Συμβόλαιο τιμιότητας με τον λαό

Ο «βασιλιάς είναι γυμνός» έγραψε κάποτε ο σπουδαίος Δανός λογοτέχνης Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, στο περίφημο παραμύθι του «Τα καινούργια ρούχα του βασιλιά». Από τότε το παραμύθι επαναλαμβάνεται κάθε φορά που ένας βασιλιάς, ένας δεσπότης, ένας πρόεδρος, ένας βουλευτής, ένας αξιωματούχος, ένας άνθρωπος του βαθέως κράτους κάθεται στον επίζηλο θρόνο της δική του εξουσίας, έχοντας από «κάτω» υπηκόους οι οποίοι επιζητούν ένα κομμάτι «ψωμί». Για την ιστορία ο Άντερσεν, περιγράφει τον γκρινιάρη και αλαζόνα βασιλιά, ο οποίος σε καθημερινή βάση ζητούσε από τους βασιλικούς ράφτες να του ράβουν καινούργια ρούχα. Κάποτε η φαντασία των ραφτών στέρεψε. Όταν το άκουσε ο βασιλιάς άρχισε να ωρύεται και υποσχέθηκε πλούτη σε όποιον καταφέρει να σχεδιάσει νέα ενδύματα. Τότε, δύο πονηροί νεαροί παρουσιάστηκαν στον βασιλιά και του είπαν ότι είχαν ένα λεπτεπίλεπτο ρούχο το οποίο μόνο οι έξυπνοι μπορούσαν να δουν. Ο βασιλιάς πείστηκε και φόρεσε την ανύπαρκτη φορεσιά. Οι αξιωματούχοι και οι αξιωματικοί, από φόβο, διαβεβαίωναν τον βασιλιά ότι ήταν περίφημο το νέο ένδυμα. Τότε ο βασιλιάς, καμαρώνοντας, βγήκε στους δρόμους και διαλαλούσε ότι μόνο οι έξυπνοι άνθρωποι είναι ικανοί να δουν τα ρούχα. Οι υπήκοοι χειροκροτούσαν για τα καταπληκτικά ρούχα του βασιλιά. Ανάμεσα στο πλήθος ξεπρόβαλε ένα παιδί το οποίο φώναξε ότι: «ο βασιλιάς είναι γυμνός και θα κρυώσει». Ο κόσμος τότε ξέσπασε σε δυνατά γέλια, και ο βασιλιάς συνήλθε και ομολόγησε ντροπιασμένος ότι το παιδί είχε δίκιο.

Εδώ και χρόνια, αποτελεί σημείο αντιπαράθεσης το περίφημο «πόθεν έσχες» των αξιωματούχων του κράτους, λες και η Κύπρος αποτελεί εξαίρεση από τα άλλα κράτη της Ευρώπης. Με απλά λόγια, οι άνθρωποι της εξουσίας καταγράφουν τα περιουσιακά τους στοιχεία και καταθέτουν τη σχετική δήλωση σε ένα σώμα, σε μια επιτροπή, η οποία αναλαμβάνει να εξετάσει και να δημοσιοποιήσει τις δηλώσεις «πόθεν έσχες». Σε όλες τις «σοβαρές» χώρες, η δήλωση «πόθεν έσχες» αποτελεί ένα «συμβόλαιο τιμιότητας με τον λαό» και όχι μια δεύτερη φορολογική δήλωση, όπως νομίζουν πολλοί Κύπριοι εκπρόσωποι του βαθέως κράτους. Όταν ένας άνθρωπος επιλέγει να υπηρετήσει την πατρίδα του από κάποιο αξίωμα και ζητάει την ψήφο του λαού, είτε άμεσα εκλεγόμενος σε δημόσιο αξίωμα, είτε έμμεσα διοριζόμενος από τον εκλεκτό του λαού, σε κάποιο υπουργικό ή άλλο θώκο, οφείλει να υπογράφει ένα «συμβόλαιο τιμιότητας με τον λαό». Τώρα αν αυτό το συμβόλαιο τιμιότητας λέγεται χάρτα δεοντολογίας, είτε κώδικας δεοντολογίας, είτε άλλως πως, δεν έχει και τόση σημασία. Σημασία έχει να υπάρχει ο δημόσιος έλεγχος, η διαφάνεια, το περίφημο «name and shame». Από εκεί και πέρα, αν ο ηγέτης «καταδέχεται» να ελέγχει τους υφισταμένους του, ή αν ο λαός απαιτεί τιμιότητα, ή αν απλώς επαναλαμβάνει «μαζί να τα τρώμε», είναι μια άλλη δύσκολη υπόθεση η οποία πάντα οδηγεί στο «γαία πυρί μιχθήτω». Τις τελευταίες δεκαετίες, ο λαός χόρτασε από λόγια και καλές προθέσεις, απογοητεύθηκε από την αλαζονεία των ηγετών του και δεν είναι τυχαία η σημερινή απαξίωση των θεσμών και των εξουσιών. Αλλά όλα μέχρι να έλθει η ώρα της πρόσληψης ή της προαγωγής στο Δημόσιο. Τελικά, όλοι μαζί τα φάγαμε, όπως είπε και ο αείμνηστος Θεόδωρος Πάγκαλος.

Πέραν όμως από τους νόμους και τους κανόνες, υπάρχει και η θεία δίκη, η οποία στο διάβα των αιώνων καταγράφηκε με διάφορα παραμύθια, τα οποία έλεγαν πάντα πικρές αλήθειες, με αίσθηση πάντα του χιούμορ και της χαράς. Στο προσκήνιο έρχονται οι μύθοι του Αισώπου, αλλά και του Χότζα, μύθοι αγαπημένοι σε όλη την Ανατολή, αλλά και στην Κύπρο, για όσους ξεχνούν ότι είμαστε «Ανατολή Ανατολών». Κάποτε ο Χότζας ανάτρεφε ένα αρνί για την εορτή του Κουρμπάν Μπαϊράμ. Μερικοί «έξυπνοι» φίλοι του, οι οποίοι ορέχτηκαν το αρνί, σκαρφίστηκαν το παραμύθι για το τέλος του κόσμου σε λίγες μέρες και έπεισαν τον «αγαθό» Χότζα να σφάξει το αρνί. Οι «πονηροί» φίλοι μέχρι να ψηθεί το αρνί έβγαλαν τα ρούχα τους και άρχισαν τα παιχνίδια. Ο Χότζας πήρε τα ρούχα και τα έριξε στη φωτιά, προκαλώντας την οργή των «φίλων». Ο Χότζας σχολιάσει απλώς τι τα θέλετε τα ρούχα, αφού σε λίγο θα χαθεί ο κόσμος. Οι πονηροί φίλοι σιώπησαν και πήραν το μάθημά τους. Κατά άλλα, όπως έγραψε και η μοναδική Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου: «Δυο πόρτες έχει η ζωή, άνοιξα μια και μπήκα, σεργιάνισα ένα πρωινό, κι ώσπου να ’ρθει το δειλινό, από την άλλη βγήκα».