Του Παναγιώτη Καπαρή
«Όταν βάλεις το δάκτυλο στο βαζάκι με το μέλι, υπάρχει περίπτωση να μην το γλείψεις…» διερωτάται ο λαός, ο οποίος δεν μπορεί να πιστέψει ότι υπάρχει καθαρός πολιτικός και ότι δεν υπάρχει τίμιος πλούσιος, όσο και αν η πραγματικότητα πολλές φορές μπορεί να είναι εντελώς διαφορετική. Αλλά «καλύτερα να σου βγει το μάτι παρά το όνομα», όπως επιμένει η λαϊκή σοφία, η οποία εμπιστεύεται πρώτα την θεία δίκη, έστω και αν αργεί λίγο και ακολούθως την ανθρώπινη δικαιοσύνη, η οποία και πάλι δεν βιάζεται και τόσο πολύ.
Διαβάζοντας και ξαναδιαβάζοντας τις εκθέσεις του Γενικού Ελεγκτή, εδώ και πάρα πολλά χρόνια, το μόνο το οποίο μπορεί να διαπιστώσει κανείς, είναι ότι ο άνθρωπος ρίχνει αυγά στον τοίχο, αφού όλα αλλάζουνε, αλλά όλα τα ίδια μένουν. Πολυνομίες, πολυδαίδαλες διαδικασίες, ακατανόητες γραφειοκρατίες και τελικά πύργοι στην άμμο, οι οποίοι όζουν μούχλα. Και πάντα αναδύεται σε όλο αυτό τον αχταρμά η απορία, αν και οι ελεγκτές, είναι ή όχι, και αυτή κομμάτι του κατεστημένου και της διαφθοράς.
Η ιστορία επαναλαμβάνεται, όπως επαναλαμβάνονται με άλλα λόγια, ανά τους αιώνες, οι φιλοσοφικές ρήσεις. «Αρχή άνδρα δείκνυσι» έλεγε ο μέγιστος τραγωδός Σοφοκλής στην «Αντιγόνη» βάζοντας τον Κρέοντα να λέει ότι η εξουσία αποκαλύπτει τον πραγματικό χαρακτήρα του άνδρα. Με άλλα λόγια, στο αμόνι της εξουσίας, άλλοι αναδεικνύονται μεγάλοι ηγέτες και άλλοι τζάμπα μάγκες. Η εξουσία αποτελεί το ισχυρότερο αφροδισιακό και για χάρη της, κάποιοι πατούν επί πτωμάτων για να ανέλθουν, πριν καταστούν και οι ίδιοι πτώματα.
Η εξουσία δεν μόνο η πολιτική, αλλά εξουσίες ίσως και ισχυρότερες, είναι και η οικονομική και η κοινωνική και η ψυχολογική, ακόμη και η θρησκευτική εξουσία. Τα παραδείγματα ανθρώπων οι οποίοι θυσίασαν την ζωή τους, την υγεία τους, την περιουσία τους, ακόμη και την ψυχή τους για την εξουσία, δεν είναι σπάνια. Με καλύτερο παράδειγμα τον τραγικό φιλοχρήματο Μίδα, ο οποίος ό,τι άγγιζε γινόταν χρυσάφι, ακόμη και την αγαπημένη του κορούλα. Βεβαίως, τίποτα στη ζωή, δεν είναι άσπρο ή μαύρο, ούτε μόνο καλό ή κακό, αλλά όλα κρίνονται εκ του αποτελέσματος. Έτσι, και η άσκηση της εξουσίας, μπορεί να καταστεί, είτε μέσω προσφοράς, είτε μέσω εκμετάλλευσης των ανθρώπων.
Στο διαχρονικό παιγνίδι της εξουσίας, δύο ήταν οι προσωπικότητες οι οποίες ξεχώρισαν. Στον δυτικό κόσμο ο «σατανικός» Μακιαβέλι, (1469 μ.Χ-1527) πατέρας της σύγχρονης πολιτικής επιστήμης, κατά κάποιους, ή πατέρας του σύγχρονου τρόπου νόμιμης καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κατ’ άλλους. Από την άλλη, στον ανατολικό κόσμο και ειδικότερα στο Βυζάντιο, ήταν ο «ουτοπικός» ο Μέγας Φώτιος, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (810 μ.Χ.-893), πατέρας της ηθικής διάστασης της εξουσίας ή πατέρας του «χάους» σε μια πολιτεία κατ΄ άλλους.
Ο Μακιαβέλι, με τις περίφημες «ατάκες» του, πρεσβεύει μια αμοραλιστική ηθική, η οποία δικαιολογεί τα πάντα, ηθικές και μη ηθικές ενέργειες, φτάνει να ικανοποιηθεί ο ύψιστος στόχος που είναι η προστασία του κράτους και του ηγεμόνα. Ο Μακιαβέλι προτείνει δύο τρόπους δράσης, αυτόν που ταιριάζει στους ανθρώπους και αυτόν που ταιριάζει στα ζώα και υποδεικνύει ότι όπου δεν αρκεί ο πρώτος, τότε πρέπει να χρησιμοποιείται και ο δεύτερος.
Ο Μέγας Φώτιος γράφει στην περίφημη επιστολή του, προς τον ηγεμόνα της Βουλγαρίας Βόγορη ότι κύριοι υπεύθυνοι για τη φαυλότητα ή τη σπουδαιότητα μιας χώρας είναι οι άρχοντες, αφού φαύλοι άρχοντες διαπλάθουν φαύλους πολίτες. Πολλοί άρχοντες οι οποίοι νίκησαν τους εχθρούς, καταστράφηκαν απ' τους δικούς τους ανθρώπους, λόγω της κακότητάς τους, ενώ πολλοί που παρά λίγο να νικηθούν απ' τους εχθρούς, σώθηκαν απ' τους συμπατριώτες τους, που θυσίασαν ακόμα και τη ζωή τους για τον άρχοντα.
«Χαιρετίσματα λοιπόν στην εξουσία, εγώ κρατάω την ουσία κι ονειρεύομαι…» τραγουδάει ο σπουδαίος Βασίλης Παπακωνσταντίνου και υποδεικνύει ότι «εγώ δεν θέλω να με κάνετε σατράπη, ούτε συνένοχο σε κόλπα ομαδικά». Η ομορφιά της ησυχίας και η απόλαυση της ηρεμίας, δεν ανταλλάζονται με τον πλούτο του κόσμου όλου. Η χαρά βρίσκεται στις όμορφες στιγμούλες και όχι στις πολύβουες αλάνες της εξουσίας. Ωστόσο, όταν η εξουσία καθίσταται προσφορά και όχι τυραννία, όταν αποκτά χρώμα αυτοθυσίας, τότε προσφέρει και μεγάλη χαρά και καταξιώνει τον άνθρωπο, ως άνθρωπο.
