Του Πάρη Δημητριάδη
Αμηχανία προκαλεί το τελευταίο τετράμηνο η δημοτικότητα της εθνικιστικής ρητορικής στο Ουκρανικό του αυταρχικού, μεγαλομανή Ρώσου ηγέτη, Βλαδιμίρ Πούτιν, αμηχανία προκαλούν τις τελευταίες ημέρες οι υστερικότερες από ποτέ, πολεμικές διακηρύξεις εναντίον της Ελλάδας, ενός άλλου σαλεμένου ηγέτη, του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, αμηχανία προκαλεί και η υιοθέτηση πολεμικής ρητορικής -για πρώτη φορά στην ιστορία της- και από την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση, μιας πολυθεσμικής και διακυβερνητικής οντότητας που για την ειρήνη είχε υποτίθεται δημιουργηθεί και φτιαχτεί.
Πόλεμος όμως σημαίνει πόλεμος. Φρίκη! Δεν βγάζει νόημα να υπάρχουν καλοί και κακοί πόλεμοι, ούτε και βγάζει πολιτισμένο και φιλοπρόοδο νόημα να μιλάμε για αναπόφευκτη και επιβεβλημένη βία. Δυστυχώς, από την έναρξη της εισβολής του Πούτιν στην Ουκρανία, έχουν σχεδόν κανονικοποιηθεί τέτοιες ανατριχιαστικές και οπισθοδρομικές απόψεις γύρω μας. Φιλοπολεμικοί συλλογισμοί προωθούνται κιόλας -ασυνείδητα, κι αυτό είναι πολύ επικίνδυνο- ακόμη και από άτομα αριστερίζουσων καταβολών και απόψεων! Δεν είναι όμως εξαιρετικά άβολο άνθρωποι και συλλογικότητες με διεθνιστική ιδεολογία να συμπεριφέρονται τώρα σαν ρώσοι εθνικιστές;
Στα δικά μας μέρη τουλάχιστον, σε Κύπρο και Ελλάδα, σε κανέναν άλλο γειτονικό μας πόλεμο, πρόσφατο ή παλαιότερο, δεν είχε κατορθώσει να προωθήσει η ρητορική ενός εισβολέα τόσα πολλά «ναι μεν, αλλά» ανάμεσα σε μέλη της κοινωνίας μας. Ούτε στον πόλεμο στη Συρία, ούτε στην Υεμένη, ούτε στην Γιουγκοσλαβία, ούτε στο Ιράκ, ούτε πουθενά δεν είχαν αισθανθεί την ανάγκη τόσοι πολλοί άνθρωποι να αιτιολογήσουν μία εισβολή ξένης χώρας σε άλλη, όπως γίνεται με την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία. Κανείς δεν είχε ασχοληθεί τόσο εκτενώς και με τόση θέρμη με το τι, για παράδειγμα, είχε προηγηθεί των εισβολών στο εσωτερικό της Συρίας, της Γιουγκοσλαβίας, της Υεμένης, του Ιράκ κ.ο.κ. Κι ας έχουν όλοι οι πόλεμοι πολυποίκιλα αίτια και αφορμές, κι ας μην είναι ποτέ μία και μοναδική η αιτία που πυροδοτεί ένα μεγάλο ιστορικό γεγονός.
Γιατί με την Ουκρανία όλα αυτά έχουν συμβεί σε τόσο μεγάλο βαθμό; Είναι μόνο για να αποδειχθούν τα δύο μέτρα και δύο σταθμά, που αδιαμφισβήτητα ισχύουν σε σχέση με την αντίδραση της διεθνούς (δυτικής) κοινότητας; Είναι για να αναδειχθούν οι ευθύνες του ΝΑΤΟ, που σίγουρα υπάρχουν; Για εκατό και πλέον μέρες όμως οι βόμβες του Πούτιν είναι που σκοτώνουν και προσφυγοποιούν εκατομμύρια άμαχους. Ο ρωσικός στρατός είναι που ισοπεδώνει ολόκληρες πόλεις σε μια ξένη, κυρίαρχη χώρα, καταπατώντας κάθε έννοια διεθνούς δικαίου. Μήπως ελλοχεύει και μια λανθάνουσα, μανιχαϊστική και τελικά εμμονική αντίληψη, η οποία υποβοηθείται από τους για ακόμη μία φορά εξόχως αποτελεσματικούς μηχανισμούς της ρωσικής προπαγάνδας;
Ίσως όπως οι «παραδοσιακοί» ρατσιστές, οι οποίοι επίσης με αφορμή την Ουκρανία, αποδείχθηκε ότι ξεδιάντροπα μπορούν να διαχωρίσουν τους πρόσφυγες σε «ευπρόσδεκτους» και «μη ευπρόσδεκτους», «λευκούς» και «μαυριδερούς», «Ευρωπαίους και μη Ευρωπαίους», αντιστοίχως, ένα άλλο, νέο είδος ρατσιστικής παράνοιας να έχει αρχίσει τώρα να καθιερώνεται: Ο ρατσισμός που διαχωρίζει και τους θύτες σε καλούς και κακούς ανάλογα με τη φυλή και το έθνος τους. Αν είναι από Αμερική και Ευρώπη οι κακοί είναι «κακοί - σκέτο» εάν είναι από Ρωσία είναι «ναι μεν, αλλά».
