Του Απόστολου Κουρουπάκη
Η πολύ σπουδαία δουλειά που επιτελεί εδώ και πολλά χρόνια η δικοινοτική Επιτροπή Πολιτιστικής Κληρονομιάς θα πρέπει να ενισχυθεί έτι περισσότερο, διότι όσα από στα Κατεχόμενα μένουν ασυντήρητα εντός πολύ λίγου θα είναι και διηγώντας τα να κλαις. Εννοείται πως κανείς φορέας του δεν μπορεί να κάνει κάτι μόνος του, κανένα πρόσωπο δεν μπορεί να καταφέρει τίποτε μονό του, και φυσικά τίποτε δεν μπορεί να γίνει χωρίς χρήματα, μα και καλή διάθεση. Επαναλαμβάνω, το έργο της δικοινοτική Επιτροπής Πολιτιστικής Κληρονομιάς είναι σημαντικότατο, οι άνθρωποι της επιτροπής κάνουν ό,τι μπορούν, αλλά δεν τα προλαβαίνουν όλα, δεν μπορούν να είναι παντού.
Και αυτό το παντού πρέπει να καλυφθεί με κάποιον τρόπο, ιδού πεδίο δόξης λαμπρόν για τις ενώσεις κατεχόμενων δήμων και κοινοτήτων. Οφείλουν να σηκώσουν τα μανίκια τους και να ξεκινήσουν την καταγραφή των μνημείων που βρίσκονται στα διοικητικά όρια τους, να βρουν ανθρώπους, ιστορικούς, βιβλιοθηκονόμους, αρχαιολόγους που θα αναλάβουν να περπατήσουν σπιθαμή προς σπιθαμή τους τόπους εκείνους. Είναι δύσκολο, σαφώς, αλλά γίνεται, είναι κοστοβόρο, αλλά δεν είναι ακατόρθωτο να βρεθούν χρήματα από διάφορες πηγές. Οι κατεχόμενες κοινότητες και οι κατεχόμενοι δήμοι θα πρέπει επιτέλους να καταλάβουν ότι ο τόπος τους βρίσκεται στο χείλος της εξαφάνισης από τον χάρτη. Νέοι και νέες με πολύ καλές σπουδές στις ανθρωπιστικές επιστήμες στην Κύπρο υπάρχουν, γιατί δεν τους αξιοποιούν οι Ενώσεις;
Γιατί δεν πιέζουν το υπουργείο Εσωτερικών και τον κ. Νουρή, ο οποίος τόσο πολύ κόπτεται για την αλλοίωση του πολιτισμού μας να κάνει κάτι; Γιατί δεν ενδιαφέρονται να σώσουν ψήγματα της ιστορίας του τόπου τους; Γιατί δεν αξίζει να σωθούν γλυπτά, όπως αυτό του Ιωάννη Λαμπαδιτη, του Τήνιου γλυπτη, συγγενή του Γιαννούλη Χαλεπά, το οποίο ανακάλυψα, όταν επισκέφθηκα το κοιμητήριο της Κερύνειας, στο μνήμα του Γρηγόριου ∆ημητριάδη, «ανδρί ευσεβεί χρηστώ τε και τα μάλιστα φιλοπάτριδι και των καλών ζηλωτή», ο οποίος απεβίωσε και ετάφη στο κοιμητήριο το 1906, σε ηλικία 75 ετών. Υπογράφει ο καλλιτέχνης: Ι. Λαμπαδίτης, Τήνιος, Αθήναι. Πιο κάτω υπάρχει μικρό έργο του Κύπριου γλύπτη Ανδρέα Θυμόπουλου, ο οποίος υπογράφει στα αγγλικά: Α. Thymopoulos, Sculptor, Nicosia… μιας και πρόκειται για τον τάφο της Latifa Nassir, από την Αίγυπτο. Σίγουρα δεν είμαι μόνο εγώ που ενθουσιάζομαι, όταν βρίσκω τέτοια ονόματα χαραγμένα στα μάρμαρα. Φυσικά και δεν είναι μόνο αυτά τα γ, ίσως αυτά θεωρηθούν ελάσσονα έργα τέχνης, είναι και τα εκπληκτικά καμπαναριά της περιοχής της Μόρφου, οι ναοί με τις ενδιαφέρουσες επιγραφές, είναι τα απομεινάρια μιας άλλης εποχής, μνημεία που η τουρκική εισβολή και συνεχιζόμενη κατοχή τα καθιστούν έρμαια του χρόνου και της ανθρώπινης αδιαφορίας. Σε μερικά χρόνια δεν θα έχουν μείνει και πολλά όρθια, και όχι από μισαλλοδοξία, όχι, απλώς από αδιαφορία. Η μισαλλοδοξία έκανε τη δουλειά της και στις δύο πλευρές, διότι και από εδώ έχουμε κάνει τη ζημιά μας.
Ή μήπως πρέπει να τα καλύψει ο κατοχικός στρατός για να κάνουμε κάτι; Έτσι δεν κάναμε και με την Αμμόχωστο; Υπάρχουν πολλοί και πολλές εκεί έξω, αξιοποιήστε τους/τες, επωφεληθείτε από τις επιστημονικές τους γνώσεις. Ό,τι γράφει στο μάρμαρο ενός τάφου, ενός μεγάρου ή στην αναθηματική πλάκα στην είσοδο ενός τζαμιού ή μιας φουντάνας, ουδέν πέραν τούτου. Κατεχόμενοι δήμοι και κοινότητες, υπουργείο Εσωτερικών, λαογραφικοί και άλλοι όμιλοι, θα πρέπει να είχαν κινητοποιηθεί χθες. Αλλιώς ας πάψουν τα κλάματα, όταν έρχεται το κακό.
Πάντως, είναι ευκαιρία, τώρα που το νεοσύστατο υφυπουργείο Πολιτισμού στεγάζεται στο Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών να γίνει κάποια συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας και να ενισχυθεί το Κέντρο, στο οποίο φυλάσσεται μεταξύ άλλων και το Αρχείο Προφορικής Παράδοσης, ένας θησαυρός εν πολλοίς αναξιοποίητος από την επιστημονική κοινότητα. Θα πρέπει ο κ. Προδρόμου να δώσει πίστη στους ανθρώπους που αγαπούν αυτό το αρχείο, και στις προσπάθειές τους. Τέτοιου είδους αρχεία δεν πρέπει να αφήνονται στις ορέξεις ολιγομαθών και κουφών ανθρώπων. Υπάρχουν, επαναλαμβάνω νέοι άνθρωποι, που με μια μικρή παρακίνηση μπορούν να κάνουν θαύματα και ο κ. Προδρόμου το ξέρει αυτό.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν με ό,τι έχουμε, και συνδυαστικά να προλάβουμε να σώσουμε ό,τι σώζεται, σε ολόκληρο το νησί. Κρατικοί φορείς, αρχές των κατεχόμενων πόλεων και χωριών, όμιλοι και λοιποί σύνδεσμοι, Τεχνική Επιτροπή για την Πολιτιστική Κληρονομιά, εγώ και εσείς και οι απέναντι. Αλλιώς ας γίνουν όλα τρόχαλος να ξεμπερδεύουμε.
