Του Παναγιώτη Καπαρή
Τα δάκρυα έτρεχαν βροχή, την ώρα της ταπείνωσης, την ώρα της δύσκολης ασθένειας, του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Α΄, όταν ζητούσαμε την ευχή του και ασπαζόμαστε τη δεξιά του. Καθισμένος σε μια αναπαυτική καρέκλα στην Ιερά Αρχιεπισκοπή, βίωνε το μαρτύριο της σιωπής, όπως έλεγαν και γιατροί. Ο φλογερός ιεράρχης, με τους πύρινους λόγους, ο οποίος συνέπαιρνε τους πιστούς από τους άμβωνες, ο αυστηρός καθηγητής στην έδρα, ο επιβλητικός Δεσπότης, ο οποίος φόβιζε τους πολιτικούς, ο άνθρωπος, ο οποίος αγαπούσε τους παπάδες, ο ευκολόπιστος διαχειριστής της εκκλησιαστικής περιουσίας, δίδασκε αυτή τη φορά με την «ηχηρή» σιωπή του. Τα δάκρυα δεν έλειπαν από τα μάτια τού σεβαστού ποιμενάρχη, όπως μαρτυρούν άνθρωποι οι οποίοι βρέθηκαν δίπλα του, σε πολλές προσωπικές του στιγμές, αλλά και κατά την ώρα του Καθαγιασμού των Τίμιων Δώρων, δηλαδή στο «Τα σα εκ των σων…».
Ανήμερα της εκδημίας τού μακαριστού Αρχιεπισκόπου, στις 22 Δεκεμβρίου, 16 χρόνια μετά το 2007, ο τότε διευθυντής του αρχιεπισκοπικού γραφείου Φρίξος Κλεάνθους, χωρίς να κρύβει την έντονη συγκίνησή του, παρουσίασε ένα ογκωδέστατο τετράτομο έργο, για τη ζωή και το έργο του μακαριστού Αρχιεπισκόπου, στο Μεγάλο Συνοδικό της Ιεράς Αρχιεπισκοπής. Μιλώντας από καρδίας ανέφερε: «εκπλήρωσα ένα συνειδησιακό μου χρέος προς τον αείμνηστο Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο Α΄ […]. Την πρώτη μέρα που ανέλαβα τα καθήκοντά μου, με φώναξε στο γραφείο του. Μου έδειξε διάφορες πένες αξίας, που του δώρισαν για την εκλογή του, και μου είπε να πάρω όποιαν ήθελα. Εγώ δίσταζα. Ο ίδιος διάλεξε μία και μου την έδωσε. Τη φυλάγω στο γραφείο μου, ως ανεκτίμητη ευλογία, που θα πάει κληρονομιά στον αγαπημένο μου Φρίξο. Κοίταξε, μου είπε, η πένα αυτή, εκτός από δώρο, έχει και ένα συμβολισμό: Θα καταγράφει καθημερινά την όλη πολιτεία σου, ελέγχοντας τη συνείδησή σου αν τιμάς τη θέση που σου εμπιστεύθηκα! […] Πιστέψετέ με, ακόμη και σήμερα, όπου και αν βρίσκομαι, αυτό σκέφτομαι! Εκεί ψηλά που βρίσκεται να μην τον απογοητεύω».
Ο Αρχιεπίσκοπος Γεώργιος, μιλώντας στην εκδήλωση, αποκάλυψε την πρώτη του «γνωριμία» με τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο, η οποία έγινε από το ραδιόφωνο του ΡΙΚ, ακούγοντας τον ενθρονιστήριό του λόγο, όταν εξελέγη μητροπολίτης Πάφου, λόγος ο οποίος τον σαγήνευσε. Μίλησε με θαυμασμό για το εκκλησιαστικό και εθνικό του έργο, παρόλο το γεγονός ότι διαδέχθηκε ένα ανεπανάληπτο Μακάριο. Ο προκαθήμενος της Εκκλησίας δεν παρέλειψε να αναφερθεί σε γεγονότα τα οποία πλήγωσαν και τον μακαριστό ποιμενάρχη αλλά και τους πιστούς, λόγω υπέρμετρης εμπιστοσύνης την οποία επέδειξε σε φίλους, συμβούλους και συγγενείς, οι οποίοι δεν στάθηκαν άξιοι της εμπιστοσύνης του. Ωστόσο είπε, «η προσφορά του στον τόπο, ήταν ασυγκρίτως μεγαλύτερη από τις αδυναμίες του» και υπέδειξε ότι τελικός κριτής είναι ο δικαιοκρίτης Θεός.
Ο μητροπολίτης Κωνσταντίας και Αμμοχώστου Βασίλειος, παρουσίασε το τετράτομο έργο του Φρίξου Κλεάνθους. Αναφέρθηκε στη ζωή και τη δράση του συγγραφέα και μίλησε για το περιεχόμενο του έργου. Στον πρώτο τόμο γίνεται αναφορά στη ζωή και την εκκλησιαστική δράση του μακαριστού Αρχιεπισκόπου. Στον δεύτερο τόμο γίνεται αναφορά σε διεκκλησιαστικά και διαθρησκευτικά ζητήματα. Στον τρίτο τόμο γίνεται αναφορά στο εθνικό θέμα. Και στον τέταρτο τόμο γίνεται αναφορά σε κοινωνικά θέματα. Το ογκωδέστατο έργο περιλαμβάνει επιστολές, ομιλίες, εγκύκλιους, συνεντεύξεις και πολλά άλλα έγγραφα για τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο. Ο πανιερώτατος προχώρησε σε αξιολογική ανάλυση της ζωής και της δράσης του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Α΄, μιλώντας για τα χαρίσματα, χωρίς να παραλείπει αναφορές σε αδυναμίες του.
Στην εκδήλωση παρουσιάστηκε και ένα ντοκιμαντέρ, ένα μικρό αφιέρωμα για τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο, με σκηνές από το αρχείο του ΡΙΚ. Χαρακτηριστικό ήταν το ξαφνικό δυνατό χειροκρότημα παππούλη, την ώρα κατά την οποία προβλήθηκε απόσπασμα από τον ενθρονιστήριο του λόγο, κατά την εκλογή του σε Αρχιεπίσκοπο Κύπρου. Με τη βροντερή φωνή του, ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος, συνεπήρε τότε επισήμους και λαό, ενώ ακόμη και σήμερα, 46 χρόνια μετά, προκαλεί εντύπωση το πάθος και η λαγαρότητα του λόγου του. «Εφόσον τα στρατεύματα της εισβολής, ευρίσκονται εν αυτή, εφόσον χώροι κυπριακοί και εδάφη στενάζουσιν υπό το πέλμα του κατακτητού, εφόσον τα ιερά ημών προσκυνήματα μολύνονται από τους κατακτητές μία και μόνη είναι η σημαία Έλληνες, την οποία πάντες πρέπει να ανυψώσουμε, τη σημαία του αγώνος για τη σωτηρία της πατρίδος…». Και τώρα πλέον, όπως ανέφερε και ο Αρχιεπίσκοπος Γεώργιος: «Χωρίς να επιτρέπει ο Θεός, τίποτα δεν γίνεται. Και ποιος ξέρει αν μέσα από τις λογιζόμενες από εμάς αρνητικές πράξεις, δεν οδηγεί εκείνος όπου θέλει τα πράγματα. Του Αρχιεπίσκοπου Κύπρου Χρυσοστόμου Α΄ είη αιωνία η μνήμη...».
