Του Απόστολου Κουρουπάκη
Πέρασε και το επετειακό έτος 2024, το οποίο σηματοδοτούσε τα πενήντα χρόνια από το πραξικόπημα και την επακολουθήσασα τουρκική εισβολή, το καλοκαίρι του 1974. Αν κάνετε μία βόλτα στα Κατεχόμενα, και όχι μόνο, και είστε κάπως προσεκτικοί/ές ίσως να δείτε την πρόσφατη ιστορία του τόπου μπροστά σας, και να ζήσετε με μια ματιά μόνο τις πέντε μέρες που σημάδεψαν σχεδόν ανεξίτηλα την Κύπρο. Ο Γρίβας και ο Μακάριος –αλφαβητική η σειρά– ζουν πάνω σε τοίχους εκκλησιών ή σπιτιών, με μπλε ή πράσινη μπογιά, συνήθως... στην Αγία Άννα της Καλοψίδας για παράδειγμα η νέα τάξη πραγμάτων είναι ολοφάνερη ακόμα, και μες στην ανοιχτωσιά και στην ησυχία του τοπίου στάθηκα να ακούσω τι μου φωνάζουν οι λέξεις... έχοντας πριν από λίγο φωτογραφήσει τον τάφο και το μνημείο του Χαράλαμπου Μιχαήλ, που σκοτώθηκε στις 16 Μαρτίου 1956, όταν η βόμβα που επιχείρησε να πετάξει εξερράγη και τον σκότωσε. Και σκεφτόμουν πώς πέρασαν 68 χρόνια από τότε που ο Μιχαήλ έγινε ήρωας και 50 χρόνια αφότου οι ηγέτες του αγώνα του Μιχαήλ έγιναν συνθήματα που έκαναν τον τόπο ήρωα... οι τόποι μιλούν εν τη σιωπή τους...
Θυμήθηκα, γράφοντας αυτό το άρθρο, πως τα ξημερώματα της 20ής Ιουλίου άκουσα τις σειρήνες, ενόσω απομαγνητοφωνούσα τη συνέντευξη ενός αιχμαλώτου πολέμου, του Ανδρέα Βασιλειάδη και μάλιστα στο σημείο της μεταγωγής του από τα Άδανα προς την Αμάσεια, και μεταφέρθηκα για κλάσματα του δευτερολέπτου σε ένα άλλο σύμπαν... Και ένιωθα πως όσα και αν ακούσω ή διαβάσω πόρρω θα απέχουν από όσα βίωσαν οι άνθρωποι που είδαν σε μερικές ώρες τη ζωή τους να έρχεται τα πάνω-κάτω και πενήντα χρόνια μετά να πασχίζουμε να ζήσουμε σε έναν τόπο ελεύθερο βαρών.
Γι’ αυτά, λοιπόν, τα 50 χρόνια διοργανώθηκαν και ακόμα βρίσκονται σε εξέλιξη μεγάλες εικαστικές εκθέσεις, μουσικές συναυλίες, κυκλοφόρησαν πολλά βιβλία, ανέβηκαν θεατρικές παραστάσεις, γενικώς έγιναν πολλά, πολλά και ενδιαφέροντα, όχι φυσικά όλα, αλλά έγιναν πράγματα που έφεραν στο ξανά στο προσκήνιο της επικαιρότητας το εμβληματικό «Δεν Ξεχνώ», τις κατεχόμενες από τον τουρκικό στρατό πόλεις, κωμοπόλεις, και χωριά της βόρειας πλευράς του νησιού. Αρκετοί στα Μέσα αναζητήσαμε νέες ιστορίες και εκμυστηρεύσεις, από πρόσφυγες, παλαιούς πολεμιστές, συγγενείς θυμάτων/πεσόντων και αγνοουμένων, δημοσιεύσαμε πολλές από αυτές και έτσι κάναμε κι εμείς το χρέος μας. Όμως μετά από ένα εξάμηνο σχεδόν εκδηλώσεων τι είναι αυτό που έμεινε; Κόλλησε, κατά την κοινή έκφραση, κάτι πάνω μας ή εκδηλώσεις ήταν και περάσαν; Έγινε αφορμή το 2024 να ξανασυζητήσουμε το περίφημο «Δεν Ξεχνώ» με τους φίλους μας, την παρέα μας, στα σχολεία μας, με την οικογένειά μας, χωρίς να έχουμε αμετακίνητες αφετηριακές Αρχές; Μετά από έξι μήνες εκδηλώσεων μάθαμε ή διαισθανθήκαμε κάτι για να προσπαθήσουμε να αλλάξουμε την κατάσταση στο νησί; Πόσο μιλήσαμε για το τι έφερε η κυπριακή τραγωδία στις μεταπολεμικές γενιές; Πώς αυτή η εμπειρία που ισοπέδωσε ανθρώπους επηρέασε και επηρεάζει ακόμα τις επόμενες από αυτούς γενιές; Συζητήθηκε το θέμα της ταυτότητας των Κυπρίων, με νηφαλιότητα όμως, και όχι έχοντας από την αρχή καταλήξει, πως είμαστε/είναι εκείνο και όχι το άλλο; Πώς η Κυπριακή Δημοκρατία οργάνωσε τις εκδηλώσεις; Ήταν εκδηλώσεις που άφησαν κάτι στην κοινωνία; Αυτή τη χαίνουσα πληγή, που είχε αρχίσει να ανοίγει πολύ πριν από το καλοκαίρι του 1974, αυτές οι εκδηλώσεις κατάφεραν να την κλείσουν έστω κατά τι; Μακαριακοί, Γριβικοί, Εθνικόφρονες, Δεξιοί, Αριστεροί, Λυσσαριδικοί, ΕΔΕΚ, ανένταχτοι Αριστεροί, αντιεξουσιαστές, επαναπροσεγγιστές, φίλοι του ενιαίου κράτους, «Νεοκύπριοι», Κύπριοι απλώς, Καλαμαράδες, ξένοι, μετανάστες, όλοι οι παραπάνω, κατάφεραν να βρουν ένα κοινό σημείο έναρξης μιας παραγωγικής συζήτησης; Ή αφήσαμε τον κ. Φειδία Παναγιώτου να μαθαίνει ιστορία μόνος του;
