Του Παναγιώτη Καπαρή
Άνθρωπος έναντι της μηχανής, ήταν το μεγάλο στοίχημα, το οποίο καθήλωνε πριν από μερικές δεκαετίες, όλο τον κόσμο. Πρωταγωνιστές ο σπουδαιότερος ίσως σκακιστής του κόσμου, ο Γιούρι Κασπάροφ και οι πανίσχυροι για την εποχή τους ηλεκτρονικοί υπολογιστές, οι οποίοι μπορούσαν να κάνουν υπολογισμούς, εκατομμύρια φορές πιο γρήγορα από τους ανθρώπους.
Οι νίκες εναλλάσσονταν, αλλά στο τέλος της ημέρας, αποδείχθηκε ότι ο άνθρωπος, με τη δύναμη της φαντασίας, άρα και της μπλόφας, μπορούσε και νίκησε τελικά το μηχάνημα. Όλα ξεκινούν από τη φιλοσοφική ρήση, ότι ο άνθρωπος είναι το ασθενέστερο ζώο στον κόσμο, αλλά με το ισχυρότερο μυαλό. Ακολουθούν η ομιλία, τα αισθήματα, η φαντασία και τελικά η θέωση του ανθρώπου, όπως και αν αυτή ορίζεται.
Η «τρέλα» της τεχνολογίας δεν έχει όρια, όπως και η «τρέλα» του μυαλού. Ο νέος τρόμος για το τέλος του κόσμου ακούει στο όνομα της τεχνητής νοημοσύνης. Το νέο «παιχνίδι» στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και τα κινητά τηλέφωνα, το ChatGPT, το θαύμα της τεχνητής νοημοσύνης, ξέρει τα «πάντα» και λέει τα «πάντα» σε δευτερόλεπτα. Μετά την πρώτη έκπληξη, έρχεται μοιραία ο φόβος, ότι τα λεγόμενα έξυπνα μηχανήματα θα κλέψουν τις δουλειές των ανθρώπων, θα κατευθύνουν τη ζωή τους και τελικά θα καταστρέψουν τον άνθρωπο και την ανθρωπότητα. Ο φόβος επιτάθηκε το τελευταίο διάστημα και από την ανοικτή επιστολή εκατοντάδων κορυφαίων επιστημόνων, από τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου, οι οποίοι προειδοποιούν ότι έρχεται το τέλος του κόσμου, λόγω τεχνητής νοημοσύνης και υποδεικνύουν ότι πρέπει να ληφθούν μέτρα.
Ο φόβος των μηχανών ξεκίνησε μερικούς αιώνες πριν, με τη βιομηχανική επανάσταση, επιτάθηκε με την έλευση των ηλεκτρονικών υπολογιστών και σήμερα παίρνει διαστάσεις τρόμου, με την έλευση της τεχνητής νοημοσύνης. Γράφεται ότι για πρώτη φορά υπάρχουν μηχανές οι οποίες «σκέπτονται» και λαμβάνουν αποφάσεις. Στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης γράφεται ήδη ότι ρομπότ σκότωσαν τους δημιουργούς τους. Όλα αυτά βεβαίως κινούνται στο εκκρεμές της αλήθειας, του ψέματος. Ξεκινούν από τον μύθο ή την πραγματικότητα, ότι μηχανές σκότωσαν χιλιάδες εργάτες και φθάνουν μέχρι τη ρήση, ότι για να πλουτίσει κάποιος πρέπει να πατήσει επί πτωμάτων.
Στην εξίσωση της τεχνητής νοημοσύνης πάντα παρεμβάλλεται ως άγνωστος «Χ» ο παράγοντας της ψυχολογίας, της φαντασίας, της μπλόφας και κυρίως ο παράγοντας των παθών των ανθρώπων, είτε αυτά ονομάζονται ζήλια, είτε μίσος, είτε αγάπη, είτε ακόμη και παραλογισμός. Όπως τραγουδά και ο Στέλιος Καζαντζίδης: «Άλλος μεθάει από χαρά / και άλλος από λύπη / και εγώ για την αγάπη μου / που από κοντά μου λείπει…». Τα «έξυπνα» ή «παλαβά» μηχανήματα, είτε έτσι, είτε αλλιώς, κινούνται πάντα στη βάση κανόνων και ανάλογου προγραμματισμού και σίγουρα δεν έχουν αισθήματα, τα οποία αποτελούν προνόμιο, μόνο των ανθρώπων. Ίσως θα πρέπει να καλείται τεχνητή α-νοημοσύνη. Από το άλφα το στερητικό, το οποίο ανατρέπει και ακυρώνει, την έννοια της λέξης η οποία ακολουθεί.
Στην «τρέλα» των νέων τεχνολογικών επινοήσεων, εντάσσεται και το όπλο του μέλλοντος, όπως αποκαλούνται οι κβαντικές δορυφορικές επικοινωνίες. Ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη, ένας σιωπηλός πόλεμος μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Κίνας, χωρίς να ξέρει κανείς τι ακριβώς συμβαίνει στη Ρωσία, την Ινδία, στο Ισραήλ και άλλες τεχνολογικά εξελιγμένες χώρες. Σε αυτό το πεδίο, ήδη εργάζεται και η Hellas Sat, όπως ανακοινώθηκε στο Φόρουμ των Δελφών από τον διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρίας, Χριστόδουλο Πρωτοπαπά. Επεσήμανε ότι «οι κβαντικές επικοινωνίες και οι κβαντικοί υπολογιστές είναι το υπερόπλο του μέλλοντος και του κυβερνοπολέμου, που επέρχεται. Μπορούν να σπάσουν πρωτόκολλα κρυπτογράφησης σε 10 δευτερόλεπτα». Και γι’ αυτούς οι οποίοι αντιλαμβάνονται την έννοια της κυβερνοασφάλειας και του κυβερνοεγκλήματος, αυτό αποτελεί ένα απίστευτο γεγονός. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 50% του εγκλήματος, υπολογίζεται ότι διενεργείται διαδικτυακά.
«Ουδέν κακόν, αμιγές καλού…» και η τεχνητή νοημοσύνη, το τελευταίο επινόημα του ανθρώπου, εκτός από φόβο, σίγουρα κουβαλά και πολλές ελπίδες. Αυτός ο έρμος κόσμος, της ταλαιπωρίας, της διαφθοράς, των εγκλημάτων και των καταστροφικών πολέμων, μπορεί να αναγεννηθεί με τη βοήθεια μηχανών, τις οποίες θα κατευθύνουν τίμιοι άνθρωποι. Από τα πιο απλά, τη ρύθμιση των φώτων τροχαίας, ώστε να αντιμετωπιστεί το κυκλοφοριακό χάος, μέχρι και τα πολύ σύνθετα επινοήματα και την αναδημιουργία ανθρώπινων μελών, ώστε να μειωθεί ο πόνος των ανθρώπων. Κατά τα άλλα αυτός ο κόσμος, «ο μικρός, ο μέγας» ακολουθεί κυκλική φορά, γεννιέται και πεθαίνει και κατευθύνεται κάθετα προς τον δημιουργό του, σε μια άλλη διάσταση. Ευτυχώς από αυτή την πορεία προς τον θάνατο, δεν υπάρχουν εξαιρέσεις, ούτε για ανθρώπους, ούτε για μηχανές.
