Του Ανδρέα Ανδρέου
Όλα γύρω μας μυρίζουν… ακρίβεια. Έχουμε αύξηση του κόστους παντού, από τις βασικές πρώτες ύλες παραγωγής μέχρι τα τελικά προϊόντα κατανάλωσης. Έχουμε πληθωρισμό στην οικονομία και συνεχείς αυξήσεις επιτοκίων σαν όπλο καταπολέμησής του. Όλοι στην αισιόδοξη πλευρά των πραγμάτων βλέπουμε με καχυποψία το μέλλον, ενώ στην απαισιόδοξη πλευρά των πραγμάτων αυτό μεταφράζεται σε φόβο –αν περιλάβουμε στην εξίσωση και τις γεωπολιτικές αναταραχές που συμβαίνουν εδώ γύρω.
Και ας μην γελιόμαστε, όταν το κόστος πάει πάνω και τα εισοδήματα μένουν σταθερά σε ονομαστικούς όρους αλλά συρρικνώνονται σε πραγματικούς, τότε η δυνατότητά μας να ανταποκρινόμαστε στις βασικές απαιτήσεις και υποχρεώσεις μας μειώνεται αποτρέποντάς μας έστω να διατηρήσουμε το επίπεδο ζωής που είχαμε αμέσως προηγουμένως.
Παρόλα αυτά, βλέπουμε κάθε μήνα για πολλούς μήνες τώρα – χρόνια καλύτερα– πως, παρόλες τις συνεχείς κρίσεις που μας κτυπούν και τις πολυάριθμες ορθολογιστικές οικονομικές αναλύσεις που γίνονται, η αγορά των ακινήτων ανεβαίνει κόντρα σε κάθε ανάλυση.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Στην προσπάθεια να απαντηθεί αυτή η φαινομενική «ανωμαλία» βοηθά να ανατρέξουμε σε μια ιστορία που δημοσίευσε σε μια έκθεση του ο φιλόσοφος Isaiah Berlin πίσω στο 1953: αυτήν του σκαντζόχοιρου και της αλεπούς. Επί τροχάδην, η αλεπού επεξεργάζεται πολυάριθμους δημιουργικούς και πανούργους τρόπους να επιτεθεί και να φάει τον σκαντζόχοιρο. Πάντα, όμως, αποτυγχάνει. Και ο λόγος Ο λόγος είναι πως ο σκαντζόχοιρος έχει ένα όπλο και πάντα καταφέρνει να αμυνθεί με επιτυχία: τυλίγεται σε σφαίρα και τα αγκάθια του που τον περιβάλλουν είναι το ένα και αποτρεπτικό όπλο κατά της αλεπούς και των μεθοδεύσεών της.
Ποιος είναι λοιπόν ο σκαντζόχοιρος της αγοράς των ακινήτων που φαίνεται να τη βοηθά να επιβιώνει μέσα από αυτές τις κρίσεις;
Την απάντηση αν θέλετε την πιστεύετε, αλλά είναι: το χαμηλό απόθεμα μονάδων.
Τώρα θα μου πείτε, «… μα είσαι σοβαρός Τόσα που κτίζονται παντού και έχει χαμηλό απόθεμα...»
Καταρχάς, το «τόσα που κτίζονται παντού...» αποτελεί μια πολύ γενικευμένη παρατήρηση και τοποθέτηση. Βλέπουμε να κτίζονται μεν, αλλά βλέπουμε και συνεχείς αυξήσεις σε νέα πωλητήρια έγγραφα. Αυτό σημαίνει πως κάποιοι αγοράζουν και όχι μόνο «κάποιοι», αλλά αυτοί οι κάποιοι είναι τόσοι σε αριθμό που οι διαθέσιμες μονάδες για πώληση είναι πολύ λιγότερες από αυτές που βλέπουμε να κτίζονται. Φαίνεται να έχουμε μια φυσική ροπή στο να πιστεύουμε πως όσα κτίζονται είναι και απούλητα.
