Του Παναγιώτη Καπαρή
«Δαιμονικά μαραφέτια» είναι τα κινητά τηλέφωνα, έλεγε γκρινιάζοντας παππούλης, ο οποίος είχε τη χαρά να φιλοξενήσει μεσημέρι Κυριακής, τα παιδιά και τα εγγόνια του. Τα δύο φορές παιδιά του κάθονταν σκυφτά στον καναπέ, κτυπούσαν, με τα δάκτυλα και των δύο χεριών, μετά μανίας τις οθόνες των τηλεφώνων, χωρίς να ανταλλάζουν μεταξύ τους ούτε κουβέντα. «Ελάτε ρε παιδιά να κουβεντιάσουμε, ελάτε να μου πείτε πώς περνάτε στα σχολεία σας, ελάτε να μου πείτε τα καλά για τις διακοπές σας, ελάτε να παίξουμε…». Αλλά, ο παππούλης φαίνεται να κτυπούσε στου κουφού την πόρτα.
Το υπουργείο Παιδείας, πριν από μερικές εβδομάδες αποφάσισε να απαγορεύσει τα κινητά τηλέφωνα στα σχολεία, μετατρέποντας τους δασκάλους και τους καθηγητές σε αστυνομικούς. Η ιστορία θυμίζει τη συνέλευση των ποντικών, η οποία αποφάσισε να δέσουν ένα καμπανάκι στην ουρά του γάτου, ώστε να γλυτώνουν από τις θανατηφόρες επιθέσεις του. Αλλά δεν μπορούσαν να αποφασίσουν ποιος θα δέσει το καμπανάκι. Και όπως λέει και το τραγούδι του Πάνου και του Χάρη Κατσιμίχα: «Όλες οι λύσεις είναι φίνες και ωραίες, τότε και μόνο όταν είναι εφικτές, μα σαν δεν έχεις κότσια να τις εφαρμόσεις άσ’ τες καλύτερα καθόλου μην τις λες». Τώρα πόσο παιδαγωγικό είναι να εφαρμόζονται αστυνομικά μέτρα στα σχολεία, τα οποία πανικοβάλλουν τους καθηγητές λυκείων και εξωθούνται οι μαθητές σε «πονηρές» ενέργειες, είναι μια άλλη δύσκολη υπόθεση.
Και πριν αλέκτορα φωνήσαι, ήρθε ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, να ανακοινώσει ότι προσφέρει δωρεάν ταμπλέτες (tablets) στους μαθητές, οι οποίες με τον ένα ή τον άλλο τρόπο παρέχουν τη δυνατότητα επικοινωνίας των παιδιών. Τα «πανέξυπνα» παιδιά θα συνεχίσουν να «σκρολάρουν» στις οθόνες, θα συνεχίσουν να παίζουν τους «χάκερ» και «γαία πυρί μειχθήτω». Οι μαθητές θα συνεχίσουν να κλείνονται στο καβούκι τους, θα συνεχίσουν την ψυχοπλακωτική μοναξιά της οθόνης και τελικά θα «καμπουριάζουν» χωρίς να ξέρουν το γιατί. Τα ψυχολογικά προβλήματα θα πολλαπλασιάζονται, οι ψυχολόγοι πάντα δεν θα αρκούν, η βία στα σχολεία και τα γήπεδα θα πολλαπλασιάζεται και οι ουσίες νόμιμες και παράνομες θα διαλύουν ψυχές και σώματα. Και όλα αυτά, επειδή δεν τολμούν να παραδεχθούν οι «ταγοί» ότι η ευτυχία βρίσκεται στη χαρά της επικοινωνίας, στην ευλογία της φιλίας και όχι στις «καταραμένες οθόνες».
Πανεπιστημιακοί και ερευνητές, σε μεγάλες χώρες, μελετούν εδώ και δεκαετίες το φαινόμενο. Το Adolescent Brain Cognitive Development Study, μελέτησε για 10 χρόνια τη χρήση κινητών τηλεφώνων και ταμπλετών σε 11 χιλιάδες παιδιά και διαπίστωσε ότι: «Τα παιδιά τα οποία προσηλώνονταν πάνω από δύο ώρες την ημέρα στις οθόνες, είχαν χαμηλότερες επιδόσεις σε τεστ γνωστικής και γλωσσικής επάρκειας, πρόωρη αραίωση του προμετωπιαίου λοβού, καθώς και χαμηλότερη αποκρυσταλλωμένη νοημοσύνη και γνώσεις». Ό,τι και αν σημαίνουν στην πράξη αυτές οι διαπιστώσεις.
Ο καλύτερος χώρος για να εντοπίσει κανείς τις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες είναι τα σχολεία. Η κατάσταση με τα φτωχά παιδιά, όχι μόνο αυτά με μεταναστευτική ταυτότητα, όπως λέγονται, είναι σε κάποιες περιπτώσεις τραγική. Εκπαιδευτικοί μιλούν για λιποθυμίες και αδιαθεσίες παιδιών, γιατί δεν είχαν τίποτα να φάνε το πρωί. Κάνουν λόγο για πεινασμένα παιδιά τα οποία περιμένουν στο διάλειμμα ένα σάντουιτς και ένα χυμό. Για ατημέλητα έως και ακάθαρτα παιδιά και ένα σωρό άλλες τραγικές ιστορίες. Δεν ξέρουμε αν όλα αυτά φθάνουν στα υπουργικά δώματα.
Προβληματισμό προκαλεί το γεγονός ότι πολλές επιχορηγήσεις δίδονται χωρίς κριτήρια σε όλα τα παιδιά. Πλούσιοι και φτωχοί στην ίδια μοίρα, όπως υψηλόμισθοι και χαμηλόμισθοι του δημοσίου έλαβαν τα ίδια ποσοστά αυξήσεων, για να διευρυνθεί αντί να μειωθεί το χάσμα, το οποίο λειτουργεί και διαλυτικά στα θεμέλια του Δημοσίου. €100 ευρώ για σχολικά είδη, €200 για αγορά tablet, €400 για την αγορά φορητού υπολογιστή, €150 για οικογένειες οι οποίες δικαιούνται επιδόματα και εκπτώσεις στα λεωφορεία. Υπάρχουν και άλλα επιδόματα και πολλά άλλα κριτήρια, τα οποία περιορίζουν τους δικαιούχους. Ό,τι και να λένε οι επιστήμονες, οι εκπαιδευτικοί, οι ερευνητές και οι επιχειρηματίες, το μόνο σίγουρο είναι ότι κανείς δεν μπορεί να αντικαταστήσει τα μάτια που γελούν και το πρόσωπο που λάμπει, με όλες τις οθόνες του κόσμου. Τα ηλεκτρονικά «μαραφέτια» λένε ότι διευκολύνουν πρακτικά τη ζωή μας και πολλαπλασιάζουν τον πλούτο των ανθρώπων. Αλλά όχι σπάνια σκλαβώνουν ψυχολογικά και οδηγούν συχνά πυκνά σε «καταραμένα» αδιέξοδα. Άραγε υπάρχει μεγαλύτερη χαρά από δύο χέρια τα οποία σε αγκαλιάζουν ζεστά και από δύο ψυχές οι οποίες είναι «αυτοκόλλητες»; Και όλα συμπυκνώνονται στην έννοια της αγάπης. Έτσι απλά.
