Τα απογεύματα του κόσμου

Η Χ. προτείνει βόλτα κατά μήκος της παραλίας, μ’ αρέσει η ιδέα της, είμαστε στο Μενεού, είναι απόγευμα, θάλασσα και ευκαλύπτοι, κίτρινα στάχυα και μυρωδιές από ξεχασμένες εποχές. “Αν ανακαλύψεις ίχνη από κάποια άλλη εποχή αυτά θα βρίσκονται σε κάποιο απροσδιόριστο απόγευμα, ένα απόγευμα στο οποίο δεν έχει συμβεί τίποτα το ίδιαίτερο, τίποτα εκτός από την ίδια την ζωή” γράφει ο Γκοσποντίνοφ. Διαβάζω το “Χρονοκαταφύγιο” του, κέρδισε το βραβείο Μπούκερ, ο πρώτος Βούλγαρος συγγραφέας που κέρδισε Μπούκερ, το βιβλίο του διερευνά το σαγηνευτικό “τέρας” του παρελθόντος, πόσο παρελθόν μπορεί να αντέξει στους ώμους του ένας άνθρωπος, διερωτάται και είναι ένα ερώτημα που θέλεις να σε παρασύρει σε όλες του τις εκδοχές. Περπατάμε στο χωματόδρομο πλάι στην θάλασσα, στο ίδιο μονοπάτι κάποιοι παίρνουν βόλτα τα σκυλιά τους, τα αφήνουνε χωρίς λουρί, εκείνα χοροπηδούν χαρούμενα, χαϊδεύω ένα στο κεφάλι, μου γλείφει το πόδι, συνεννοηθήκαμε.

Μια παρέα ξένων έχει απλώσει πολύχρωμες πετσέτες κάτω από ένα ευκάλυπτο, κάθονται σταυροπόδι γύρω από αυτές και τρώνε καρπούζι, η μυρωδιά του κομμένου καρπουζιού σε συνδυασμό με κείνη του ευκάλυπτου είναι ένας σοβαρός λόγος να υποκύψεις στην νοσταλγία, να πεθυμήσεις τις μέρες των γεύσεων, υπήρχανε πολύ πριν γίνει τόσο άνοστο το παρόν, θες να ζήσεις για λίγο μέσα τους, να αγγίξεις ένα από τα βότανα των γιαγιάδων και να θεραπευτείς μια και καλή. “Ξυπνάς ένα πρωί και διαισθάνεσαι ότι ο κόσμος δεν είναι πλέον ο ίδιος”, λέει ο Γκοσποντίνοφ, μας συνέβη αρκετές φορές, λέει, τα τελευταία χρόνια, να περάσουμε από ένα κόσμο σε κάποιον άλλο. Και ποιός είναι αυτός ο άλλος κόσμος, τον ρωτάει ο δημοσιογράφος; “Έίναι ένας κόσμος όπου οι ερμηνείες είναι πιο δυνατές από τα γεγονότα, η αλήθεια δεν έχει σημασία και δυστυχώς οι λαϊκιστές είναι καλύτεροι αφηγητές από τους ειδικούς και τους εμπειρογνώμονες” απαντά. Από τις γιαγιάδες μας, δεν είναι, θα συμπλήρωνα αλλά ποιός τις ακούει αυτές, τις έχουμε εξορίσει προ πολλού προκειμένου να ζήσουμε εικονικά. Με φοβίζει αυτή η εκδοχή του κόσμου, προτιμώ την άλλη με τις γυμνές παραλίες, τις γερμένες ομπρέλες, τους μεσημεριανούς ύπνους κάτω από τα φυλλώματα των θάμνων και τα ραδιόφωνα στα μεσαία κύμματα. Ή όπως το λέει ο Βακαλόπουλος τότε που υπήρχε ένα νησί, μια παραλία, μια συνοικία, ένας πλανήτης, προτού αποκαλυφθεί η αλήθεια και τα ψέματα αποκτήσουν φωτογένεια, ναί αυτό το προτιμώ κι’ας ακούγεται παλιομοδίτικο, κι’ας με κάνει να έρχομαι από μια γενιά που πάει να “παλιώσει”. Η Τοκαρτσούκ το γράφει πιο ωμά: “Η απληστία, η ασέβεια προς την φύση, ο εγωισμός, η έλλειψη φαντασίας, η ατέλειωτη αντιπαλότητα και η έλλειψη ευθύνης έχουν υποβιβάσει τον κόσμο στην κατάσταση ενός αντικειμένου που μπορεί να κοπεί σε κομμάτια, να εξαντληθεί και να καταστραφεί”.

Εμείς όμως, ένα τόσο δα νησί γιατί την πάθαμε έτσι; Θα έπρεπε να είχαμε καλύτερες αντιστάσεις στη νοθεία των γεύσεων, τί έφταιξε και δεν αγαπήσαμε περισσότερο τα βότανα μας; Μια παρέα με πιτσιρίκια κλωτσάνε το νερό και το τινάζουνε στον αέρα την ίδια ώρα που ένα αεροπλάνο πετάει τόσο χαμηλά σχεδόν πάνω από τα κεφάλια τους, λες και θέλει να γίνει παιγνίδι στα χέρια τους. Πάρα πέρα δύο ηλικιωμένες κυρίες βρέχουν τις πατούσες τους εκεί που σκάει το κύμα και ένας τρίτος ηλικιωμένος πηγαινοέρχεται στα ρηχά για να γυμνάσει τις αρθρώσεις του. Περνάμε από δίπλα τους, μας χαιρετάνε, λένε πως σήμερα έχει πολλή υγρασία, λένε πως προτιμάνε να κάθονται στην δροσιά κάτω από τα δέντρα, προτείνουν να μας κεράσουν σπιτική λεμονάδα, με ανακουφίζει η προσφορά τους, όσο υπάρχει σπιτική λεμονάδα πάει να πει πως κάτι πεισμώνει και αντιστέκεται.

Πιο κάτω ένα νεαρό ζευγάρι απλώνει πάνω στα βότσαλα και κοιτάει τον ουρανό, πλάι στα κεφάλια τους είναι ένα μαύρο μικρό τρανζίστορ που παίζει αραβικά τραγούδια, η Χ απορεί που ακόμα υπάρχουν τέτοια τρανζίστορ κι εγώ παρηγοριέμαι που ακόμα κάποιοι ερωτεύονται στα μεσαία κύματα. Πόσο σας ενδιαφέρει ο χρόνος; ρωτά ο δημοσιογράφος τον Γκοσποντίνοφ. “Προσπαθώ να τον υπολογίζω σε λεπτά, ώρες, ημέρες, δεν έχει κανένα νόημα να τον μετράς με τα χρόνια”, απαντά ο συγγραφέας. “Καλύτερα να τον μετράς με αυτά τα απογεύματα” λέει μετά, “τα απογεύματα όπου μέσα από το φως τους μπορεί να περιγραφεί η πραγματική ζωή του κόσμου και του ανθρώπου. Τα απογεύματα του κόσμου…”