Κατά δεύτερον, έχουμε το εξής δεδομένο: η αύξηση στο κόστος κατασκευής και στο κόστος δανεισμού επηρεάζει και τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα ανάπτυξης γης. Όσο και να θέλουν να αυξήσουν την παραγωγή τους, αφού αφενός βλέπουν τις ελλείψεις και αφετέρου είναι και η κύρια τους επιχειρηματική δραστηριότητα, δεν το κάνουν επειδή έχουν περιορισμένους οικονομικούς πόρους και τους δέρνει ο αέρας από όλες τις πλευρές για πολύ καιρό τώρα. Άρα οι νέες προσθήκες στην αγορά που θα αύξαναν την προσφορά έρχεται με μειωμένους ρυθμούς. Αυτό δημιουργεί αυξητικές πιέσεις στις τιμές των ακινήτων.
Κατά τρίτον, έχουμε τους ιδιώτες οι οποίοι δεν πουλάνε σε τέτοιους αριθμούς που να χαλαρώσουν τις πιέσεις και να πέσουν οι τιμές. Ο μέσος Κύπριος που ιδιοκατοικεί, δεν αλλάζει εύκολα σπίτι. Και σίγουρα δεν θα το κάνει τώρα που οι συνθήκες δανεισμού είναι χειρότερες από ό,τι τα τελευταία χρόνια. Άρα η προσφορά χάνει και από εδώ.
Κατά τέταρτον, έχουμε την αποτυχία του κρατικού μηχανισμού να εφαρμόσει με επιτυχία πολιτικές απόκτησης προσιτής στέγης. Τα όποια προγράμματα εστιάζουν είτε σε αυξήσεις συντελεστών δόμησης σαν μέτρο αύξησης της προσφοράς, είτε σε επιδοτήσεις δόσεων, είτε σε προγράμματα ενθάρρυνσης αναπτύξεων σε ακριτικές περιοχές, είτε σε προγράμματα του ΚΟΑΓ. Κανένας δεν σκέφτεται πως έχουμε εκτεταμένη κακοδιαχείριση του ωφέλιμου μας χώρου και πως θα έπρεπε να δοθούν τέτοια κίνητρα έτσι ώστε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας να διαθέτουν τα μεγάλα πλην άδεια σπίτια τους και να μετακομίζουν σε σπίτια που είναι πιο κοντά στα μέτρα τους κάτω από τα σημερινά και μελλοντικά τους δεδομένα. Αλήθεια, πόσα «πατρικά σπίτια» έχουν δύο και τρία υπνοδωμάτια που είναι αποθήκες επίπλων, ρούχων και λοιπών άχρηστων αντικειμένων και από όλο το σπίτι χρησιμοποιούνται δυόμισι δωμάτια Γιατί δεν τους παραχωρείται μια φοροαπαλλαγή τέτοιου μεγέθους που να τους ελκύσει στο να πουλήσουν.
Κατά πέμπτο, έχουμε τις εκποιήσεις. Θα μου πείτε πως θα αυξηθούν και θα γίνουν οι τιμές χώμα. Διαφωνώ πλήρως. Ζήσαμε χειρότερες περιόδους από τη σημερινή και δεν σημειώθηκε κάτι τέτοιο σε βαθμό που να επηρεάσει αρνητικά την αγορά.
Αντίθετα η αγορά απορρόφησε όλους τους κραδασμούς και κινήθηκε ανοδικά.
Οι πιο πάνω λόγοι φαίνεται μέχρι τώρα να διατηρούν την αγορά σε επίπεδα που πάνε κόντρα σε επιφανειακές οικονομικές αναλύσεις.
Έτσι, λοιπόν, κάθε φορά που θα βλέπετε σκαντζόχοιρο να σκέφτεστε χαμηλό απόθεμα σπιτιών, και άμα γυρεύετε σπίτι και δεν βρίσκετε να θυμάστε τα συμπαθέστατα σκαντζοχοιράκια. Μπορείτε άμα θέλετε να το παίξετε και αλεπουδάκι.
