Κύριο Άρθρο
Από την αρχή του έτους, η ευρωπαϊκή οικονομία κινείται πτωτικά, κάτι που συνεχίστηκε και το τρίτο τρίμηνο του 2023. Η αιτία αποδίδεται στη μείωση της παγκόσμιας ζήτησης και στην συνεχιζόμενη στενότητα στην αγορά πίστης η οποία συνδέεται με την περιοριστική πολιτική που εφαρμόζουν οι κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως. Στους επιμέρους κλάδους έχουμε την μεγάλη υποχώρηση του βιομηχανικού τομέα η οποία συνεχίζεται από την αρχή του έτους, ενώ ο κλάδος των υπηρεσιών που ήταν για το πρώτο μισό του 2023 η ατμομηχανή της ανάπτυξής έχει αρχίσει πλέον να υποχωρεί. Στο επίπεδο της απασχόλησης η οικονομία βιώνει μία από τις καλύτερες περιόδους της με την ανεργία να βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά υποστηρίζοντας την κατανάλωση λόγω και των αυξημένων ημερομισθίων.
Η οικονομική πολιτική των κυβερνήσεων βρίσκεται κάτω από σημαντική κριτική λόγω της επεκτατικής πολιτικής που ακολούθησαν τα προηγούμενα χρόνια σε αντιδιαστολή με ό,τι προσπαθούσε να πετύχει η νομισματική αρχή. Η προσφορά επιδομάτων τόσο για αντιμετώπιση των lockdowns όσο και για μετριασμό της ενεργειακής κρίσης που προκάλεσε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία συσσωρεύσαν μεγάλα χρέη. Λειτουργώντας τα τελευταία τρία και πλέον χρόνια έξω από τους δημοσιονομικούς κανόνες, οι κυβερνήσεις βρίσκονται ενώπιον της μεγάλης πρόκλησης να εφαρμόσουν μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής.
Η υποχώρηση των τιμών της ενέργειας κατά τη διάρκεια του έτους επέτρεψε στην αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, με τις κεντρικές τράπεζες να βλέπουν κάποια σημάδια αισιοδοξίας στην προσπάθεια που έχουν αναλάβει να επαναφέρουν τον πληθωρισμό στον κεντρικό στόχο. Ήδη βρισκόμαστε λίγο πάνω από το διπλάσιο του επιθυμητού (4,6% vs 2%) γεγονός που επιτρέπει την παύση του σερί των ανοδικών επιτοκίων που προκαλούσε τρόμο στην Ευρωζώνη, αφού η κατάσταση ήταν εντελώς πρωτόγνωρη.
Το τέλος της ενεργειακής κρίσης, όπως καταγράφηκε το προηγούμενο διάστημα, γέμιζε με αισιοδοξία τα οικονομικά επιτελεία ότι ο πληθωρισμός θα έμπαινε σε πορεία αποκλιμάκωσης, το κόστος του χρήματος θα παρέμενε σταθερό αν και στα ψηλά και οι κυβερνήσεις θα εγκατέλειπαν την επιδοματική πολιτική και θα αφοσιώνονταν στην προσαρμογή. Με την ομαλοποίηση της κατάστασης, οι κυβερνήσεις θα είχαν τη δυνατότητα να επενδύσουν σε αναγκαίες υποδομές που θα ενισχύσουν το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε ένα άκρως αβέβαιο και ραγδαία μεταβαλλόμενο περιβάλλον.
Όλα όμως ανατράπηκαν στις 7 Οκτωβρίου, καθώς η παγκόσμια οικονομία απειλείται από μια νέα ενεργειακή κρίση λόγω των αναταράξεων στη Μέση Ανατολή όπου γίνεται τεράστια προσπάθεια να αποφευχθεί η ανάφλεξη. Εκτός των άλλων, η Ευρώπη και κυρίως οι χώρες που γειτνιάζουν με την περιοχή απειλούνται από μια νέα προσφυγική κρίση με αυξημένες μεταναστευτικές ροές. Η νέα κρίση –χωρίς η διάρκεια και το βάθος της να μπορεί να προβλεφθεί– βρίσκει την ευρωπαϊκή οικονομία εξαντλημένη από τις διαδοχικές κρίσεις και κυρίως χωρίς όπλα.
Τα νομισματικά όπλα της Φρανκφούρτης έχουν σε μεγάλο βαθμό χρησιμοποιηθεί μέσα στις 10 διαδοχικές αυξήσεις των επιτοκίων την ίδια ώρα που στις Βρυξέλλες ετοιμάζονται να επαναφέρουν τους δημοσιονομικούς κανόνες μετά από μια τριετία που οι οικονομίες λειτουργώντας έξω από κανόνες συσσώρευσαν μεγάλο χρέος. Αυτή η κρίση αν δεν εκτονωθεί σύντομα και συνεχιστεί κατά τους μήνες της μεγάλης ενεργειακής ζήτησης, είναι ικανή να γονατίσει την ήδη εξαντλημένη ευρωπαϊκή οικονομία.