Και δεν είναι ότι ήταν ευκαταφρόνητη η προπαγάνδα των Αμερικανών σε προηγούμενους πολέμους που μιλούσαν για εξωφρενικά peace operations και υποτιθέμενο «πόλεμο στην τρομοκρατία», κανείς όμως, στις δικές μας κοινωνίες τουλάχιστον, δεν έπαιρνε στα σοβαρά τις γελοιότητες του George Bush Junior, για παράδειγμα. Και ήταν και φαίνονταν γελοία τα επιχειρήματά του Junior.
Γελοιοδέστατα και νηπιακού επιπέδου είναι εντούτοις και τα επιχειρήματα που προωθεί τώρα για την Ουκρανία και ο Βλαντιμίρ Πούτιν, βρίσκουν όμως απήχηση!
«Η ρωσική ειρηνευτική στρατιωτική επιχείρηση συνεχίζεται με επιτυχία» «Απελευθερώθηκε η Μαριούπολη», «Επιτέλους τέλος στο ναζιστικό τάγμα των Αζόφ» και «η Ρωσία δεν είχε άλλη επιλογή από το να υπερασπιστεί τα… εδάφη της», διαβάζω σε αναρτήσεις εξωθεσμικών κιόλας αριστερών ατόμων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και μένω πραγματικά έκπληκτος από τη δημοτικότητα της προπαγάνδας του Πούτιν και από τον αντιδυτικισμό ως εμμονή και όχι ως υγιής επιφύλαξη. Αυτή όμως δεν είναι αριστερή και προοδευτική στάση, αυτή είναι μία ξεκάθαρα αγκυλωτική στάση και καμία σχέση δεν έχει με τον ανθρωποκεντρισμό και τον… αντικαπιταλισμό ως έννοιες.
Όσο βεβαίως κι αν είναι -που είναι- τεράστια φαιδρότητα και αλαζονεία εκ μέρους της Δύσης να ρίξει μαύρο στα συμβατικά ρωσικά μίντια, ας μη ξεχνάμε πως η πληροφορία στις μέρες μας μέσω της αφιλιτράριστης κοινωνικής δικτύωσης είναι κυρίως που κινείται και μεταδίδεται. Όπως μάλλον έγινε και κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κόβιτ, αντιστοίχως και τώρα με το Ουκρανικό, που επίσης είναι ένα ζήτημα τεράστιου διεθνούς ενδιαφέροντος, παρατηρείται το νοσηρό φαινόμενο οι πολίτες να (παρα)πληροφορούνται σε μεγάλο βαθμό από τα ασύδοτα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Και για να προλάβω το γνωστό debate, σαφώς υπάρχουν τα αίτια και τα αιτιατά και εννοείται ότι είναι καλό να γίνονται απόπειρες ερμήνευσης και ανάλυσης. Άλλο πράγμα όμως είναι αυτό και άλλο να υιοθετείς τη ρητορική ενός δεσποτικού, εθνικιστή δικτάτορα. Πόσο αμήχανο είναι, για παράδειγμα, που οι ανόητες λεπτομέρειες για το σύντομο και γραφικό πολιτικό βίο του Ζελένσκι έχουν συζητηθεί και σχολιαστεί τόσο πολύ περισσότερο από το τρομερά επικίνδυνο κίνημα «Ζήτα» που δρα εντός της Ρωσίας και που, ας μη στρουθοκαμηλίζουμε, σε ναζί είναι που παραπέμπει, για να κάνω- με φόβο και δισταγμό- χρήση και της ταμπού λέξης που δυστυχώς έγινε και πάλι τόσο επικίνδυνα mainstream.
Πόλεμος σημαίνει πόλεμος. Ούτε «ναι μεν», ούτε «αλλά».
