράδειγμα ίσως φανεί αδόκιμο αλλά εμένα όλη αυτή η συζήτηση περί χρεοκοπίας, μου θυμίζει τη συζήτηση μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού. Τότε λοιπόν, στην αυγή της δεκαετίας του 1990, η Σοβιετική Ένωση και τα καθεστώτα της Ανατολικής Ευρώπης γκρεμίστηκαν με πάταγο κάτω από το βάρος των τρομακτικών ελλειμμάτων τους: των ατομικών ελευθεριών, της δημοκρατίας και των αποτυχημένων εφαρμογών στην οικονομία. Το κύμα της απαξίωσης, όπως ήταν φυσικό υπήρξε μεγάλο και παρέσυρε όλα τα σύμβολα του παλιού κόσμου. Λίγες ήταν οι ψύχραιμες φωνές που τόλμησαν να υποδείξουν ότι η χρεοκοπία του παλιού δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην δικαίωση του καινούργιου. Μέσα στον κουρνιαχτό των αλλαγών εκείνες οι φωνές χάθηκαν. Αλλά όσο περνούσαν τα χρόνια δικαιώθηκαν –φευ– με τον πιο δραματικό τρόπο. Απόδειξη το καθεστώς Πούτιν, η πιο σκληρή εκδοχή καπιταλισμού, με φοβερές κοινωνικές ανισότητες και αντίστοιχα δημοκρατικά ελλείμματα της εποχής του υπαρκτού σοσιαλισμού.
Στα δικά μας τώρα, όπου δεν τίθενται τόσο δραματικά διλήμματα, πλην όμως βιώνουμε μια πρωτόγνωρη κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα. Η οποία δεν εξαντλείται μόνο στην απόκλιση ανάμεσα στα κόμματα και την Gen Z, αλλά διατρέχει τον παλιό μας κόσμο οριζόντια. Όσοι βιοποριζόμαστε από τη δημοσιογραφία βλέπουμε διά γυμνού οφθαλμού την απαξίωση να έχει αλώσει και τον δικό μας χώρο. Η κρίση αυτή δεν μας αφήνει αλώβητους. Πολύ απλά επειδή στη συνείδηση της κοινής γνώμης αποτελούμε έκφραση του κατεστημένου, οπότε μετά τα κόμματα είμαστε η νούμερο 2 κατηγορία στο cancel culture. Αποτέλεσμα αυτής της «τάσης» είναι η άνθιση κάθε λογής πολιτικών καφενέδων στη δημόσια σφαίρα, οι οποίοι κάνουν θραύση ως τα νέα media. Ποιος νοιάζεται για δεοντολογία και σωστά ελληνικά; Σημασία έχει να τα λες χύμα – όσο πιο αφιλτράριστα, τόσο πιο μεγάλη και η επιτυχία.
Δεν είναι μόνο τα κόμματα λοιπόν που πρέπει να επανεφεύρουν τον εαυτό τους, αν δεν θέλουν να χάσουν το τραίνο της Ιστορίας. Είμαστε και εμείς οι δημοσιογράφοι, αλλά και οι θεσμοί γενικότερα, με ζητούμενο να κρατηθούν ανοιχτές οι γέφυρες με την κοινωνία. Σε αυτή την ιστορική συγκυρία όμως –του γκρεμίσματος του παλιού και της οικοδόμησης του καινούργιου– καταλυτικό ρόλο έχουν και οι πολίτες. Αν δεν θέλουμε «χαρισματικοί πατερούληδες» να χειρίζονται τις ζωές μας, ας μην ξεχνάμε ότι η πολιτική ευθύνη είναι πρωτίστως ατομική.
