

Του Απόστολου Κουρουπάκη
Ένα από τα σημεία που συμφωνήθηκαν στην άτυπη Πενταμερή της Γενεύης την Τρίτη 18 Μαρτίου είναι και η συντήρηση/αποκατάσταση των κοιμητηρίων, τα υπόλοιπα είναι διάνοιξη τεσσάρων σημείων διέλευσης, αποναρκοθέτηση, σύσταση Τεχνικής Επιτροπής Νεολαίας, ανάληψη πρωτοβουλιών για την κλιματική αλλαγή, εγκαταστάσεων φωτοβολταϊκών στη Νεκρή Ζώνη, και φυσικά η νέα συνάντηση τέλος Ιουλίου και ο διορισμός προσωπικού απεσταλμένου. Όλα είναι πολύ σημαντικά και βοηθούν στο να αναπτυχθεί κουλτούρα συνεννόησης στη βάση. Στέκομαι ιδιαίτερα στη συντήρηση των κοιμητηριών. Είναι ακόμη μία ψηφίδα στη διατήρηση της μνήμης των τόπων, στη βεβαίωση ότι ο σεβασμός μπορεί να οικοδομηθεί ή και να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο.
Αυτόν τον αγώνα δίνει εδώ και πάρα πολλά χρόνια και η δικοινοτική Επιτροπή για την Πολιτιστική Κληρονομιά. Η επιτροπή έχει δώσει αγώνες για τη διάσωση μνημείων και στις δύο πλευρές, εκκλησίες, δημόσιες υποδομές (υδραγωγεία), τζαμιά, οχυρώσεις και φυσικά έχει εντάξει στο πρόγραμμά της και κοιμητήρια, μουσουλμανικά και χριστιανικά. Υπάρχουν και κοινότητες που έχουν φροντίσει ιδίοις εξόδοις, με την αρωγή και υποστήριξη της Επιτροπής, να ευπρεπίσουν τα κοιμητήριά τους.
Ο Μουσταφά εν τέλει πέθανε από ασφυξία, όπως και ο Δημήτρης, τον Σεπτέμβριο του 1951
Μπορεί να φαίνονται μικρά και εύκολα τέτοια βήματα, αλλά θεωρώ πως είναι καίρια στην εμπέδωση του κλίματος της συνεργασίας που η Επιτροπή για την Πολιτιστική Κληρονομιά με το σπουδαίο έργο της καταδεικνύει κάθε φορά ότι μπορεί να επιτευχθεί. Δεκάδες μνημεία συντηρήθηκαν, δεκάδες περιμένουν να ενταχθούν στο πρόγραμμα της Επιτροπής. Σαφώς και πολλά μένουν να γίνουν, ακόμα, ώστε να προλαμβάνονται γεγονότα όπως η πρόσφατη κατάρρευση μέρους του ναού του Αγίου Γεωργίου στο Βουνό της Κερύνειας. Ένας τόπος που κουβαλάει το δικό του δράμα, μιας και εκεί κατοικούν οι κάτοικοι της Τόχνης.
Συνεχίζοντας τη δική μου έρευνα, μόλις την περασμένη Κυριακή βρέθηκα στο τ/κ κοιμητήριο της Τόχνης, το οποίο έχει ενταχθεί στο πρόγραμμα αποκατάστασης της Επιτροπής και του UNDP, μαζί με το τζαμί του χωριού. Σκόνταψα στον τάφο του Μουσταφά Ιμπραχήμ. Και να που πετάχτηκε μπροστά μου η μνήμη του τόπου και του ανθρώπου. Ο Μουσταφά Ιμπραχήμ έχασε τη ζωή του, όταν πήγε να βοηθήσει τον Δημήτρη Αβερκίου, ο οποίος έχοντας μπει στον ιδιόκτητο λάκκο του για να ελέγξει την αντλία, δεν είχε δώσει σημεία ζωής. Ο Μουσταφά εν τέλει πέθανε από ασφυξία, όπως και ο Δημήτρης, τον Σεπτέμβριο του 1951. Να λοιπόν που υπάρχει και αυτός ο πόνος, να που υπήρχαν και εκείνες οι πράξεις αυτοθυσίας, απόδειξης φιλίας ίσως. Ο τάφος του Μουσταφά Ιμπραχήμ που γεννήθηκε το 1916 και πέθανε σε ηλικία 35 ετών γιατί πήγε να βοηθήσει τον συγχωριανό του. Αξίζει στον Μουσταφά Ιμπραχήμ να μνημονεύεται αξιοπρεπώς, λοιπόν. Να θυμόμαστε πως ο άνθρωπος εκτός από την καταστροφή είναι ικανός και για το καλό.