Της Ελένης Ξένου
Δεν αρκεί να ευχηθούμε ο ένας στον άλλο καλή χρονιά. Χρειάζεται κάτι περισσότερο αυτή τη φορά. Μια βαθύτερη ανασκόπηση και μια ουσιαστική ενδοσκόπηση. Πέρυσι ίσως ήμασταν ακόμα σοκαρισμένοι από τα δεδομένα της πανδημίας για να αποτολμήσουμε κάτι τέτοιο με ποσοστά επιτυχίας. Φέτος, όμως, δεν έχουμε καμία δικαιολογία. Οφείλουμε να κοιτάξουμε την πραγματικότητα κατάματα και κυρίως τα υποκείμενα νοσήματα αυτής της κοινωνίας, τα οποία βγήκαν όλα στην επιφάνεια και περιφέρονται γύρω μας χωρίς ορατές πιθανότητες αποθεραπείας.
Και μη βιαστείτε να μου αντιτάξετε πως αυτό συμβαίνει παντού, γιατί εμείς είμαστε μια μικρή κουκκίδα σ’ αυτή τη νοσούσα υφήλιο και θα μπορούσαμε να έχουμε άλλες προτεραιότητες από εκείνες που κυκλοφορούν στις μεγάλες χώρες. Δεν τις είχαμε και ούτε τις έχουμε. Αντιθέτως σπεύδουμε να ενταχθούμε στην υστερία που επικρατεί παντού και φροντίζουμε να ενισχύσουμε αυτή την τοξικότητα διοχετεύοντας τα συγχυσμένα μας συναισθήματα στην ανακύκλωσή της. Έχουμε όμως χρέος να βγούμε από τα περιορισμένα τετραγωνικά που μέχρι τώρα αφήναμε τη σκέψη μας να περιπλανιέται και να δούμε γύρω μας με ευρυγώνιο φακό, ώστε να τολμήσουμε την υπέρβαση που μας υπαγορεύει η ευθραυστότητα της ίδιας της ζωής. Και ο μόνος τρόπος είναι να συνειδητοποιήσουμε από τι πραγματικά νοσούμε, να εντοπίσουμε δηλαδή τα υποκείμενα νοσήματα που μας αφήνουν σε μια μόνιμη πάθηση.
Το πιο ενδεικτικό αυτής της πάθησης είναι πως έχουμε φτάσει στο τραγικό σημείο να χαρακτηρίζουμε την πνευματικότητα αλλά και την τόλμη να υπερβούμε τα στεγανά μας ως ουτοπία ή ως ένα λανθάνοντα ρομαντισμό, ενώ θα έπρεπε στην παρούσα φάση να είναι το πρώτιστο ζητούμενό μας. Αντ’αυτού επιλέγουμε την πεπατημένη, αλλάζοντάς της περιτυλίγματα, προκειμένου να μην ξεβολευτεί η σκέψη μας από τις οικείες διαδρομές της. Συντηρούμε αυτά που μας θυμώνουν με τη θλιβερή ψευδαίσθηση ότι τα πολεμούμε απλώς και μόνο επειδή πληκτρολογούμε την αντίδρασή μας ή επειδή επιλέγουμε το αντίπαλο στρατόπεδο χωρίς καλά-καλά να διακρίνουμε τι στην ουσία πρεσβεύει. Και υποβιβάζουμε έννοιες και αξίες στα μέτρα μας νομιζόμενοι πως με αυτό τον τρόπο τις κάνουμε κτήμα μας χωρίς, ωστόσο, να πλησιάζουμε στην πράξη το εννοιολογικό τους βάθος.
Επαναλαμβάνουμε το ίδιο αφήγημα με την πλανεμένη πεποίθηση πως το βελτιώνουμε, ενώ στην πραγματικότητα υπογραμμίζουμε όλες τις λέξεις που εξακολουθούν να μας κρατούν εγκλωβισμένους σε διχασμούς που πλέον δεν έχουν κανένα ουσιαστικό αντίκρισμα. Και όποιον τολμήσει να κάνει ένα βήμα έξω από αυτό το κουτί για να μας υποδείξει έναν άλλο δρόμο είμαστε πανέτοιμοι να τον στείλουμε στο πυρ το εξώτερον. Εξακολουθούμε να διατηρούμε επιλεκτική μνήμη και επιλεκτικές ευαισθησίες και επιλέγουμε να ορίζουμε την ανθρωπιά και την ηθική, όπως μας συμφέρει ώστε να μην αναγκαστούμε να υπερβούμε τις επιλεκτικές μας ευαισθησίες.
Έχουμε επιτρέψει σε πολιτικούς και παπάδες να ποδοπατούν την ουσία της πνευματικότητας, μετατρέποντάς την σ’ ένα θρησκόληπτο εκφοβισμό και θυσιάζουμε την κριτική μας σκέψη στον βωμό της συντήρησης του φόβου. Εξακολουθούν να μας ορίζουν και να μας καθορίζουν οι φόβοι μας χωρίς να αντιλαμβανόμαστε πως μόνο η κατά μέτωπο αντιμετώπισή τους είναι ο τρόπος για να υπερβούμε τις κατεστημένες παθογένειές μας.
Και ενώ όλο αυτό τον χρόνο που μας πέρασε οφείλαμε να γίνουμε περισσότερο άνθρωποι και να απαιτούμε ανθρώπινες συνθήκες για τους ευάλωτους συνανθρώπους μας, τους ηλικιωμένους, τους ευπαθείς, τους μοναξιασμένους, τους οικονομικά δυσπραγούντες, τους μετανάστες κ.ά., εμείς πιπιλούμε τα ίδια και τα ίδια με άλλες λέξεις, νομιζόμενοι πως γινόμαστε περισσότερο άνθρωποι.
Αν όμως αυτό πραγματικά επιδιώκουμε τότε, προτού ευχηθούμε καλή χρονιά, οφείλουμε να θέσουμε στον εαυτό μας αυτό το ερώτημα: Τι έχουμε κάνει ο καθένας μας –εμπράκτως και όχι απλώς πληκτρολογώντας τη δήθεν ανθρωπιά μας– ώστε να γίνει περισσότερο άνθρωπος; Διότι ο άνθρωπος είναι πάντα κάτι παραπάνω από άνθρωπος και πάντα κάτι λιγότερο από άνθρωπος και είναι με αυτό τον διαχωρισμό που οφείλουμε επιτέλους να αναμετρηθούμε.
