Της Ελένης Ξένου
Αναμφισβήτητα η κοινωνία των πολιτών αναζητεί και επιζητεί μια αλλαγή στην πολιτική ζωή του τόπου. Έχει μπουχτίσει από το πολιτικό κατεστημένο, έχει δεινοπαθήσει με τις διαπλοκές και τις διαφθορές του συστήματος και έχει χάσει κάθε εμπιστοσύνη στα κόμματα και στους πολιτικούς. Έχει θυμώσει, έχει απελπιστεί, έχει ταλαιπωρηθεί οικονομικά και ψυχολογικά και έχει αποφασίσει (συνειδητά ή υποσυνείδητα) να πει ένα «φτάνει πια» σε ό,τι εκπροσωπεί ή θυμίζει το σαθρό κατεστημένο. Όλα αυτά βεβαίως είναι απολύτως κατανοητά, αν αναλογιστούμε τι έχουν βιώσει οι πολίτες τα τελευταία χρόνια (από οικονομική κρίση μέχρι πανδημία, από σκάνδαλα διαφθοράς μέχρι νέα επικείμενη οικονομική κρίση). Και σε όλα αυτά προσθέστε και τη χρεοκοπία του κυπριακού μας θέματος με τις ανυπολόγιστες συνέπειές της. Άρα η κοινωνία των πολιτών σ’ αυτές τις προεδρικές προφανώς αναζητεί εναγωνίως το καινούργιο που θα αντικαταστήσει το ανυπόφορο παλαιό και θα θέσει τέλος σε ό,τι ευθύνεται για την κατάντια του τόπου και την κατρακύλα θεσμών και αξιών. Αυτή όμως η θέση όσο αποφασισμένους κι αν καθιστά τους πολίτες ταυτόχρονα τους καθιστά και ευάλωτους.
Ένα οξύμωρο ομολογουμένως σχήμα το οποίο ως τέτοιο άνετα μπορεί να τύχει πολιτικής χειραγώγησης και δη σ’ αυτή τη χρονική στιγμή. Η «αποφασιστικότητα» του ευάλωτου (και η κοινωνία των πολιτών είναι ευάλωτη λόγω συσσωρευμένου θυμού), είναι το τέλειο θήραμα για ένα «έξυπνο» θηρευτή που ξέρει πότε να ρίξει τα δίχτυά του και πού να στήσει τις παγίδες του. Και αυτές οι εκλογές ενέχουν δυστυχώς αυτή την πολύ σοβαρή επικινδυνότητα. Να πέσει η κοινωνία των πολιτών στα δίχτυα μιας υπόσχεσης αλλαγής, η οποία ωστόσο δεν θα ανταποκρίνεται σ’ εκείνο που θα έπρεπε να είναι η ουσία και το περιεχόμενο αυτής της αλλαγής. Ποιο είναι αυτό; Η δημιουργία ενός νέου πολιτικού ήθους. Υπογραμμίστε το. Διότι προκειμένου να γυρίσουμε σελίδα τότε οφείλουμε να μην επιζητούμε μόνο την αλλαγή αλλά και τη δημιουργία –μέσω αυτής– νέου πολιτικού ήθους. Χωρίς νέο πολιτικό ήθος το μόνο που πετυχαίνουμε είναι μια τρύπα στο ίδιο βρώμικο νερό. Οφείλουμε λοιπόν να διερωτηθούμε αν η πολιτική μας κρίση εμπεριέχει όντως τη συνειδητή αναγνώριση της επείγουσας απαίτησης για δημιουργία αυτού του νέου ήθους. Ή αν τελικά όσο αποφασισμένοι κι αν νομίζουμε πως είμαστε, βρισκόμαστε ακόμα στο στάδιο της μετάβασης, στο οποίο αναγνωρίζουμε μόνο το τι δεν θέλουμε χωρίς να έχουμε την ικανότητα να ορίσουμε και το τι θέλουμε. Στη μεταβατική φάση μόνο η άρνηση είναι βέβαιη, η θέση ακόμα όχι (δεν θέλουμε τη διαφθορά αλλά τι συνιστά την εντιμότητα δεν έχουμε ξεκαθαρίσει). Και το επικίνδυνο είναι να μπερδεύουμε την άρνηση με τη θέση. Να θεωρούμε ότι αυτό που δεν θέλουμε συνιστά σαφή πολιτική θέση. Η άρνηση δεν είναι θέση. Θέση είναι ξέρουμε τι θέλουμε και με αυτή τη γνώση να διακρίνουμε ποιο είναι το πραγματικά καινούργιο που πρέπει και μπορεί να αντικαταστήσει το παλιό. Υπάρχει αυτό το καινούργιο στις επιλογές μας;
Και βάσει ποιου κριτηρίου αποφασίζουμε πως υπάρχει; Της άρνησης ή της ξεκάθαρης θέσης; Δεδομένης της ευθύνης που φέρουμε στην κατάντια του τόπου, έχουμε ηθικό χρέος να θέσουμε αυτά τα ερωτήματα στους εαυτούς μας. Και αφού τα θέσουμε έχουμε ηθικό χρέος να απαιτήσουμε από όλους όσοι διεκδικούν την ψήφο μας και υπόσχονται την αλλαγή να διαχωρίσουν τη θέση τους με ξεκάθαρες τοποθετήσεις από πρόσωπα και μεθόδους του παλιού κατεστημένου τρόπου σκέψης. Μόνο έτσι θα μας αποδείξουν πως είναι σε θέση να δημιουργήσουν το νέο πολιτικό ήθος που επιζητούμε. Και όποιος δεν αποτολμά αυτό το έμπρακτο διαχωρισμό έχουμε ηθικό χρέος να τον στριμώξουμε μέχρι να το πράξει απαιτώντας απαντήσεις σε ξεκάθαρα ερωτήματα. Διότι μόνο έτσι μετατρέπουμε την άρνηση σε θέση. Όταν ως κοινωνία των πολιτών διεκδικούμε το νέο πολιτικό ήθος που μας αξίζει και όχι απλά μια οποιαδήποτε αλλαγή.
