Κύριο Άρθρο
Η οικονομία της Ευρωζώνης βρίσκεται για πάνω από μια διετία σε στασιμότητα παρουσιάζοντας κατά μέσο όρο τριμηνιαία αύξηση του ΑΕΠ που δεν ξεπερνά το 0,1%. Για το υπόλοιπο του 2024, η κατάσταση δεν αναμένεται να βελτιωθεί, αφού και στο δεύτερο μισό του έτους η δυναμική στην οικονομία παραμένει στα ίδια υποτονικά επίπεδα. Είναι λοιπόν προφανές πως η Ευρωζώνη δυσκολεύεται να βρει τον βηματισμό της μετά το διπλό κτύπημά που προκάλεσε η πανδημία και η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Δεν βοήθησε επίσης και η αναγκαστική μεταβολή της νομισματικής πολιτικής από χαλαρή σε περιοριστική, που είχε ως αποτέλεσμα να εκτοξευτούν τα επιτόκια σε επίπεδα που δεν είχαν ποτέ προηγουμένως καταγραφεί στη σύντομη ιστορία της Ευρωζώνης.
Ο πληθωρισμός και η μετέπειτα περιοριστική πολιτική ήταν το αποτέλεσμα της αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά 8% σε μόλις δυο τρίμηνα αμέσως μετά τα lockdowns που προκάλεσε η πανδημία. Αν και οι ακραίες τιμές των επιτοκίων ανήκουν στο παρελθόν καθώς η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού είναι πια γεγονός, η ανάπτυξη των τελευταίων 18 μηνών είναι κατώτερη των προσδοκιών. Παρατηρείται όμως και μια ανισορροπία στην ανάπτυξη μεταξύ μεμονωμένων χωρών της Ευρωζώνης, με το μεγαλύτερο πρόβλημα να εστιάζεται στη Γερμανία, την ίδια ώρα που ο ευρωπαϊκός νότος λόγω της ανάκαμψης του τουρισμού και των πόρων του ταμείου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας καταφέρνει να διαφοροποιηθεί.
Για να προστατεύσει το βιοτικό της επίπεδο, η Ευρωζώνη χρειάζεται να ξαναγίνει ανταγωνιστική. Η ανταγωνιστικότητα όμως δεν μπορεί αυτήν τη φορά να κερδηθεί μέσα από τη λιτότητα που επιχειρήθηκε στο παρελθόν. Αυτές οι πολιτικές είναι ακατάλληλες σε μια εποχή που η κοινωνική αναταραχή είναι αυξημένη, όπως αποτυπώνεται μέσα από τα υψηλά ποσοστά που λαμβάνουν στις εκλογές ακραίοι πολιτικοί σχηματισμοί. Αυτήν τη φορά η ανάκαμψη θα έρθει μέσα από την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα. Οι επισημάνσεις της έκθεσης Μάριο Ντράγκι σε σχέση με την ανταγωνιστικότητα της Ευρωζώνης είναι σχετικές και θα πρέπει να μελετηθούν.
Η Ευρωζώνη έχει ανάγκη την καινοτομία περισσότερο από ποτέ και για να το πετύχει θα πρέπει να δημιουργήσει το δικό της οικοσύστημα από startups. Η σημερινή κατάσταση είναι απογοητευτική, αν αναλογιστούμε ότι σε μια δεκαετία μέσα τα ευρωπαϊκά startups κατάφεραν να αντλήσουν μόλις το 0,3% του ΑΕΠ σε κεφάλαια, όταν για τις ΗΠΑ το ποσοστό είναι υπερτριπλάσιο. Για κακή μας τύχη αυτό το κενό δεν μπορεί να καλυφθεί από τις τράπεζες, οι οποίες δεν έχουν ούτε τη διάθεση αλλά ούτε και τη δυνατότητα να αναλάβουν αυτό τον κίνδυνο. Το κενό θα πρέπει να καλυφθεί από ιδιωτικά κεφάλαια αξιοποιώντας ένα ευνοϊκό φορολογικό σύστημα και μια πραγματικά ενιαία αγορά επενδύσεων χωρίς εμπόδια και περιορισμούς.
Το τελευταίο αποτελεί ίσως το μεγάλο αγκάθι στις προοπτικές για καλύτερα αποτελέσματα, όπως καταγράφεται μέσα από τον δείκτη ενσωμάτωσης των υπηρεσιών στην ευρωπαϊκή κοινή αγορά. Αξίζει να σημειωθεί πως, παρόλο που οι υπηρεσίες αποτελούν το 67% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ, η εσωτερική αγορά υπηρεσιών φτάνει μόλις στο 15% του ΑΕΠ όταν η αντίστοιχη μέτρηση για τα προϊόντα βρίσκεται στο 50% του ΑΕΠ. Για να ξεπεραστεί το πρόβλημα και να διορθωθεί η αποκαρδιωτική κατάσταση θα πρέπει άμεσα οι πολιτικοί θεσμοί να προχωρήσουν με αποφασιστικά βήματα στην άρση των γραφειοκρατικών και εποπτικών περιορισμών. Σε αντίθετη περίπτωση τα ευρωπαϊκά startups θα συνεχίσουν να μεταναστεύουν στην άλλη άκρη του ατλαντικού για να πετύχουν όσα η ευρωπαϊκή πραγματικότητα τούς στερεί.
