Του Παναγιώτη Καπαρή
«Κουμπάρε πάω στο γήπεδο, ξιτιμάζω, ξιτιμάζω, ξιτιμάζω, φωνάζω και ουρλιάζω, σαν τον “γάρο”, ακόμη και όταν δέρνει η ομάδα μου και τις περισσότερες φορές δεν ξέρω το γιατί…» ήταν η παραδοχή στον καφενέ, σοβαρού πλην πολυβασανισμένου ανθρώπου, ο οποίος δεν αντέχει πλέον την υποκρισία της εξουσίας, της κοινωνίας και των ανθρώπων. Και συνέχισε ο καλός άνθρωπος: «οδηγώ το σαραβαλάκι μου και τρέμω από τις κάμερες στους δρόμους, αφού δεν έχω να πληρώσω τα τρακοσάρια. Αρρωστώ και προτιμώ να μείνω σπίτι, γιατί αν πάω στον γιατρό, θα με βάλει να κάνω χίλιες δύο εξετάσεις και εγώ φοβούμαι τα νοσοκομεία και τις σύριγγες. Δουλεύω όπως τον σκλάβο και φοβάμαι να ζητήσω αύξηση, γιατί θα με διώξει ο μάστρος μου…». Και συνέχισε ο καλός άνθρωπος με τα προσωπικά και οικογενειακά του προβλήματα.
Στην καφετέρια οι παππούδες και όχι μόνο, οι οποίοι αδυνατούν να πάνε στο γήπεδο, μαζεύονται για να παρακολουθήσουν τα ματς και παραγγέλλουν συνήθως το φθηνότερο ποτό. Απολαμβάνουν την παρέα τους, πειράζουν ο ένας τον άλλο και «κερδίζουν» από τη θέρμανση τώρα τον χειμώνα. Λένε και τον πόνο τους, με την ακρίβεια, η οποία τους έκοψε τις μικρές πολυτέλειες από τα σουπερμάρκετ, τις διασκεδάσεις σε ταβέρνες και πολλές εκδρομές στα βουνά και τις θάλασσες. Και συνεχίζουν με βρισιές και ανομολόγητες ευχές, για όλους και για όλα και «όποιον πάρει ο χάρος». Και η ζωή συνεχίζεται στο μαγκανοπήγαδο της βιοπάλης.
Οι αρχαίοι Ρωμαίοι και ειδικά οι αυτοκράτορες, για να αποφεύγουν τις επαναστάσεις του «πόπολου», των φτωχών, επινόησαν την πρακτική του «panem et circenses», δηλαδή «άρτον και θεάματα». Ο αυτοκράτορας προσέφερε στον λαό, σιτάρι και ψωμί και θεάματα στο αμφιθέατρο και στον ιππόδρομο, με σκοπό να τους αποσπά το μυαλό από τα μεγάλα προβλήματα της κοινωνίας. Από τότε μέχρι σήμερα η ιστορία επαναλαμβάνεται με την ίδια λογική, αλλά σε διαφορετικά μέρη. Στο Βυζάντιο ήταν ο ιππόδρομος και τα λουτρά. Στη Σοβιετική Ένωση ήταν η δωρεάν στέγη, η δουλειά για όλους και οι πολιτιστικές εκδηλώσεις, πάντα όμως σε ένα πλήρως ελεγχόμενο περιβάλλον και χωρίς επαφή με τον υπόλοιπο κόσμο. Στην Αμερική ήταν και είναι το λεγόμενο «American Dream», δηλαδή σπίτι, αυτοκίνητο και εξοχικό. Από εκεί και πέρα όλα είναι international για τους Αμερικανούς. Και επικοινωνιακά όλα ελεγχόμενα μετά την ήττα στο Βιετνάμ. Στην Κύπρο, στο πλαίσιο πάντα της «κατάληψης» της εξουσίας, είχαμε τις κομματικές ομάδες ποδοσφαίρου, τους κομματικούς συλλόγους και τις εθνικές και σοσιαλιστικές ιδεολογίες, οι οποίες κατεύθυναν ή και παρέσυραν τις μάζες. Και για όλα τα κακά, φταίνε πάντα οι άλλοι, οι «κομμουνιστές» και οι «φασίστες». Όλα είναι «καλά λίαν» όταν το περίφημο «καλάθι της οικοκυράς» ή σήμερα το «καλάθι του νοικοκυριού» είναι γεμάτο. Όταν αρχίσει να αδειάζει, ξεκινά η γκρίνια, ξεκινούν οι διαμαρτυρίες και τότε «γαία πυρί μιχθήτω». Όλες οι εκλογές κερδίζονται και όλες χάνονται, από το περίφημο «πουτζί του νοικοκύρη». Ακόμη και οι αυτοκρατορίες διαλύονται, σύμφωνα με τον ιστορικό κανόνα, όταν δεν μπορούν να θρέψουν, πρώτα τη γραφειοκρατία, τους υπαλλήλους τους και ακολούθως τον λαό τους. Η οικονομία κάνει κύκλους, όπως κάνει και η ζωή και φαίνεται ότι σήμερα η πραγματική οικονομία της Κύπρου, αλλά και όλης της Ευρώπης, βρίσκονται στη δύσκολη καθοδική πορεία. Μπορεί τα νούμερα των δημοσίων οικονομικών να ευημερούν, κυρίως λόγω του ΦΠΑ και της ακρίβειας, αλλά οι πολίτες έχουν άλλα καθημερινά κριτήρια, με τα οποία αξιολογούν και την εξουσία και τους ηγέτες τους.
Στον αντίποδα του «άρτου και των θεαμάτων», υπάρχει και ο άλλος δρόμος της συνείδησης, της εξουσίας η οποία αντιμετωπίζει τους ανθρώπους ως ανθρώπους και όχι ως απρόσωπα νούμερα. Ο σπουδαίος ζωγράφος, συγγραφέας, αλλά και φιλόσοφος, ο αείμνηστος Γιάννης Τσαρούχης, έλεγε: «Στην Ελλάδα είσαι ό,τι δηλώσεις... Μόνο με παραμύθια κατακτώνται οι άνθρωποι... Τόσα πολλά αγράμματα τσογλάνια. Τι φρίκη, Θεέ μου…. Για το κράτος είμαστε όλοι κομμουνιστές, όταν λέμε την αλήθεια και δεν ανεχόμαστε τη δουλοπρέπεια... Όταν είπαν στους Χιώτες στρατιώτες “Πυρ”, για να πυροβολήσουν τον εχθρό, αυτοί απάντησαν: “Ήντα πυρ και ξεπύρ, Εν θωρείτε ότι ’ναι μπρος ανθρώποι;”». Και ο Μέγας Φώτιος στον περίφημο «ηγεμών», την επιστολή του προς τον άρχοντα της Βουλγαρίας Μιχαήλ, υποδεικνύει ότι: «Μεγάλη σημασία έχει για τον πολιτικό ηγέτη η ειλικρίνεια και η αλήθεια. Κανένας άνθρωπος δεν πρέπει να λέει ψέματα, ειδικά αυτοί που κυβερνούν...». Και όπως λέει και ο λαός «ο ψεύτης και ο κλέφτης τον πρώτο χρόνο χαίρονται», και ειδικά οι άρχοντες.
