Του Ανδρέα Ανδρέου
Το ότι επικρατεί μια γενική αναστάτωση στην αγορά και μια αγωνία δεν είναι ούτε τυχαίο, ούτε υπερβολικό. Πόλεμος γίνεται και οικονομικές κυρώσεις τρέχουν που επηρεάζουν σίγουρα κι εμάς. Αλλάζει το σκηνικό που προδιαγραφόταν στον τουρισμό, ενώ επενδυτές σε ακίνητη περιουσία προερχόμενοι από αυτό το μέρος του κόσμου, αναμένεται να είναι περιθωριοποιημένοι για αρκετό διάστημα από τώρα.
Τι είναι λογικό να αναμένουμε να συμβεί παρακάτω σε ό,τι αφορά την αγορά ακινήτων;
Ο πειρασμός είναι μεγάλος για να φέρει κάποιος θύμισες από το 2020. Πρώτον επειδή τότε, η χρονιά δούλεψε μια χαρά τους πρώτους δύο μήνες του έτους και μετά είχαν αρχίσει τα παγκόσμια (και τα τοπικά) lockdown. Φέτος, είχαμε τους πρώτους δύο πολλά υποσχόμενους μήνες και ο Μάρτης μας φέρνει σε ένα νέο κοσμογονικό γεγονός με ανυπολόγιστες συνέπειες. Δεύτερον, όπως η τότε κατάσταση οδήγησε σε εξαιρετικά χαμηλή οικονομική δραστηριότητα, έτσι και τώρα υπάρχουν οι ορατοί κίνδυνοι για κάτι ανάλογο. Τρίτον, όπως η «μετά» κόβιντ εποχή έφερε μαζί της τεράστια προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα με συνεπακόλουθο την αύξηση στο κόστος, έτσι και τώρα η τρέχουσα κατάσταση πραγμάτων υπερακοντίζει αυτό το πρόβλημα.
Όμως, αν προσπαθήσουμε να δούμε τα πράγματα πιο ψύχραιμα – χωρίς να υπάρχει εγγύηση ότι θα τα καταφέρουμε – η τρέχουσα πραγματικότητα μπορεί να μην έχει τον ίδιο αντίκτυπο που βιώσαμε από τον Μάρτιο του 2020 και μετέπειτα. Σίγουρα δεν μπορούμε να αναπληρώσουμε στο 100% ούτε τον αριθμό των τουριστών που αναμέναμε από την Ρωσία, ούτε ενδεχομένως και τα εισοδήματα που θα μας απέφεραν. Από την άλλη, η διολίσθηση του ρουβλιού έναντι των κύριων ξένων νομισμάτων σε συνδυασμό και με τις γενικές και ειδικές κυρώσεις, εξανεμίζουν τις πιθανότητες να υπάρξουν Ρώσοι τουρίστες για οποιονδήποτε προορισμό. Άρα προσωπική μου άποψη είναι πως σε ό,τι αφορά αυτό το κομμάτι, ήταν ατυχής η δήλωση – εν είδει απειλής – του Ρώσου πρέσβη ότι οι Ρώσοι τουρίστες θα πάνε Τουρκία. Δεν θα πάει κανένας εκτός αν οι Τούρκοι τους φιλοξενούν δωρεάν.
Έχουμε λοιπόν κάποιες βδομάδες περιθώριο να τρέξουμε και να προβάλουμε την χώρα μας σε άλλες χώρες με σκοπό την έλκυση μεγαλύτερων κυμάτων τουριστών από αυτές. Η Βρετανία είναι μια πολλά υποσχόμενη αγορά επειδή συγκυριακά η Στερλίνα είναι δυνατή έναντι του Ευρώ και διαχρονικά ήμασταν ένας δημοφιλής προορισμός για τους Άγγλους. Πέραν της Βρετανίας όμως μπορούμε να πλησιάσουμε χώρες, όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Ελβετία, όλη η Σκανδιναβία, το Ισραήλ κλπ. Αυτή η στρατηγική θα μειώσει τον αρνητικό αντίκτυπο.
Πέραν αυτού, η κατάσταση θα πρέπει να μας δώσει άλλο ένα μάθημα, ότι δηλαδή δεν πρέπει να εξαρτιόμαστε σε μια μόνο αγορά, όσο μεγάλη και να είναι.
Εκείνο που μας αφήνει σχεδόν απόλυτους θεατές είναι το θέμα της αύξησης του κόστους. Ήδη το κόστος ενέργειας έχει ανέβει δραματικά και δεν φαίνεται στον ορίζοντα εύκολος τρόπος ελέγχου ή αποσυμπίεσης αυτής της ξέφρενης πορείας.
Τα εργοστάσια εξακολουθούν να μην μπορούν να ανταποκριθούν στη ζήτηση, όπως και ούτε την έγκαιρη παράδοση. Συνεπώς οι υπάρχουσες καθυστερήσεις θα έχουν επιμήκυνση και το κόστος καθαρή αύξηση.
Η τοπική ζήτηση σε ό,τι αφορά την αγορά ακινήτων διαιρείται σε δύο, θα έλεγα, κατηγορίες. Η πρώτη είναι αυτή που υπό την εξέλιξη των γεγονότων θέλει να κρατήσει μια συντηρητική προσέγγιση περιμένοντας μέχρι να σταθεροποιηθεί η κατάσταση και μετά να αποφασίσουν. Αυτό θα πάρει τη μορφή της αναστολής πλάνων σχεδιασμού, αδειοδότησης και κατασκευής νέων έργων και δέσμευση ρευστού σε κάποια αγορά ακινήτου. Στην αντίληψη τους, η παγοποίηση μειώνει το ρίσκο τους τώρα και επιτρέπει την επενδυτική επέκτασή τους στο μέλλον αν και όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες. Στο μεταξύ, κρατάνε το ρευστό για όποια ανάγκη προκύψει.
Η δεύτερη κατηγορία είναι αυτή που βλέπει τα πράγματα ακριβώς αντίθετα. Τα μέλη της είναι συνήθως έμπειρα στο να εκμεταλλεύονται περιόδους αβεβαιότητας για να αποκομίσουν μακροπρόθεσμα οικονομικά οφέλη. Δηλαδή θα εκμεταλλευθούν το άγχος ενός πωλητή να πουλήσει επειδή πιστεύει πως η αγορά θα πέσει λόγω του πολεμικού κλίματος, ή θα προτιμήσουν να αγοράσουν τώρα επειδή πιστεύουν πως το κόστος θα ανέβει σε μεγαλύτερα ύψη και άρα η καλύτερη κίνηση είναι η άμεση κίνηση, ή απλά πιστεύουν πως οι πληθωριστικές πιέσεις απλά ροκανίζουν το ρευστό τους τη στιγμή που τα ακίνητα αποτελούν ένα πολύ καλό φραγμό σε αυτό το φαινόμενο.
Όπως και να έχει, η δική τους οπτική βλέπει την υφιστάμενη κατάσταση ως ένα παροδικό φαινόμενο που αν το εκμεταλλευτούν σωστά θα καρπωθούν τα μελλοντικά οικονομικά οφέλη. Δεν είναι γνωστό σε αυτό το στάδιο ποια κατηγορία θα υπερισχύσει. Οι επόμενοι δύο με τρεις μήνες θα είναι καθοριστικοί. Στο μεσοδιάστημα καλούμαστε για άλλη μια φορά να μειώσουμε τον αρνητικό οικονομικό αντίκτυπο επειδή μόνο με τον τρόπον αυτόν θα είμαστε θωρακισμένοι για μια νέα γρήγορη ανάκαμψη.
