Του Παναγιώτη Καπαρή
Ασπρομάλληδες και καραφλοί, όταν ακούν τη λέξη διατάγματα, σηκώνονται οι τρίχες της κεφαλής τους. Όσοι γεύτηκαν τους πικρούς καρπούς της χούντας των Αθηνών ακόμη κλαίνε και οδύρονται. Οι δικτάτορες κυβέρνησαν την Ελλάδα με διατάγματα. Μπορεί να έφτιαξαν δρόμους και να έκτισαν νοσοκομεία, αλλά έφεραν και την καταστροφή της Κύπρου και την ταπείνωση του Ελληνισμού. Στην Κύπρο, τα τελευταία χρόνια η Βουλή των Αντιπροσώπων όλο και πιο συχνά απεμπολεί δικές της εξουσίες και δίνει το δικαίωμα στην κυβέρνηση να εκδίδει διατάγματα. Η διαφορά μεταξύ νομοθεσιών και διαταγμάτων είναι ουσιαστική και όχι τυπική. Τα διατάγματα αγγίζουν και ξεπερνούν, σε πολλές περιπτώσεις, τις συνταγματικές διατάξεις περί διαχωρισμού των εξουσιών.
Οι νομοθεσίες ουσιαστικά θέτουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορεί να κινηθεί η εκτελεστική εξουσία. Τα διατάγματα ουσιαστικά δίνουν το δικαίωμα στην εκτελεστική εξουσία να ενεργεί χωρίς νομοθετικό πλαίσιο. Οι δικηγόροι, παλαιοί και νέοι, διχάζονται για τη συνταγματικότητα των διαταγμάτων και ίσως σε κάποια στιγμή θα κληθεί το Συνταγματικό Δικαστήριο να ξεκαθαρίσει το θέμα. Τα νομοσχέδια ετοιμάζονται από την κυβέρνηση και οι προτάσεις νόμου από τους βουλευτές. Ωστόσο, για να καταστούν νόμοι, θα πρέπει να εγκριθούν από την Ολομέλεια της Βουλής και να υπογραφούν από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Σε περίπτωση διαφωνιών, υπάρχει και ο δρόμος του Ανώτατου Δικαστηρίου, ο οποίος είναι και ο τελικός κριτής της νομιμότητας μιας νομοθεσίας, στη βάση των προνοιών του Συντάγματος. Τελευταία δύσκολη υπόθεση, τα διατάγματα για τα προβληματικά εξαρτήματα αυτοκινήτων και κυρίως για τους αερόσακους «ΤΑΚΑΤΑ», διατάγματα τα οποία οδήγησαν σε ένα πραγματικό μπάχαλο. Οι εισαγωγείς ή διανομείς αυτοκινήτων, όπως και αν λέγονται, φαίνεται ότι «παίζουν πελλόν» εδώ και πολλά χρόνια χωρίς να συγκινείται κανείς. Διατάγματα για ακινητοποιήσεις αυτοκινήτων, διατάγματα για να αντικατασταθούν οι «βόμβες» στα αυτοκίνητα, διατάγματα ακόμη μελετώνται και για να μην πληρώνουν τα «θύματα» των προβληματικών εξαρτημάτων. Και όλα αυτά, για ένα λυμένο παγκοσμίως πρόβλημα εδώ και δεκαετίες. Αν ένα εξάρτημα είναι προβληματικό από το εργοστάσιο, αντικαθίσταται χωρίς καμία επιβάρυνση από τους εισαγωγείς ή διανομείς. Κατά τα άλλα, λένε ότι θα διενεργήσουν έρευνες για ένα αυταπόδεικτο και συνεχιζόμενο σκάνδαλο. Καλά, τα τελευταία 21 χρόνια, δεν ξέρουν ποιοι ήταν οι ακριβοπληρωμένοι διευθυντές του Τμήματος Οδικών Μεταφορών και της Υπηρεσίας Προστασίας του Καταναλωτή, οι οποίοι έχουν, λένε, την ευθύνη για την «κινητή τρέλα» στους δρόμους; Δεν διάβασαν άραγε τις 57 προειδοποιήσεις των Βρυξελλών; Αν ακολουθείτο ο δρόμος των νομοθεσιών, αντί των διαταγμάτων, θα έπρεπε να γίνουν απλώς καταγγελίες, να επέμβει η Αστυνομία και να οδηγηθούν οι υπεύθυνοι στη Δικαιοσύνη. Τόσο απλά θα λυνόταν το πρόβλημα.
Η ιστορία των διαταγμάτων δεν είναι στρωμένη με αίσθημα δικαιοσύνης, με κορυφαίο παράδειγμα τα πρωτοφανή σε αυστηρότητα διατάγματα για τον κορωνοϊό. Στο όνομα της υγείας του λαού, μέσω των διαταγμάτων, «καταπατήθηκαν» βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, όπως η ελευθερία διακίνησης και η ελευθερία της έκφρασης, ενώ κατέστη ουσιαστικά υποχρεωτική η λήψη εμβολίων, μέσω πολλών άλλων περιορισμών. Η τότε κυβέρνηση εφάρμοσε μέσω των διαταγμάτων, ίσως τα σκληρότερα μέτρα στην Ευρώπη, ενδεχομένως και στον κόσμο, με φοβερότερο την απαγόρευση επιστροφής Κυπρίων φοιτητών στον τόπο τους. Η Αστυνομία ανέλαβε τη «δυσάρεστη» υποχρέωση να κυνηγά όσους παρανομούσαν στη βάση διαταγμάτων, καταγγέλλοντας ακόμη και ιεράρχες. Η δικαιοσύνη ακολούθως ανέτρεψε ουσιαστικά τα διατάγματα, αθωώνοντας τους υπόπτους, αλλά ήταν πλέον πολύ αργά. Οι συνέπειες, ψυχολογικές και σωματικές, λόγω του εγκλεισμού, της μετατροπής όλου του νησιού σε ανοικτή φυλακή, ακόμη δεν μελετήθηκαν και το πιο πιθανό ποτέ δεν θα μελετηθούν. Το μόνο σίγουρο σήμερα είναι ότι έχουμε δραματική αύξηση των θανάτων στην Κύπρο, όπως δείχνουν και οι στατιστικές. Σε άλλες χώρες, όπου δεν εφαρμόστηκαν δρακόντεια μέτρα, με διατάγματα για τον κορωνοϊό, τα δεδομένα στο τέλος της ημέρας, ήταν σίγουρα πολύ καλύτερα. Όσοι ταξίδεψαν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, εκείνη την εποχή, διαπίστωσαν ότι η Κύπρος ξεπέρασε κάθε όριο λογικής. Ήταν και πάλι μάλλον πειραματόζωο, όπως στο κούρεμα των καταθέσεων. Οι Κύπριοι είναι λαός της υποταγής, λόγω και των πολλών κατακτητών οι οποίοι πέρασαν από το νησί. Ωστόσο, είναι και λαός της βίαιης αντίδρασης, όταν το βάρος και η αδικία ξεπεράσουν κάθε όριο. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι παρομοιάζονται οι Κύπριοι με τα κυπριακά γαϊδούρια, τα οποία αντέχουν βάρη όσο κανένα άλλο γαϊδούρι στον κόσμο. Αλλά διαθέτουν και την ισχυρότερη, φονική κλωτσιά, όταν ξεπεράσουν τα όρια οι ιδιοκτήτες τους. Τα διατάγματα είναι επικίνδυνες πρακτικές και αλίμονο αν ξεπεράσουν τα όρια, γιατί τότε «γαία πυρί μιχθήτω».
