Του Απόστολου Κουρουπάκη
Πηγαίνοντας την Παρασκευή στην εφημερίδα παρατήρησα στην περιοχή της Έγκωμης μερικούς εργάτες να μαζεύουν ελιές σε κάποιο εναπομείναν αγροτεμάχιο της περιοχής. Αμέσως μού ήλθαν στο μυαλό εικόνες από την εποχή που και η οικογένειά μου αυτή ακριβώς την περίοδο ξεκινούσε να οργανώνει την ελαιοσυγκομιδή, σε χωράφια που ανήκαν στην οικογένεια πάππου προς πάππου ή είχαν αποκτηθεί πιο πρόσφατα.
Θυμήθηκα τη γιαγιά μου που πάντοτε έλεγε πως δεν υπάρχει καλύτερη δουλειά από το μάζεμα της ελιάς, φράση που ποτέ μου δεν κατάλαβα, μιας και για εμένα αυτή η διαδικασία δεν ήταν ουδόλως αγαπητή. Βλέποντας τους εργάτες θυμήθηκα συζητήσεις στο σπίτι στο χωριό, με λέξεις που πάσχιζα να καταλάβω, όταν ήμουν παιδί, η βεντέμα, η δέμπλα, οι παλέτσες, η φάμπρικα, τα γράδα, τα μουρέλα, τα λιόφυτα, και άλλες πολλές, τις οποίες συν τω χρόνω μάθαινα, γιατί άρχισαν να έχουν υπόσταση στην πραγματικότητά μου, έστω και περιστασιακή. Αλλά αυτό είναι άλλο κεφάλαιο, από αυτό που θέλω να θίξω στη στήλη.
Νοσταλγικές, λοιπόν, σκέψεις, που μου ήρθαν καθώς έβλεπα κάποιους εργάτες γης να μαζεύουν ελιές λίγο έξω από την πόλη. Οι εικόνες, ενώ μου ήταν οικείες, ταυτόχρονα μού φαινόντουσαν τόσο ξένες, λίγο γιατί έχασα κι εγώ την επαφή μου με τέτοιες διαδικασίες, λίγο γιατί συνήθισα στο γκρίζο των πόλεων. Κέρδιζε έδαφος στο μυαλό μου ότι αυτή η εικόνα είναι ξένη, δεν ταιριάζει σε μία σύγχρονη πόλη μια τέτοια εικόνα. Και σε δεύτερο χρόνο με ενοχλούσε ότι άρχισα να συνηθίζω στο γκρίζο, και στην ιδέα της άναρχης ανάπτυξης. Σίγουρα δεν μπορούμε να επιστρέψουμε στις εποχές που οι πόλεις ήταν περιτριγυρισμένες από περβόλια, αλλά αναρωτιέμαι πόσο τσιμέντο χρειάζεται ακόμα στις πόλεις μας; Πώς σχεδιάζονται τα προάστεια της κάθε πόλης; Αρκούν μερικά τετραγωνικά πρασίνου, σε πάρκα που είναι τέτοια μόνο κατ’ όνομα; Αρκεί να έχουμε δέντρα καχεκτικά στα πεζοδρόμιά μας ή παρτέρια με μαραμένα λουλούδια, ακροβολισμένα στους δρόμους μας;
Γιατί δεν έχουμε πλατείες πράσινες, περιποιημένες, αλλά αντιθέτως έχουμε πλακόστρωτες ανοιχτωσιές, με το πράσινο να είναι μία πρόσθετη πινελιά; Γιατί επιμένουμε να χτίζουμε χωρίς ουσιαστικό πολεοδομικό σχεδιασμό, αγνοώντας ότι σε μερικά χρόνια πύργοι, τερατώδη κτήρια, απουσία πρασίνου γύρω και μέσα στις πόλεις μας θα δημιουργήσουν ένα ασφυκτικό περιβάλλον, στο οποίο μετά βίας θα μπορούμε να επιβιώσουμε; Γιατί καμία δημοτική αρχή, κυρίως στις μεγάλες πόλεις, δεν έχει συγκεκριμένα πλάνα για τους δημόσιους κήπους; Γιατί χρειάζεται και σε αυτούς η ανάπτυξη –όπως την εννοεί κανείς– και όχι απλώς ο εξωραϊσμός τους και η προώθησή τους ως σημείο αναφοράς, κοινωνικοποίησης, περιπάτου; Γιατί να είναι ξένο το πράσινο σήμερα στις πόλεις μας; Υπάρχει άραγε τρόπος να έχουμε πόλεις βιώσιμες σε 20-30 χρόνια; Υπάρχει άραγε πλάνο να σώσουμε ό,τι σώζεται ακόμα στον Ακάμα, στο Τρόοδος; Μπορούμε να ελπίζουμε ότι ο Πενταδάκτυλος θα είναι πράσινος στα επόμενα πέντε-δέκα χρόνια; Διότι, η άναρχη ανάπτυξη δεν είναι φαινόμενο μόνο του Τρικώμου, αλλά και στις βόρειες πλαγιές της οροσειράς (βλ. για παράδειγμα τη Βασίλεια της Κερύνειας).
Ένα πράγμα που θα πρέπει λοιπόν, μεταξύ άλλων, να καλλιεργηθεί είναι και περιβαλλοντικός πολιτισμός, διότι δεν φτάνει να λέμε για την αξία του περιβάλλοντος, αν δεν μπορούμε τελικά να το εκτιμήσουμε στο βάθος του. Με ανησυχία διαβάζω για το glamorous glamping. Τρομάζω στην ιδέα μιας τέτοιας ανάπτυξης σε περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, ή πλησίον αυτών. Ο Ακάμας, το Τρόοδος, ο Πενταδάκτυλος, οι δημόσιοι χώροι πρασίνου στις πόλεις είναι η εικόνα μας, μπορεί να χρειαζόμαστε πολιτιστικές δομές, να έχουμε ανάγκη για καλλιτεχνική δημιουργία, να μας είναι απαραίτητες οι πάσης φύσεως εκδηλώσεις, αλλά στη φύση αφήνουμε ανεξίτηλο το αποτύπωμά μας και ώς τώρα δεν κάνουμε και πολύ καλή δουλειά.
Περιβαλλοντικός πολιτισμός φυσικά δεν είναι μόνο το πράσινο στις πόλεις, αλλά και ο σεβασμός μας στη βιοποικιλότητα, στο πώς εκμεταλλευόμαστε τη φύση, στο πού και πώς στήνουμε μονάδες για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Πώς αντικρίζουμε και πώς αξιοποιούμε τον πρωτογενή τομέα και τι αξία προσδίδουμε στη γη που μας τρέφει.
Ευγνώμων στη γη λοιπόν που πασχίζει ακόμα και εν τω μέσω πολυκατοικιών καταφέρνει να γεννάει καρπούς και να μας θυμίζει ότι αυτή μας θρέφει.
