Του Παναγιώτη Καπαρή
Η ιστορία κάνει κύκλους, και στην εποχή μας τρέχει με τρομακτική ταχύτητα. Μικρά παιδιά στο σχολείο παιδευόμασταν με τον μεγαλοφυή πολιτικό και στρατιωτικό, αλλά και «κακό» Αλκιβιάδη, ο οποίος με τη ρητορική του δεινότητα και την αλαζονική του συμπεριφορά παρέσυρε τους Αθηναίους σε εκστρατεία στη Σικελία, ακολούθως τους πρόδωσε στους Σπαρτιάτες, και τελικά, έφερε την ήττα στον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Από τον 5ο αιώνα π.Χ. μέχρι σήμερα, είναι ατέλειωτες οι δραματικές ιστορίες προδοσίας από λαοπλάνους ηγέτες, οι οποίοι στο όνομα του «καλού» προκαλούν το «κακό». Καταστροφικά ήταν πάντα τα αποτελέσματα, όταν οι ηγέτες, είτε από αδυναμία, είτε από μεγάλη πονηριά, ενδύονταν με «θεϊκές» ιδιότητες, με ράσα και στολές, ώστε να επιβάλουν τη θέλησή τους ή πολλές φορές και τα πάθη τους.
Στον πόλεμο της προπαγάνδας, κλασική και αιώνια, παραμένει η παντοδύναμη τέχνη της αρνητικής φήμης, του ψίθυρου, η οποία προκαλεί και μεγάλη ηδονή στα ταλαιπωρημένα πλήθη. Στην Κύπρο, κατά κανόνα, παραμονές προεδρικών εκλογών, κυκλοφορούσαν αισχρές φήμες, ψίθυροι και κουτσομπολιά, για την ηθική υπόσταση των υποψηφίων, φήμες οι οποίες ξεχνιούνταν ως διά μαγείας, την επομένη των εκλογών.
Η τέχνη της προπαγάνδας πέρασε σε άλλα επίπεδα κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο με τον υπουργό Προπαγάνδας του Χίτλερ, τον Γκαίμπελς. Κατάφερε να μετατρέψει τα ηττημένα μυαλά και τα πεινασμένα κορμιά των Γερμανών σε υπερανθρώπους του Χίτλερ, οι οποίοι ενεργούσαν με «κτηνώδη» τρόπο, στο όνομα μιας ιδέας. Σκότωναν, βασάνιζαν και χρησιμοποιούσαν ως πειραματόζωα ανθρώπους, απλώς και μόνο, για να φτιάξουν τη δική τους άρια φυλή. Πέραν από όλα αυτά, την Ιστορία γράφουν πάντα οι νικητές. Και κανείς δεν ξέρει πού θα βρισκόταν σήμερα ο κόσμος, αν νικούσε ο Χίτλερ, κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η επανάσταση της σύγχρονης τεχνολογίας, πριν από μερικές δεκαετίες, με το ραδιόφωνο, την τηλεόραση και τον κινηματογράφο, ανέτρεψε κανόνες αιώνων, στον τρόπο χειραγώγησης των μαζών. Το «ζεστό» ραδιόφωνο επιβάλλει ζεστή φωνή, η ψυχρή τηλεόραση θέλει στιλιζαρισμένους ανθρώπους, και ο περίεργος κινηματογράφος παίζει κυρίως με τη φαντασία. Επικίνδυνη διαστροφή, αποτελεί η υποσυνείδητη διαφήμιση, με αδιόρατες εικόνες σε ταινίες, οι οποίες ωστόσο καρφώνονται στον εγκέφαλο και ορίζουν τις επιθυμίες των καταναλωτών. Η τεχνική αυτή μπορεί να απαγορεύτηκε, αλλά παραμένει με μια άλλη μορφή, τη λεγόμενη «γκρίζα» διαφήμιση, δηλαδή εικόνες στο πίσω μέρος μιας ταινίας, οι οποίες είναι πιο αποδοτικές, λένε πολλοί ειδικοί, από τις «καθαρές» διαφημίσεις.
Η νέα επανάσταση στον χώρο της προπαγάνδας ακούει στο όνομα της τεχνητής νοημοσύνης. Μέσα από τα λεγόμενα, κατ’ ευφημισμό, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μεταδίδονται βίντεο, τα οποία κατευθύνουν τη θέληση των μαζών, οι οποίες μάλιστα απολαμβάνουν μετά μανίας τις «εξυπνάδες» των εγκεφάλων της προπαγάνδας. Πιο απλά, συνήθως μεγάλοι οργανισμοί, και μπορεί πίσω από αυτούς να βρίσκονται κυβερνήσεις, χρυσοπληρώνουν κυρίως νέους, για να ετοιμάζουν ολιγόλεπτα σατιρικά βίντεο, για συγκεκριμένα άτομα, συνήθως σε θέσεις-κλειδιά. Με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης μπορούν να φτιάξουν εκφράσεις προσώπου, να βάλουν άλλα λόγια, ακόμη και να αντιγράψουν τη χροιά της φωνής, των θυμάτων.
Μεγάλοι παίκτες στο «παιχνίδι» είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ρωσία και η Κίνα, ενώ τρέχει με τους δικούς της ρυθμούς και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Καθημερινώς ετοιμάζονται δεκάδες βίντεο τα οποία στέλνονται μέσα από χιλιάδες ψεύτικους λογαριασμούς, Facebook, TikTok, Instagram, κ.λπ., σε εκατομμύρια ανθρώπους. Αυτοί με τη σειρά τους, αναδιανέμουν τα βίντεο σε εκατομμύρια άλλους χρήστες. Αποτέλεσμα είναι, «πες, πες» και «δες, δες», να γίνονται πιστευτά τα μηνύματα. Η επανάληψη αποτελεί μήτηρ της μαθήσεως, αλλά και βασικό κανόνα τής προπαγάνδας.
Σε λίγες βδομάδες, οι Ευρωπαίοι πολίτες θα προσέλθουν στις κάλπες για τις ευρωεκλογές. Ο μεγάλος φόβος, στο βαθύ κράτος των Βρυξελλών, είναι μήπως δεχθούν μια οργανωμένη διαδικτυακή επίθεση τις τελευταίες μέρες πριν από τις εκλογές και δεν μπορέσουν να αντιδράσουν. Η καλύτερη απάντηση σε όλες τις περιπτώσεις είναι η δημοσιότητα και η προβολή των αληθινών μηνυμάτων. Δηλαδή η γυμνή αλήθεια, η οποία ποτέ δεν χάνει. Αντίστοιχη ήταν πάντα και η μέθοδος αντιμετώπισης επιθέσεων με φήμες, οι οποίες είναι πιο «σατανικές», από τις αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πάντως, είτε έτσι είτε αλλιώς, τελικός κριτής σε όλες τις εκλογές αποτελεί το περίφημο «καλάθι της οικοκυράς». Οι πολίτες ψηφίζουν ανάλογα με την προσδοκία και την ελπίδα την οποία θα τους προσφέρει ο κάθε υποψήφιος. Εκεί είναι το αλάνθαστο μυστικό της επιτυχίας, σε κάθε εκλογική αναμέτρηση. Από εκεί και πέρα, όλα είναι πιθανά στον απίθανο κόσμο της τεχνητής νοημοσύνης.
